A '''Cronica de SanSant Chuan d'a PeñaPenya''' u '''Cronica pinatense''' ye una [[cronica estoriograficahistoriografica]] meyebal escrita per iniziatibainiciatiba d'o rei [[ PietroPero IV d'Aragón]] que abraca la estoriahistoria d'o [[Reino d'Aragón]] den d'os suyos oríchens condals ey d'a posterior [[Corona d'Aragón|Corona]] enta la muerte d'[[Alifonso II d'Aragón]]. S'escribió en a suya primer redacziónredacción en latín enta [[1342]] per o secretario d'o rei, [[Tomás de Canellas]], enamplando uns anteriors anals [[Monesterio de SanSant Chuan d'a Peña|pinatenses]] d'os reis aragoneses ey nabarrosnavarros.<ref>Antonio Pérez Lasheras, ''La literatura del reino de Aragón hasta el siglo XVI'', Zaragoza, Ibercaja-Institución Fernando el Católico (col. Biblioteca Aragonesa de Cultura), 2003, pach. 103. ISBN 84-8324-149-8.</ref> ▼{{Grafía_87}}
▲A '''Cronica de San Chuan d'a Peña''' u '''Cronica pinatense''' ye una cronica estoriografica meyebal escrita per iniziatiba d'o rei [[Pietro IV d'Aragón]] que abraca la estoria d'o [[Reino d'Aragón]] den d'os suyos oríchens condals e d'a posterior [[Corona d'Aragón|Corona]] enta la muerte d'[[Alifonso II d'Aragón]]. S'escribió en a suya primer redaczión en latín enta [[1342]] per o secretario d'o rei, [[Tomás de Canellas]], enamplando uns anteriors anals [[Monesterio de San Chuan d'a Peña|pinatenses]] d'os reis aragoneses e nabarros.<ref>Antonio Pérez Lasheras, ''La literatura del reino de Aragón hasta el siglo XVI'', Zaragoza, Ibercaja-Institución Fernando el Católico (col. Biblioteca Aragonesa de Cultura), 2003, pach. 103. ISBN 84-8324-149-8.</ref>
D'a Cronica, bi n'esistenha tres bersionsversions. A primera ye escrita en [[latín]] ey ye d'antis de [[1359]]. Se rancó ta escribir-la d'una cronica anterior á la cuala Tomás de Canellas enadió la estoriahistoria posterior á la unión d'Aragón ey Catalunya. A obra se constitui como la cronica ufizialoficial d'a dinastía reyal. D'ista bersiónversión latina, en deribaderiva una en [[Idioma aragonés|aragonés]]<ref>[http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/bne/12937401998072638532624/index.htm ReproduziónReproducción dichital d'a ''Cronica de SanSant Chuan d'a Peña'' (bersiónversión en aragonés). Manuscrito 2078 d'a [[Biblioteca NazionalNacional d'Espanya]].]</ref> ey una altra en [[Idioma catalán|catalán]], amas con data entre [[1369]] ey [[1372]]. A bersiónversión aragonesa estiófue publicata en [[1876]] per [[Tomás Ximénez d'Embún]] en una ediziónedición critica<ref>[http://www.cervantesvirtual.com/FichaObra.html?Ref=12477 Edizión dichital á partir de Tomás Ximénez d'Embún (Zaragoza, Imprenta del Hospicio, 1876).]</ref>. En [[1961]], [[Antonio Ubieto Arteta]] editó criticaméncriticament a bersiónversión latina <ref>Antonio Ubieto Arteta (ed.), ''Crónica de San Juan de la Peña: versión latina e índices'', Valencia, Caja de Ahorros y Monte de Piedad de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1961 (Textos Medievales, 4). [http://www.bne.es/cgi-bin/wsirtex?FOR=WBNBIBT4&VIS=W01BIMO&FMT=WBNARIA1&ITE=0004701015031 Ficha catalografica d'a obra en a BNE].</ref> ey [[Amadeu Soberanas]], a catalana<ref>Amadeu J. Soberanas Lleó (ed.), ''Crònica general de Pere el Cerimoniós, dita comunament Crònica de Sant Joan de la Penya'', Barcelona, Alpha, 1961.</ref>. [[Carmen Orcástegui]] publicó en [[1986]] una nuebanueva ediziónedición critica d'o testotexto en aragonés<ref>Carmen Orcástegui Gros (ed.), ''Crónica de San Juan de la Peña: versión aragonesa.'' Institución «Fernando el Católico», Zaragoza, 1986.</ref>.
