Diferencia entre revisiones de «Dominio (biolochía)»

Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición
mSin resumen de edición
Linia 1:
[[Imachen:Phylogenetic tree.svg|thumb|right|320px|Un arbolárbol filochenetico d'esos sers bibos, alazetato en as modernasmudernos conexenziasconoiximientos sobre rolo [[RNA ribosomal|rRNA]], que amuestra rala trestallaziónseparazión d'''[[Eubacteria]]'', ''[[Archaea]]'' ye ''[[EucaryaEukarya]]''.]]
{{Reformular|Lascorz}}
En '''[[biolochía]]''', '''dominios''' (también ditos '''superreinos''' u '''imperios''') estánson cadaguna d'as tres prenzipals cuaternazions d'esos sers bibos: '''''[[Eubacteria]]''''' (u ''Bacteria''), '''''[[Archaea]]''''' ye '''''[[Eukarya]]'''''.
[[Imachen:Phylogenetic tree.svg|thumb|right|320px|Un arbol filochenetico d'es sers bibos, alazetato en as modernas conexenzias sobre ro [[RNA ribosomal|rRNA]], que amuestra ra trestallazión d'[[Eubacteria]], [[Archaea]] y [[Eucarya]].]]
En '''[[biolochía]]''', '''dominios''' (también ditos '''superreinos''' u '''imperios''') están cadaguna d'as tres prenzipals cuaternazions d'es sers bibos: '''''[[Eubacteria]]''''' (u ''Bacteria''), '''''[[Archaea]]''''' y '''''[[Eukarya]]'''''.
 
Dica fa pocaspocos añadasaños encara se cuaternabanclaseficaban esos [[ser bibo|sers bibos]] en [[reino (biolochía)|reinos]] sin d'garra atra clasificazión superior que no estieseestase la de [[procariota]]s u [[eucariota]]s en pendendo d'a suya manca u abenziaposesión de [[nuclio zelular|nuclio]], respeutibament. Agora, esos modernos estudeos d'o rannibel [[molecula]]r (espezialment de ld'a estrutura de [[lipido]]s, [[proteína|proteinaproteínas]]s ye [[azidoazeto nucleico|azidosazetos nucleicos]]) han amostrato que, tambiéntamién aintroá dintro d'as ''procariotas'' bi ha diferenzias prou grans como ta trestallardeseparar-ne dos grans agrupazions, que poderban estar consideraus tan diferents d'entre ersellos como lo yeran abantis considerausd'antes as [[bacteria]]s ye [[eucariota]]s.
 
Autualment, esos '''dominios''' estánson esos [[taxonomía|taxons]] més altosalters d'a clasificaziónclaseficazión biolochica, ye sin de dar-lisles importanzia t'á os sinnificatossignificatos d'esos suyos nomesnombres, reflexenrefleixan as diferenzias [[eboluzión|ebolutibas]] esenzials que bi han escaizidoescaitas en os [[chenoma]]s d'esos organismos, á mientres ded'a l'istoria d'a bida en a [[Tierra]], dica l'autualidat.
 
IsteEste sistema, clamatodito [[Sistema d'esos Tres Dominos|d'''os Tres Dominios''']], estiereestió desiñatodiseñato per [[Carl Woese]] en ol'año [[1990]] ta sustituirsostituir esos antigos sistemas [[taxonomía|cladisticos]] d'esos ''[[Sistema d'os Dos Dominios'|Dos Dominios]]'' (roo primeroprimer en existiresistir) ye d'esos ''[[Sistema d'os Seis Reinos'|Seis Reinos]]'' (emplegauemplegato dic'ádica fa pocaspoquez añadasaños).
 
*RoO '''[[Sistema d'esos Dos Dominios''']], estió rolo primeroprimer en estar presentaupresentar-se, cuan esos zentificos d'o [[sieglo XIX]] s'afainabantreballaban áta prebartrobar nuebas clasificazions d'os sers bibos alazetadas en o sistema d'a [[nomenclatura binominal]] de [[Carl von Linné]]. En rasos suyassuyos primerasprimers añadasaños cuaternabaclaseficaba un "''dominio''" clamaudito ''Mineralia'' (esos [[mineral]]s) que se contracarabacontraposaba con roo "''dominio''" clamauque deziban ''Biota'' u d'esos sers bibos. Dimpués d'istaixa clasificaziónclaseficazión, cuan esque os [[minerals]] estieronse separausdeseparoron, s'encludiyoronencluyoron esos dominios ''Cytota'' (t'ta os sers bibos formausformatos per como minimo una [[zelula]], rolo cuoque sinnificasignifica tal ye como los-ne consideramos güei) ye ''Acytota'' t'esta os "sers bibos" sin de zelulas ([[birus]], [[birión|birions]], [[prión|prions]]...). Fuera d'as polemicas autuals sobre rala pertenenzia d'istasixas zagueras "''particlas''" tá lo mundo d'esos sers bibos, isteeste sistema estió reformato per rasas escuelas "bi-doministas" de [[taxonomía|cladistica]], raa mayoría [[Estatos Unitos|norteamericanasnortamericanas]], que encara güei resistixen-se t'abandonarresisten á albandonar-lo, ye rasas cuascuualas prebanmiran de fer-lo azeptable considerando dos unicos dominios autuals: [[procariota]] ye [[eucariota]].
 
*RoO '''[[Sistema d'esos Seis Reinos''']] ye una modificazión, fetafeita en a [[decada de [[1980]], de l'anterior sistema "''d'esos Zinco Reinos''" de [[Robert Whittaker]] ([[1969]]), que no feba cuaternazionsdeseparazions d'os sers bibos més altasalteras que esos '''[[Reino (biolochía)|reinos]]''', d'esos cualoscuals orichinalment n'ebaen consideraba zinco: [[Planta]]s, [[Animal]]s, [[Fongo]]s, [[Protista]]s ye [[Monera]]s, pero que dimpués se'n re-cuaternoronreclaseficoron os Moneras en ''[[Eubacteria]]s'' ye ''[[Archea|Archaeobacteria]]s''.
 
Autualment, roo '''[[Sistema d'esos Tres Dominios''']] de [[Carl Woese]] redefine raslas agrupazions mayors d'os sers bibos como se-bi beye en a figura, ye define que només esque os ''[[Eukarya]]'' tienen [[reino (Biolochía)|reino]]s (''[[Plantas|Plantae]]'', ''[[AnimalAnimalia]]ia'', ''[[Fongo|FunguiFungi]]'' ye ''[[Protista]]'') á mientres que rolo [[taxonomía|taxón]] inmediatament inferior d'o dominio aintroá dintro de ''[[Archaea]]'' ye ''[[Eubacteria]]'' ye rolo '''[[Filo (biolochía)|filo]]'''.
 
===DiferenzDiferents cuaternazions istoricas===
 
{| rules="all" style="border: 1px solid #999black"cellspacing="0" cellpadding="5" align="center"
|-----
! [[Ernst Haeckel|Haeckel]] ([[1894]])<br />Tres reinos
Línea 23 ⟶ 22:
! [[Carl Woese|Woese]] ([[1977]])<br />Seis reinos
! colspan="2"| [[Carl Woese|Woese]] ([[1990]])<br />Tres dominios
! colspan="2"| [[Thomas Cavalier-Smith|Cavalier-Smith]] ([[1998]])<br />Dos imperios<br />ye seis reinos
|-----
| bgcolor="pink" | '''[[Animal]]'''