Diferencia entre revisiones de «Participio»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 43:
Lo partizipio aragonés prozece d'o partizipio pasato latín. Se perdioron las formas corresponiens a lo partizipio de present e de futuro, e doncas, lo partizipio aragonés ye siempre pasato, no tien formas compuestas.
 
D'alcuerdo con a [[fonetica aragonesa]], bi ha resistenzia a la sonorizazión d'as [[oclusiba xorda interbocalica|oclusibas xordas interbocalicas]] como ye lo caso d'a '''-T-''' d' ''-ATUS'', ''-ATA'', dando ''-ato'', ''-ata'', ''-ito'', ''-ita'', coinzidindo con bellas parlas mozarabes lebantinas, (por lo menos dende [[Granada]] ta [[Balenzia]]), (''horchata'', ''marchito''), e con los elementos latins en [[Idioma basco|basco]].
 
Ya dende antigo en aragonés aumentó la sonorizazión, común con atras luengas niolatinas bizinas, e se sape que en bellas zonas i eba partizipios en ''-ado'', ''-ada''. En o Sieglo[[sieglo XII]], cuan en [[Aragón]] s'escribiba només que en [[latín]] con elementos romanzes, os elementos romanzes presentaban alternanzias de -''ato'' e ''-ado''. En lo S[[sieglo XIII]], cuan ya i eba un costumbre d'escribir romanze només s'emplega en a bariánbariant escrita ''-ado'', -ada'', ''-ido'', ''-ida''.
 
En l'aragonés autual o partizipio que se troba en a més gran parte d'as redoladas ye en ''-au'', ''-ada'', ''-iu'', ''-ida'', deribato de la forma sonorizata. La forma más antiga e chenuina en ''-ato'', ''-ata'', ''-ito'', ''-ita'' se troba en l'[[aragonés zentral]] e s'ha bisto que puet coesistir con ''-au'', ''-iu'', e mesmo que ''-au'', ''-iu'' ha sustituito fa pocas decadas a ''-ato, -ito'' sin pasar por o estato ''-ado, -ido'' entre meyo.
 
En os [[años 701970]] e 80[[años 1980|1980]] os testos en aragonés común presentaban una alternanzia d'as dos formas, car la chent que escribiba en aragonés se trobaba en una contradizión entre dos prinzipios de l'aragonés común, (1) esleir as formas chenuinas, dar-lis preferenzia debant d'as formas probeniens d'atros idiomas, y (2) dentro d'as formas chenuinas esleir as més cheneral). U primar a forma més chenuina u primar la forma més cheneral.
 
En os [[años 901990]] e [[Años 2000|primera decada d'o 2000]] l'aragonés escrito propuesto dende las asoziazions que se dedican a la esfensa de l'aragonés proponen emplegar ''-ato'', ''-ito'' en aragonés común y escribir ''-au'', ''-iu'' pa cuan se quiera reflexar la pronunziazión n'a parla oral. Por o que parix güei s'entiende que en ''-ato'' u ''-ata'' puet emplegar-se como grafía més ampla compatible con una pronunziazión ''-au'', ''-ada''.
 
{{borrador}}