66 173
ediciones
(Pachina creyada con 'Os '''Oiratos''' son mongols ozidentals que abitan en l'ueste de Mongolia (Hobdo) e a rechión china de Sinkiang, entre o Tien Xan e l'[[Alt…') |
|||
Os chinos se pueden recuperar e recostruyen a [[Gran Muralla]] a partir de 1474. Entre os Oiratos a branca d'os Choros ye a que prene mayor importanzia e més tarde serán conoxitos como Dzungaros. En o sieglo XVI, enta 1620 se fan budistas lamaístas.
Resultato d’a luita entre choros e torgoz os torgoz fuyen ta l’ueste e s’establexen en a Baxa Bolga, on serán conoxitos por os rusos como ''[[Calmucos|Kalmyc]]'' prenendo o etnonimo que fan serbir os turqueses (''Kalmuc''). En a primera metat d’o sieglo XVII os choros con base en Tarbagatai erichen un nuebo estato e prenen o nombre de Dzungaros. O can Baatur Contaichi (1634-1653) asegura as mugas ozidentals con os [[kazacos]]. En 1642 interbienen en o Tíbet e bi imposan a lo [[Dalai Lama]] como sobirán d’o país. Galdan, un fillo de [[Baatur Contaichi]] educato como lama en o [[Tíbet]] manda matar a los suyos chirmans e se fa con o poder en 1676 proclamando-se rei d’os choros e
Tsewan-Rabdan prene o poder en 1697-1727, e mantiene o dominio dzungaro en Asia Zental. S’enfrentó a los rusos en a cuenca d’o Yenisei en 1716 obligando-los a retrozeder. Os Tibetans promozionan un nuebo [[Dalai Lama]], que os manchuz reconoxen e como reazión os dzungaros prenen e saqueyan Lhasa en 1717. A influyenzia china en o Tíbet encomienza en 1720 cuan a interbenzión manchut forachita a os oiratos. [[Galdan-Tsereng]] prene o poder en 1727-1745 s’enfrenta a los chinos pero en 1731 fracasa en o intento de benzer a los [[khalkhas]] y en 1732 en o intento de recuperar l’oasis de [[Hami]], (zentro de rutas d’o Turquestán oriental), perdito en 1697. A resistenzia dzungara dura dica 1745 cuan esclata entre ellos una crisis suzesoria en a que bi habió una rebuelta popular que posó en o poder a un lama, que beyó como se desfeba uno d’os alazez d’o Imperio Dzungaro: Os choros perdioron a echemonía sobre os atros pueblos oiratos: os derbez e os khochoz. O suzesor d’ixe lama no podió ebitar a independenzia de [[Caxgar]] e no podió resistir os ataques d’os [[manchuz]] en 1755-1757, que embadioron o país, derrotorons a os dzungaros y esterminoron a una parte important d’a poblazión. D’esta traza China torna a ocupar territorios d’Asia Zental como [[Caxgaria]]. Os chineses tornoron a estar presents en territorios
Bels oiratos que se refuchioron en a Baxa [[Bolga]] combenzioron a os torgots pa que tornasen ta Dzungaria e creyasen de nuebo un imperio mongol ozidental, pero en o camín de tornata fuoron benzitos por os manchuz, que permitioron a los superbibients estar repobladors d'a bal d'o [[Ili]] y estar ixemenatos por o territorio mongol.
Os pocos oiratos que sobrebiben seguirán una eboluzión paralela a la d’os atros mongols baxo dominio manchut: a teocrazia lamaísta ye a prenzipal estituzión d’os países mongoles. Una buena parte d’a poblazión masculina se fan lamas, con o que desaparixe o potenzial guerrero. Se difunde una cultura tibetana muito conserbadora. A masa d’a poblazión queda en un estato parexito a un basallache debant d’os Cans mongols ereditarios e a teocrazia lamaísta.
|