Diferencia entre revisiones de «Literatura alchamiada»
Contenido eliminado Contenido añadido
Literatura alchamiada tresladada a Literatura alchamiada en aragonés |
Sin resumen de edición |
||
Linia 1:
[[Imachen:Aljamiado.png|thumb|350px|right|Texto alchamiau d'o [[Mancebo d'Arévalo]]]]
'''Literatura alchamiada''' ye o conchunto d'obras literarias escritas en una luenga [[luengas neolatinas|neolatina]] d'a [[Peninsula Iberica]] en alfabeto [[alfabeto arabico|arabico]] y [[alfabeto ebraico|ebraico]]. A parabra ''alchamía'' provién de l'arabe ''al‘achamíyya'', que yera a denominación arabe p'as luengas foranas.
== Descripción y etapas ==
Os musulmans sozmesos a los cristians dimpués d'a reconquiesta desembolicoron a escritura alchamiada. En bells casos os musulmans yeran [[muladís]] que quan a reconquiesta conservaban o romanz andalusí propio ([[idioma mozarabe|mozarabe]], que con poquetz cambeyos sustituyoron por a luenga d'os repobladors ([[navarroaragonés]] en o centro d'a [[Val de l'Ebro]], [[castellán]] en a [[Taifa de Toledo]], ecetra). En belatros os musulmans heban preso a luenga romanz d'os suyos vicins cristians. En os dos casos conservaban o uso de l'alfabeto arabico por razons relichiosas y por a valoración que da a suya relichión a la [[caligrafía]]. Dimpués que forachitasen a los musulmans en 1609, a literatura alchamiada perduró en a [[Berbería]] (especialment en [[Túniz]]), [[Orient Meyo]], y [[Europa]] on os [[Al-Andalus|andalusís]] no [[arabización|arabizatos]] s'exelloron.
Os chodigos teneban una alchamía propia en alfabeto hebraico, que tamién duró bel tiempo pa escribir o [[chodigo-espanyol]] dimpués de ser forachitatos, y curiosament tamién os [[sefardís]] plegoron a escribir a suya luenga en alfabeto arabe.
A mas gran part d'os escritos alchamiaus tractan de materias relichiosas u churidicas. Manimenos, tamién se producioron textos de creyación: literatura moral, sapiencias, didactica, ficción en prosa y verso.
Podemos dividir a historia d'a literatura alchamiada en dos etapas. A primera ye dende o sieglo XIV dica a conversión forzata d'os musulmans a principios d'o sieglo XVI, ye quan se creye que s'escribe o ''[[Poema de Yuçuf]]''. A segunda ye dende principios d'o sieglo XVI dica quan forachitoron a los musulmans, ye quan se producen textos alchamiaus en Castiella, pero sobre tot en Aragón y en especial en a cuenca d'o [[Xalón]]. Os musulmans d'o Reino d'Aragón teneban o predominio d'a literatura alchamiada.
Bi ha una tercera fase tardana, obra d'os espanyols musulmans y os [[sefardís]] en os países on se refuchioron, particularment en [[Túniz]]. Esta fase remató quan os andalusís no arabizatos prenioron a luenga predominant d'a zona a la que fuoron a parar (arabe en [[Túniz]], turco en determinatas zonas d'o [[Imperio Otomán]])
[[Categoría:Literatura alchamiata]]
| |||