Diferencia entre revisiones de «Los Puertos de Moriella»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- de a + d'a )
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (- de os + d'os )
Linia 18:
Ye una comarca catalanoparlant, on se charra o sozdialeuto [[tortosín]], de transizión entre o [[balenzián]] y o [[leridán]], eszeuto lo monezipio d'[[Olocau del Rey]], de fabla [[Idioma espanyol|castellana]], porque dependeba de l'[[arcebispato de Zaragoza]] y no d'o [[bispato de Tortosa]] como o resta d'a comarca.
 
O clima ye muito continental y os suelos sobre as calsineras, pobres y erosionatos. Esto fa que l'agricultura mediterrania siga muito limitata y siga más importán a ganadería, en espezial [[bacumen]]. En as zagueras decadas d'o sieglo XX s'ha desembolicato a recolezión u cultibo de trufas por imitazión de d'os catalans que beniban ta os Puertos pa escar-ne.
 
Historicamén ha tenido influenzia aragonesa y os ligallos con l'altiplano de Teruel y o Baxo Aragón encara se manteneban en o [[sieglo XX]]. Esiste un [[danze]], como enantes en muitos lugars d'Aragón, y una tendenzia a emigrar tanto ta a costa mediterrania como ta o Matarraña u ta la cuenca baxa d'o río Guadalop, on son conoxitos como ''Els de la Serra'', ''Pastors'', ''Los de la Sierra''. Muita chen d'[[Alcañiz]], [[Calanda]], [[Mas de las Matas]] u [[Bal de Robres]] ye filla u nieta de chen que emigró en masa de lugars d'esta comarca y han feito fortuna.
Linia 27:
Cuan [[Remón Berenguer IV]] prenió [[Tortosa]], [[Leida]] e [[Fraga]], la zona se plenó de poblazions musulmanas espulsatas u fuyitas, fendo difizil a ocupazión e repoblazión de lo [[Matarraña]]. [[Blasco d'Alagón]] conquirió a zona y o castiello de [[Moriella]]. [[Chaime I d'Aragón|Chaime I]], beyendo o balor estratechico d'esta plaza, pensó que eba de pertañer a o rei y forzó a Blasco d'Alagón a da-le-ne, con a compensazión o condato de [[Sastago]].
 
Parte de d'os repobladors d'a zona estioron [[Aragón|aragoneses]] d'a [[Chazetania]], y por ixo ye común l'apellito ''Tena'', y en [[Lo Forcallo]] a diftongazión en -ia- d'a E ubierta catalana y l'apichato d'a G.
 
Bi eba presenzia [[templers|templera]], y dimpués d'a disoluzión de d'os [[templers]] se creyó con os repuis de l'antiga [[orden de Montesa]]. O terreno gobernato por os d'esta orden se clamó Maestrat, ([[Mayestrato]]), y d'astí o nombre d'o nort de Castellón.
 
En o [[sieglo XIX]] estió un importán foco [[Carlismo|carlista]]. [[Ramón Cabrera|Cabrera]] prenió [[Moriella]] y fizo fuyir a l'exerzito [[Isabel II d'Espanya|isabelino]] prou superior que querera recuperar-la, por o cualo o tigre d'o Mayestrato se fizo famoso en Europa y se'n charró muito en os periodicos d'a epoca.