|
Os '''hazarosgazaros''' (prenunciato ''/xa.'θa.ros/'') estioron un pueblo d'as estepas euroasiaticas que ocupaba en a Alta Edat Meya territorios a lo norte d'a [[Mar Negra]] a [[Mar Caspia]] y lo [[CaucasoCaucas]]. Se crei que charraban una luenga turquesa. Son celebres por haber tenito una clase dirichent que se convirtió a lo [[chudaísmo]] ye por haber tenito una mayor tendencia a sedentarizar-sen y organizar un estato que atros pueblos invasors d'as estepas.
== Historia ==
Dende o sieglo VII dominoron as riberas norte y ueste d'a [[Mar Caspia]] (dita encara en turco ''Hazar Denizi'' u "mar d'os HazarosGazaros"), e dimpués a cuenca baxabaixa d'o Bolga[[Volga]] de d'o Don. En a suya migraziónmigración enta l'este plegoron a estar en contacto con os [[bulgaros (nomadas euroasiaticos)|bulgaros]] y n'absorbioron una parte d'ellos en a ribera d'a [[Mar d'Azov]]. A fins d'o sieglo VII ey principios d'o sieglo VIII os khazarosgazaros atacoron a los eslavos d'o [[Dniéper]] meyo, fendo desapeixer-ie a [[cultura de Pen'kovka]]. Esto se reflexa en o rechistro arqueolochico, con os trasoros amagatos d'esta epoca "antiguedatz d'os antos". Os arqueologos documentan l'aparición d'os khazarosgazaros en o sur de Rusia con a formación d'a [[cultura de Salkov]].
Tamién se crei que os khazarosgazaros tenioron como vasallos a los [[hongaros (nomadas euroasiaticos)|hongaros]], que haberban migrato ta l'ueste baixo o suyo dominio.
En o sieglo VIII os khazarosgazaros yeran aliatos d'os bizantins y luitaban cuentra a espansión arabe. S'ubrió un itinerario comercial entre o [[Imperio Román d'Orient]] y [[Asia Central]] que pasaba por [[Khorezm]] y norte d'a [[Mar Caspia]], trescurzaba o territorio khazarogazaro aproveitando os grants ríos e remataba en os puertos d'a [[Mar d'Azov]] y [[Crimeya]]. Os khazarosgazaros fundoron ciudatz en ixas rutas comercials, por o que se sedentarizoron en parte. Os khazarosgazaros estioron més avanzatos en a creyación d'un estato que atros pueblos nomadas d'as estepas, obligando a pagar tasas aduaneras y tenendo un exercito permanent. En a segunda metat d'o sieglo VIII a clase dirichent khazaragazara se convirtió a lo chudaísmo pa no aliniar-se ni con garra corrient cristiana ni musulmana.
En o sieglo IX os khazarosgazaros entroron en decadencia por l'aparición d'atros pueblos que cambeyoron o equilibrio de poder:
*Os [[varegos]], que fundoron principatos dende a [[Mar Baltica]] dica a [[Mar Negra]] dimpués unificatos baixo a [[Rus de Kiev]].
*Os [[pacinacos]], que emigroron ta l'ueste trescurzando o territorio khazarogazaro e devastando-lo.
En 964-965 [[Sviatolav]] de [[Kiev]] invadió o territorio d'os [[bulgaros d'a Volga]], dimpués o territorio khazarogazaro y destruyó en [[965]] a suya capital, [[Sarkel]], una ciudat fortificata chunto a la desembocadura d'o río Don. En [[969]] cayó [[Itil]], en a desembocadura d'a Volga en a Mar Caspia, a man de l'actual [[Astracán]].
A desaparición d'o estato Khazarogazaro significó tamién a desaparición d'una barrera que contribuiba a aturar as migracions ta l'ueste d'os pueblos d'as estepas, que s'irán sucedendo en o tiempo.
As colonias d'a [[Republica de Chenova]] en [[Peninsula de Crimeya|Crimeya]] recibiban a denominación de ''Gazaria'', y en "[[La Flor de las Ystorias d'Orient]]" dicen ''Tierra Gazera'' a esta peninsula:
| 