Diferencia entre revisiones de «Ángel Sanz-Briz»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-Ongría +Hongría)
grafía y escoscar por si i hai vesitas de cierta lista ;)
Linia 1:
[[Imachen:Placa en memoria de Ángel Sanz-Briz - 20071204.jpg|thumb|250px|Placa en memoria d'o [[diplomatico]] aragonés Ángel Sanz-Briz, qui salbósalvó áa belsbells mils de chodigos de l'OlocaustoHolocausto en Hongría en 1944. A placa la i caló o ConzelloConcello de Madrit en oa portalfrontera d'a suya casa en a carrera Velázquez.]]
{{Grafía_87}}
'''Ángel Sanz-Briz''' ([[Zaragoza]], [[28 de setiembre]] de [[1910]] – [[Roma]], [[11 de chunio]] de [[1980]]) estió un [[diplomatico]] [[Aragón|aragonés]], que en [[1944]] contribuyó áa salbarsalvar as bidasvidas de bels zincocinco mil [[chodigo]]s [[Hongría|ongaroshongaros]] d'entre l'[[OlocaustoHolocausto]], furnindo pasaportes españolsespanyols, en primeras áa os chodigos que alegaban tener orichen [[sefardita]], y más adebant, a cualsiquierqualsiquier chodigo perseguiu. Por ixos feitos, ye reconoixiu con o títol de [[Chusto entre as NazionsNacions]].
[[Imachen:Placa en memoria de Ángel Sanz-Briz - 20071204.jpg|thumb|250px|Placa en memoria d'o [[diplomatico]] aragonés Ángel Sanz-Briz, qui salbó á bels mils de chodigos de l'Olocausto en Hongría en 1944. A placa la i caló o Conzello de Madrit en o portal d'a suya casa en a carrera Velázquez.]]
'''Ángel Sanz-Briz''' ([[Zaragoza]], [[28 de setiembre]] de [[1910]] – [[Roma]], [[11 de chunio]] de [[1980]]) estió un [[diplomatico]] [[Aragón|aragonés]], que en [[1944]] contribuyó á salbar as bidas de bels zinco mil [[chodigo]]s [[Hongría|ongaros]] d'entre l'[[Olocausto]], furnindo pasaportes españols, en primeras á os chodigos que alegaban tener orichen [[sefardita]], y más adebant, a cualsiquier chodigo perseguiu. Por ixos feitos, ye reconoixiu con o títol de [[Chusto entre as Nazions]].
 
== Biografía ==
Dimpués d'estudiar Dreito, dentró en a Escuela Diplomatica en 1933, rematando os suyos estudeos poco antes de prenzipiarprencipiar a [[Guerra ZebilCevil EspañolaEspanyola]]. Dimpués d'o escomenzipio d'ista, s'enroló en as tropas franquistas. Rematada a guerra, otenióobtenió o suyo primer destín diplomatico, como Engargau de negozios en [[O Cairo]] ([[Echipto]]). En [[1942]], otenió o suyo segundo destín, poco dimpués d'o suyo matrimonio con adela Quijano, tamién como Encargau de negozios en a embaixada española en [[Hongría]], un Estau amanau ta l'[[ExeEixe]], pero que no prauticaba as midas d'esterminio d'os chodigos que ya se yeran fendo en a resta d'a Europa ocupada por os nazis.<ref> J. Lacruz [http://www.periodicodelestudiante.net/noticia.asp?pkid=267 El ángel de Budapest]. Calendata d'aczesoacceso: 2008. El periódico del Estudiante. El Periódico de Aragón. 2008.</ref> Manimenos, a tranquila bidavida de Sanz-Briz como encargau de negoziosnegocios cambió de raso cuanquan [[Alemanya]] prenió o control d'Hongría, imbadindoinvadindo o país en marzo de 1944. Poco dimpués d'a imbasióninvasión, o propio [[Adolf Eichmann]] se tresladó ta Hongría ta superbisarsupervisar os plans d'esterminioexterminio d'a comunidat chodiga d'o país (bellas 750.000 presonas).
 
== Aduya áa os sefarditas ==
Indignau por os plans nazis, Sanz-Briz otenióobtenió d'o gubierno español o premiso ta furnir decumentos españolsespanyols á os chodigos sefarditas que podese trobar y negoziarnegociar con as autoridazautoridatz ongarashongaras (titeres d'o gubierno alemán), o treslau ta un puesto seguro de ditas presonas (en birtutvirtut d'un bielloviello decreto de 1925 de [[Miguel Primo de Rivera]], que manimenos ebaheba zircunduziucircunduciu en 1931). Sanz-Briz protechió asinas as bidasvidas de bels 5.200 [[chodigo]]s, fendo serbirservir a suya influyenziainfluyencia y contautoscontactos (tamien os suyos diners, con qui sobornó á o ''gauleiter'' alemán) y tamién edifiziosedificios alquilauslogaus con os diners d'a embaixada que rotuló como "Anejo a la legación española". Os metods que siguió los describió elell mesmo en o libro ''Los judíos en Espanya'' (''os chodigos en Espanya''), de [[Federico Ysart]]:
 
