Diferencia entre revisiones de «Aragonés d'o Viello Sobrarbe»

Contenido eliminado Contenido añadido
→‎Morfolochía: vinclos t'articlos que ya tenemos, hemos ganato en calidat y contenitos
Linia 93:
*Quedan repuis de ''lo'', ''la'', ''los'', ''las'':
**''busca lo conil'', ''lo trico lo traco''.
* ''Lo'', ''la'' podió estar cheneral en a zona, porque en una buegata de terminos[[termin]]s de o S XVI sale en toztotz os toponimos d'una lista y porque ye amán de d'o [[nabalésnavalés]], on encara s'emplega, porque s'emplegaba en 1933 en L'Ainsa.
 
*A [[particla pronominoalberbialpronominoadverbial]] ''[[i/bi/ie]]'' con a forma ''i'' encara ye bibaviva y s’emplegas'emplega:
**Como locatibolocativo: ''con as bezesveces que i he estau'', ''no i cabe''.
**Como complemento preposizionalpreposicional con ''pensar'' y ''creyer'': ''ni i creigo'', ''agora que i pienso''.
**Con berbosverbos como ''aberhaber'': ''i hai''. Ye documentato l’emplegoo emplego antigo de a forma orichinal ''i ha'' en Camparretuno, en una copla en Camparretuno: ''Astí baixo d’ad'a fonata / i ha una craba parita / con un pitoned''.
 
*En Elsón se registra la forma ''bi'', pero elidida:
**''b’hab'ha'': ''En b’hab'ha tres n’an'a caja''.
 
*A combinación con ''en'' ye ''n’in'i'' y ''en-i'' :
**''L’otroL'otro día en i eba uno ahí, por a parra''; ''no n’in'i hai''.
 
*O participio ye ''-au'', ''-iu'', como en aragonés cheneral actual, pero puet que s'emplegasen dica o [[sieglo XIX]] partipios en ''-ato'', ''-ito''. Ye documentato en [[Barcabo]] un emplego antigo de ''-ito'':
**''a burra nos ha traíto a ista casa''.
*A toponimia amuestra muitos casos:
**''Molino Betato'', ''BiñaparataVinyaparata'', ''PeñazicataPenyacicata'', ''A Puyata'', ''A TorzitaTorcita'', ''O ZingloCinglo d'a Zancata''.
*Y tamién a literatura popular, no nomás o romanze[[romance de Marichuana]], tamién atras muestras en [[Pauls]] y [[Os Rials]].
 
*Os [[Pasato perfecto simple d'indicativo en aragonés|pasatos perfectos simples]] se fan siempre con indefinititos fuertes, a diferenziadiferencia de o que beyemosveyemos en l'aragonés de d'as balsvals axials (ansotano, cheso, belsetán, etz..), como beyemosveyemos en os testos de [[Ana Abarca de Bolea]], a literatura Alchamiada y o [[Chipranesco]]:
**''Tubon'', ''pudon'', ''ubon''.
 
*O berboverbo ''veyer'' conserba a -d- etimolochica en o suyo [[Pasato perfecto simple d'indicativo en aragonés|pasato perfecto simple]]:
**''vide'', ''vides'', ''viido'', ''videmos'', ''videtz'', ''vidon''.
 
*O subchuntibo[[Present de subchuntivo en aragonés|present de subchuntivo]] de o verbo ''ser'' tien as tres formas posibles en aragonés:
**''siga'', ''seiga'', ''sía''.
 
*O [[Present de subchuntivo en aragonés|present de subchuntivo]] de o verbo ''fer'' tiene dos formas:
**''faiga'' y ''faya''.
 
*O [[Present de subchuntivo en aragonés|Present de subchuntivo]] de o verbo ''ir'' ye ''vaiga'' pero s'emplega cada vegata menos.
 
== Lexico ==