Diferencia entre revisiones de «Extremenyo (lingüistica)»

Contenido eliminado Contenido añadido
en as pachinas protechidas o bot no ha actuau!!!
Linia 6:
| atras denominazions = Castúo
| país = [[España]]
| rechión = [[Estremadura]] e parti sursud de [[probinzia de Salamanca|Salamanca]]
| fablans = 200.000
| familia = [[Luengas indoeuropeyas|Indoeuropeya]]<br>
Linia 16:
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ibero-Romanze<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ibero-Ozidental<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[idioma castellán|Castellán]]<br>
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Estremeño'''<br>
| regulato =
Linia 27:
}}
 
O '''estremeño''' (''estremeñu'' u ''castúo'', termin que leba a confusión) se charra en o sursud de [[probinzia de Salamanca|Salamanca]] y en [[Estremadura]], sobre tot en o norueste. O estremeño combina intresants caracters d'a luenga astur-leyonesa, consideratos [[sostrato lingüistico|sostrato]], con carauters propios d'o castellán meridional e que se troban en andaluz, murzián, en churro e dica en catalán [[balenzián]]. Ye una parla rechional u conchunto de parlas locals que a filolochía tradizional ha considerato como una bariant rechional d'o castellán u un dialecto <ref> [[Rafael Lapesa]]. "HISTORIA DE LA LENGUA ESPAÑOLA". Editorial Gredos. (1981) </ref> , pero que actualment una colla de filologos eterodoxos consideran una luenga <ref>{{en}} [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ext ''Extremaduran''] en www.ethnologue.com.</ref><ref>[http://www.proel.org/index.php?pagina=lenguas/extremeno Proel]</ref> , plegando dica l'inte de considerar-la d'o diasistema asturleyonés, encara que os caracters asturleyoneses sigan minoritarios e sigan consideratos por un regular como restos d'asturleyonés <ref> [[Michael Metzeltin]] "Las lenguas románicas estándar: (historia de su formación y de su uso)" Volumen 16 de Llibrería llingüística. Editor Academia Llingua Asturiana, 2004 </ref>. Os que consideran o estremeño como una luenga diferent fan distinzión entre o dialecto estremeño d'o castellán, con caracters meridionals e a luenga estremeña, d'o norueste d'Estremadura, on son més conzentratos os caracters d'o sostrato asturleyonés.
 
== Arcaísmos ==
Bi ha caracters que enantes estioron estendillatos por a mayoría u por gran parte d'a peninsula iberica, afectando a diferents idiomas e que güei se troban en bariants d'ixos idiomas sin conecsión cheografica, como se desbién con a distinzión entre v y b propias d'o [[portugués]] e o [[balenzián]], u a distinzión entre sibilants sonoras e xordas.
*En [[Serradilla]] se conserba una v labiodental: ''vedinu'', ''verza'', ''yervadina'', y tamién se puet trobar en atros lugars pero con menor bitalidat.
*En dos arias sin continuidat territorial entre a Sierra de Gata e Montehermoso e Malpartida de Plasencia se conserba a distinzión entre as sibilants sonoras e xordas d'o luengache meyebal, (que se representaban "s", "ss", "c", "Ç", "z") pero l'africata sibilant sonora antiga /ds/ ha esdebenido una /đ/ fricatiba: ''iđí'' (“dezir”) ''hađel'' (“fer”). Paix que este caracter se trobaba en tot Caceres e que duró més tiempo en o castellán do suruestesudueste d’Avila.
**En a parla de [[Malpartida de Plasencia]] u “[[estremeño chinato|chinato]]” a /s/ sonora e a /z/ plegan a lo mesmo resultato por aber-ie [[zezeyo]], e d'esta traza ''rosa'', ''beso'' e ''los hijos'' se diz u se pronunzia /rođa/, /beđo/, /lođ íhoh/.
 
Linia 42:
*En parabras que en castellán tienen pl-, kl-, bl-, fl-, (que no nezesariament probienen d'os grupos latins pl-, kl-, bl-, fl- que en castellán dan –ll- u –l- ), bi ha un cambeyo d'a l por a r: ''prato'' ("plato"), cravo ("clau"), ombrigo ("melico"), frauta ("flauta").
*Cambeyo d'a –d preconsonantica ta –l: ''pielgo'', ''mayoralgo'', que en castellán son ''piezgo'' e ''mayorazgo''.
*Sufixo deminutibo [[Sufixo -ín|–ino]], que amuestra en a microtoponimia a repoblazión asturleyonesa, pero que no ye tan bital en a macrotoponimia como en Salamanca e Zamora a lo norte d'o río [[Tacho]] <ref> [[Diego Catalán]], [[Alvaro Galmés de Fuentes]] Las lenguas circunvecinas del castellano, cuestiones de dialectología hispano-románica. Paraninfo. </ref>
*Morfemas presonals con grupos consonanticos simplificatas en [[berco incoatibo|berbos incoatibos]] tipo ''agraeza'', ''conozo''.
 
Linia 55:
== Meridionalismos ==
Os caracters propios d'o [[castellán meridional]] son més marcatos en [[probinzia de Badajoz|Badajoz]]:
*Se conserba a h aspirata probinient de F- inizial latina, a sobentsobén sonora e nasal: ''harina'', ''ahumao'', etz... Encara que s'aiga quiesto considerar un asturleyonesismo (se troba en l'asturián oriental), no en ye porque en asturián ye un caracter minoritario e propio de l'aria macrocheografica de transizión gradual natural ta o castellán. Por atra parte l'aspirazión se considera que yera cheneral en [[castellán meyebal]], y encara se troba en castellán d'a Montaña Cantabra y en [[andaluz]].
*Como en andaluz y en castellán d'a Montaña cantabra a /j/ [[belar]] se prenunzia aspirata, por aber eboluzionato a –x- en un puesto on se conserbaba un fonema parexito a la j belar.
*A “s” de final de silaba s'aspira como ye caracteristico en tot o castellán meridional.
*Confusión entre /r/ y /l/, con tendenzia a la l: ''peol''' ("peyor"), ''muhel'' ("[[muller]]").
*Muita tendenzia a la caita d'a /-d/ interbocalica, común con muitas bariants meridionals d'o castellán e con o [[idioma balenzián|balenzián]]: /deo/ ("[[dido]]").
*O [[yeismo]] e o refilamiento (yeismo con o fonema /ž/: [žéno], ("pleno", ''lleno'' en castellán standard) [akežo], ("aquello") [hožo] ("foyo", ''hoyo'' en castellán) ) se troban en cuasi tot [[Badajoz]], pero en Caceres no dominan que en o Nordeste, trobando-se en bellas localidaz d'o surestesudeste e una zona ozidental.
 
== Literatura ==
Linia 67:
== Bariedaz d'o estremeño ==
Bariants d'o estremeño son:
* [[Estremeño sirragatino]]: En o Rebollar, mitat sursud de [[Ziudá Rodrigo]] e en [[Sierra de Gata]] e [[Las Hurdes]].
** [[Palra d'El Rebollal]]
* [[Estremeño ozidental]].