[[Imachen:Cronica pinatense.jpg|145px|left|thumb|''[http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/bne/12937401998072638532624/index.htm Cronica de SanSant Chuan d'a PeñaPenya]'' (fol. 1r)]]O testotexto nos selo yehan trasmeso en tres manuscritos. Dos dse'els sen troban á la Biblioteca d'[[Monesterio d'o Escorial|o Escorial]]. O primer (con a signatura L-II.13) ye d'as acabanzas d'o [[sieglo XIV]]. En bi ha un altro d'enta [[1470]] (sign. N-I-13) que bi encorpora adizionsadicions de Martín de Larraya d'o [[sieglo XVI]]. O zaguer, disponible en [http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/bne/12937401998072638532624/index.htm edizión dichital facsímil], data d'o sieglo XVI ey se troba á la [[Biblioteca NazionalNacional d'Espanya]] (ms. 2078).
As fuensfuents d'a ''Cronica de San Chuan d'a PeñaPenya'' se troban en una anticaantiga cronica d'o monesterio omonimohomonimo que conteneba cronolochías ey afers chenealochicos ey li proporzionaproporciona informazióninformación de baluravalura sobre es anticosantigos [[Condau d'Aragón|contes aragoneses]] ey os primers [[Reino de Pamplona|reis de Pamplona]]. T'as calendatas posteriors á la unión dinastica entre [[PeyronelaPeironella d'Aragón]] ey [[Remón Berenguer IV]] se fizon serbirservir a ''Cronica d'os Estatos Peninsulars'' (dita tamién ''Cronica nabarro-aragonesa'' u ''Cronica de 1305''), ey la ''Gesta Comitum Barchinonensium'', amés d'a importánimportant obra latina de [[Rodrigo Ximénez de Rada]], ''De rebus Hispaniae'', fuen egualmén prinzipal t'a ''Estoria d'Espanya'' d'[[Alifonso X de Castiella]].
Se trata d'un d'os testostextos més relebansrelevans t'a estoriahistoria d'a [[Corona d'Aragón]]. Ha una gran importanziaimportancia lo feito que repleque prosificazionsprosificacions de cantas de chesta, d'entre as cualas descolla la d'a [[Campana de Uesca]]. Ye amés d'interés como fuenfuent documentadera ta datos relazionatosrelacionatos con o [[monesterio de SanSant Chuan d'a PeñaPenya]]. A cronica remata con a muerte d'[[Alifonso IV d'Aragón]] en [[1336]].
{{Wikisource|oldwikisource:Cronica de San Chuan d'a Peña|a Cronica de San Chuan d'a PeñaPenya}}
==Referencias==
*XIMÉNEZ DE EMBÚN, Tomás, «Estudio preliminar» a su ed. de la ''[Crónica de San Juan de la Peña]'', Zaragoza, Imprenta del Hospicio, 1876. pp. V-XXI. [http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/12826843118066070754624/index.htm Edizión en a bersión aragonesa] e [http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/01604852981254827438813/index.htm latina].
==BinclosVinclos exteriors==
*[http://www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/bne/12937401998072638532624/index.htm Reproduzión dichital d'o Manuscrito 2078 d'a Biblioteca Nazional d'Espanya: ''Cronica de San Chuan d'a Peña'' en bersión aragonesa.]
*[http://www.enciclopedia-aragonesa.com/voz.asp?voz_id=4425&tipo_busqueda=1&nombre=Cr%F3nica%20de%20San%20Juan%20de%20la%20Pe%F1a&categoria_id=&subcategoria_id=&conImagenes= ''Crónica Pinatense'' (Boz d'a ''Gran Enciclopedia Aragonesa'')]
{{Literatura en aragonés}}
[[Categoría:LiteraturaHistoriografía meyeval en aragonés]]
[[Categoría:Historia d'Aragón]]
| 