{{Cita|Consiguié que o Gubierno ongarohongaro autorizase a proteziónprotección por parte d'Espanya de 200 chodigos sefarditas (...) Dimpués a fainafayena estió relatibamentrelativament fázilfácil, as 200 unidazunidatz que m'ebanheban atorgau las torné en 200 familias; y as 200 familias se multiplicoron indefinidament, con o simple prozedimientoprocedimiento de no expedir garra salbocondutosalvoconduto u pasaporte áa faborfavor d'os chodigos quque e lebasenlevase un numero superior áa olo 200.}}
 
Asinas, d'os 5.200 chodigos que podió salbarsalvar a suya bidavida, nomás bels 200 yeran d'orichen sefardita. ÁA finals de nobiembrenoviembre de 1944, o gubierno español, dimpués d'a cayida de Budapest áa mans d'o [[ExerzitoExercito Royo]], li ordenó d'albandonar o puesto y tresladar-se ta [[Suiza]]. [[Giorgio Perlasca]], un beteránveterán italián d'a [[Guerra ZebilCevil EspañolaEspanyola]], ziudadánciudadán españolespanyol onorariohonorario, que ebaheba estau aduyando áa Sanz-Briz en as suyas fainasfayenas de proteziónprotección d'os chodigos, continó o suyo quefer fendo serbirservir decumentos d'identidat españolsespanyols falsificaus por elell mesmo, en os que delcarabadeclaraba que yera o cónsul españolespanyol en [[Budapest]]. Perlasca aconsiguió que os chodigos "españolsespanyols" seguisen áa salbosalvo dica que o [[16 de chinero]] de [[1945]] os [[Unión SobieticaSovietica|sobieticossovieticos]] dentroron en [[Budapest]].
 
== Carrera posterior ==
Dimpués, Sanz-Briz continó a suya carrera diplomatica: os suyos destins estioron: [[San Francisco (Estatos Unitos)|San Francisco]] y [[Washington, DC]] ([[Estatos Unitos|Estaus Unius]]), [[Lima]], [[Berna]], [[Bayona]], [[Guatemala]], [[Den Haag]], [[Bruselas]] y [[Pekín]] (1973, an que estió o primer embaixador españolespanyol). En 1976 estió destinau ta Roma como embaixador d'Espanya debant d'a [[Santa Seu]], an que morió l'[[11 de chunio]] de [[1980]].
 
O mesmo Sanz-Briz rezentórecentó as zercunstanziascircumstancias por as que podió salbarsalvar a bidavida de tantos chodigos áa [[Federico Ysart]], qui lo deixó escrito en o suyo libro ''Los judíos en Espanya'' (1973).
 
== Reconoiximiento ==
En 1991, o Museu de l'OlocaustoHolocausto [[Yad Vashem]] d'[[Israel]] premió a suya aziónacción y reconoixió áa os suyos ereushereus o títol de [[Chusto entre as NazionsNacions]], inscribindo o suyo nombre en o memorial de l'OlocaustoHolocausto. En 1994 o gubierno ongarohongaro li atorgó áa títol postumo a Cruz d'a Orden d'o Merito d'a Republica Ongara.
 
== Se beigaveiga tamién ==
* [[Espanya en a Segunda Guerra Mundial]]
* [[Raoul Wallenberg]]
Línea 28 ⟶ 27:
<references/>
 
== Enrastres esternosexternos ==
 
* {{es}} [http://sefarad.rediris.es/textos/0sanzbriz.htm EspañolsEspanyols debant d'a Shoa. A Lista de Sanz-Briz] en Sefarad.
* {{en}} [http://www.sefarad.org/publication/lm/017/salvo.html L'ánchel de Budapest - Angel Sanz Briz 1910-1980], de Salvo Haim Alhadeff en o Instituto Sefardí Europeu.
* {{es}} [http://www.raoulwallenberg.net/?es/salvadores/diplomat/1970.htm EntrebistaEntrevista sobre Ángel Sanz Briz áa Gustavo Jalife, DiretorDirector ExecutiboExecutivo d'a FundazionFundacion InternazionalInternacional Raoul Wallenberg]
* {{es}} [http://www.univision.com/content/content.jhtml?cid=603498 Os "Schlinder" latinos de l'OlocaustoHolocausto]
* {{es}} [http://agosto.libertaddigital.com/articulo.php/1276232194 Sanz Briz: l'ánchel españolespanyol de Budapest], por Fernando Díaz Villanueva
 
{{DEFAULTSORT:Sanz Briz, Angel}}
Línea 42 ⟶ 41:
[[Categoría:Segunda Guerra Mundial]]
[[Categoría:Naixitos de Zaragoza]]
[[Categoría:Chusto entre as nazionsnacions]]
[[Categoría:1910 (naixencias)]]
[[Categoría:1980 (muertes)]]