Diferencia entre revisiones de «Chuan V de Lanuza»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- n'o + en o )
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- n'a + en a )
Linia 4:
| imachen=Zaragoza - Plaza de Aragón - Estatua al Justicia.JPG
| grandaria = 200px
| pietimachen = Molimento á lo Chustizia, n'en a Plaza d'Aragón de Zaragoza.
| cargo=[[Chustizia d'Aragón]]
| prenzipio= [[1591]]
Linia 18:
| fillos =
}}
'''Chuan de Lanuza ''lo Choben''''' (enta [[1564]] - [[1591]]), tamién dito '''''lo Mozo''''', estió lo zinquén [[Chustizia d'Aragón|Chustizia Mayor]] d'[[Aragón]] con ixe nombre. Á despeito d'a suya curta durazión, ye un d'os Chustizias més conoxitos n'en a [[istoria d'Aragón]] per aber estato executato sin que bi ese un prozés prebio.
 
Lo suyo lugar d'orichen ye inzierto. Fillo de [[Chuan IV de Lanuza]], l'anterior Chustizia, n'eredó lo cargo zaga la muerte de su pai, contando tasamén con bentisiete años, d'an la suya embotada de ''lo Choben''.
Linia 24:
La suya curta edat e inesperenzia no iban á aduyar-lo en ixas difízils chornatas á [[Zaragoza]]. N'os tiempos de [[Felipe II de Castiella|Felipe I]] (II de [[Corona de Castiella|Castiella]]), tensas las relazions d'ixa Corona con a [[Corona d'Aragón]] per diferens problemas debitos á la esistenzia d'os [[Fueros d'Aragón|Fueros]], s'acusó d'asesinato á [[Antonio Pérez]], antico secretario aragonés d'o monarca, que en prenzipio eba d'estar chuzgato per lo Chustizia e podeba emparar-se n'os Fueros d'Aragón. Ta pribar que ixo se desbenise, Felipe I l'acusó d'ereche e se'n disposó la estradizión ta estar asinas chuzgato per lo Santo Ofizio, de rango més alto que no lo d'o Chustizia. En que estió sacato de prisión t'o suyo treslato ta la d'a [[Enquesizión]], l'abotinamiento d'a chen obligó de reingresar-lo-ye un altra begata. Lo rei e la [[Enquisizión]], en consecuenzia, menazoron con executar castigos ixemplars.
 
Felipe I nimbió lo exerzito ta Zaragoza. En aber estato lo Chustizia qui acarase las protestas como "fuerista", talmén cuasi de traza inconszién, e pretendese d'aturar lo embadimiento d'a tropa reyals, lo rematoron detenendo e lo executoron lo [[20 d'abiento]] de [[1591]], sin prebio abiso ni cumplimiento d'un prozés, en un cadalso debantato n'en a plaza lo Mercato de Zaragoza, an lo escabezoron. Á tota ixa serie de suzesos se la conox como las [[Alterazions de 1591|Alterazions]].
 
Lo cadabre de Chuan de Lanuza estió apedecato en o monesterio de San Franzisco e portato ta la fuesa con totas las onors d'o suyo cargo.
Linia 31:
 
== Erenzio ==
La decapitazión de Chuan de Lanuza V suposó una dura enrestida contra la fegura d'o Chustizia d'Aragón, e suposó un cambio n'en a dotrina foral aragonesa.
 
La execuzión d'o Choben se consideró una inchustizia e estió plorata per la mayoría d'aragoneses. En recordanza d'ixe feito, la ziudat de Zaragoza debantó un molimento á lo Chustizia en o zentro d'a ziudat, n'en a Plaza d'Aragón.
 
Güe lo nombre de Chuan de Lanuza ye presén en muitos ambitos de l'Aragón actual. Debez, dibersos colectibos commemoran cada 20 d'abiento la muerte d'o Chustizia.