Diferencia entre revisiones de «Vizcondau de Biarn»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-Barzelona +Barcelona)
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-Nabarra +Navarra)
Linia 1:
{{Grafía_87}}
[[Imachen:Blason du Béarn.svg|150px|right|thumb|Armas d'os Bizcontes de Biarn]]
O '''bizcondato de Biarn''' estió una entidat feudal con orichens en l'[[Alta Edat Meya]] e capital en a ziudat [[Biarn|biarnesa]] de [[Pau]]. Integrato en o [[Reino de Franzia]] dimpués d'o [[Tratato de Verdún]] ([[843]]) mientres d'a suya istoria osziló entre a independenzia e o basallache á diferents reinos (entre d'els [[reino d'Aragón|Aragón]], [[Reino de NabarraNavarra|NabarraNavarra]] u [[Anglaterra]]), estando a suya unión definitiba con o reino de Franzia en o reinato de [[Loís XIII]] (Edicto d'Otubre de 1620).
 
O [[Biarn]] desaparixe como entidat autonoma mientres d'a [[Reboluzión Franzesa]], estando lo suyo territorio integrato chunto con tierras de cultura basca e gascona en o departamento d'os ''Baxos Perineus'' (autualment [[Perineus Atlanticos]])
Linia 14:
En o sieglo XIV [[Gastón III Febus|Gastón Febus]], [[condato de Foix|conte de Foix]] e bizconte de Biarn consiguió formar un cuasi-estato independient que encluyiba gran parti d'a bersant norte d'os [[Perineus]].
 
En o sieglo XV, debito á una serie de enlazes dinasticos, a [[casa de Foix]] plegó á lo tron [[Reino de NabarraNavarra|nabarro]], estando asinas os reis nabarros tamién bizcontes de Biarn. En 1512 [[Ferrando II d'Aragón|Ferrando lo Catolico]] embadió NabarraNavarra e os reis [[Chuan III d'Albret]] e [[Catalina de Foix]] e a suya corte se replegoron á los suyos dominios de Biarn, dende á on que se fazioron cuantos intentos de recuperar o reino de NabarraNavarra. Tanimientres Ferrando s'anecsionaba o reino de NabarraNavarra, [[Ortès]] se combirtió en a capital d'os Albret, con os suyos dominios nabarros reduzitos á parti d'Ultrapuertos. Dimpués d'una luenga guerra e ya reinando [[Carlos I d'Aragón]], qui dimpués de conseguir o control de l'[[Alta NabarraNavarra]] dezidió albandonar [[San Chuan Piet de Puerto]], [[Ultrapuertos]] se mantenió como un reino independient baxo reinato d'Enrique de Borbón, rei de NabarraNavarra con o tetulo de [[Enrique II de NabarraNavarra|Enrique II]].
 
En [[1560]] a reina [[Chuana III de NabarraNavarra|Chuana d'Albret]] se combierte á lo [[calbinismo]], que se transforma en relichión ofizial d'os suyos dominios gascones e nabarros. En 1566 limita las manifestazions publicas d'a ilesia catolica, con a oposizión d'os bispe de [[Lescar]] e [[Aulorón]]. Isto fará que Biarn sía protagonista prenzipal d'as guerras de relichión que enfrentan en Franzia mientres d'as decadas siguients á catolicos e [[ugonot|ugonoz]] (calbinistas).
 
Chuana muere en 1572 e li suzede o suyo fillo [[Enrique IV de Franzia|Enrique III]], capo d'os ugonoz. O mesmo año, Enrique se casa con Margalida, terzera filla de Catalina de Franzia. Fruito d'ista boda e d'una serie de muertes en cadena en a familia reyal franzesa, Enrique se combierte en pretendient á lo tron de Franzia. Dimpués d'una luenga guerra cuentra os catolicos, Enrique logra en 1589 azeder á lo tron como Enrique IV. Baxo a presión d'o Parlamento de París, o nuebo rei une á la corona de Franzia os suyos territorios de [[Condato de Foix|Foix]], [[Bigorra]], [[Quatre-Vallées]] e [[Nebosan]], pero se nega á fer o mesmo con NabarraNavarra e Biarn. Dende allora, o gubierno de Biarn ye menester de Catalina de Borbón, chirmana d'o rey, que bibiba en [[Pau]].
 
En 1599 Enrique IV atorga á Biarn e NabarraNavarra o [[Edicto de Fontainebleu]], que guarenzía la libertat de relichión en o país. Ye o equibalent d'o [[Edicto de Nantes]] atorgato á Franzia.
 
[[Luis XIII]], fillo d'Enrique IV, ereda os tetulos de rei tanto de Francia como de NabarraNavarra. En 1617 ordena la deboluzión á la ilesia catolica biarnesa d'aa propiedat d'o suyos biens. O Consello Sobirán de Biarn, de mayoría calbinista, se niega á adempribiar o edicto. En consecuenzia, o rei dezide interbenir melitarment. O 9 de setiembre de 1620 sale enta Biarn á lo frent d'un exerzito de 5.000 ombres. Refusa os intentos de negoziazión d'os emisarios d'o Consello de Biarn e, sin de trobar resistenzia armata, dentra en Pau o 15 d'otubre e o 17 en a fortaleza de [[Navarrencs]].
 
Luis XIII restablixe o culto catolico, publica un Edicto d'unión entre os estatos d'a Corona de NabarraNavarra e os d'a Corona de Franzia e ordena transformar o Consello Sobirán en un Parlamento. D'ista traza, o reino de NabarraNavarra quedó unito á la fin á Franzia.
 
== Se beiga tamién ==