|
[[Image:09.Ixubo.JPG|thumb|250px200px|right|'''Ixubo''' ta dos [[mula]]s.]]
O '''chubo''', '''ixubo''' u '''chugo''' ye un instrumento de [[fusta]] que, meyant una trabiesa mantiénmantiene chuntos dos animals de tiro, como [[mula|macho]]s u [[buei|güeis]], con l'obchetiboochetibo d'aprobeitar a suya fuerza en fainas como [[aladro|aladrar]] a tierra, estibar os carros u altros quefers anen os que síasiga menester.
Os bocables '''chubo/ixubo''' bienen dreitament d'o [[latín]] "''iugum''", que ye una palabra tipicament referidareferita como de radizes [[luengas indoeuropeyas|indoeuropeyas]], car que tamién amanixamaneix en o [[sanscrito]] como "''yug''" que sinnifica "Unión". '''Chugo''' ye ala suya forma baixo montañesa, talment influyitaenfluyita perpor o [[castelláncastellano]] "''yugo''".
== Emplego ye formas diferents ==
[[Image:Bueyes (carahue).jpg|thumb|200px|Una chunta de [[buei|güei]]s con o '''chubo''' ligato taá esos suyos cuernos.]]
Os chubos emplegatos con [[equino]]s u [[bobino]]s son diferents. Istas diferenzias se deben á la forma anatomica de cada espezie, anen caleas cuals cal aprobeitar esos puntos d'aplome d'o [[cuello]] ou d'esos cuartos debanters ta fer a trazión.
EsOs bobinos, de normal [[buei|güeis]], per l'anatomía mésmás estreita d'esos suyos cuartos debanters, ye olo feito que gosan lebar o cuello mésmás abaixato que no pas eslos [[mula|machos]], amenistan que ta estibar de l'[[aladro]] cuan i son puestos en ''chunta'', portenleben l'ixuboo chubo ligato taá os suyos cuernos, enpor cuenta d'estar posato dreitament á l'alto d'a collera como se fa con as [[mula]]s.
En o caso d'as [[mula]]s ye d'altros equinos, a posizión d'o suyo cuello ye mésmás alto ye perpor l'amplaria d' esos suyos [[güembro]]s ye prou més fazil enchascar -be l'ixubolo chubo contra d' esos cuartos debanters de l'animal, de normal fendo serbir una [[collera]] que estando mésmás blanda que no ala matiera de l'instrumento deixa que l'animal no se faiga mal en fer esfuerzos. ▼[[Image:71.Ixubo con a collera puesta.JPG|thumb|200px|right|'''Chubo''' equino con una [[collera]].]]
▲En o caso d'as [[mula]]s y d'altros equinos, a posizión d'o suyo cuello ye més alto y per l'amplaria d'es suyos [[güembro]]s ye prou més fazil enchascar l'ixubo contra d'es cuartos debanters de l'animal, de normal fendo serbir una [[collera]] que estando més blanda que no a matiera de l'instrumento deixa que l'animal no se faiga mal en fer esfuerzos.
== Simbolochía ==
En muitas [[luengas romanzes|luengas latinas]], a palabra '''chubo''' s'emplega metaforicament ta desinnar ixas situazions en as cualascuals una ou mésmás personaspresonas se troban obligadas taá fer bella cosa, u que son pribatas d'a libertat de dezisión.
En o contextocontesto istorico d'a [[EdáEdat meya|Baixa Edat Meya]], esps [[Reis Catolicos]] emplegoron o chubo ye un faixo de flechas como siñal reyal, sinnificando olo chubo ala potenzia [[agricultura|agricola]] d'a [[Castiella|Corona de Castiella]] mientres que as flechas simbolizaban o poder melitar d'[[Corona d'Aragón|Aragón]]. Ixe mesmo siñal estió adotato perpor a ''[[Falange Española]]'' en o [[sieglo XX]], con altrasaltro intenzionssimbolismo.
[[Image:79.Ixubo ta bueis.JPG|thumb|220px|'''IxuboChubo''' ta [[buei|güei]]s, mésmás baixo que no os ixuboschubos ta [[mula|machos]].]]
== Enrastres externos ==
{{WiktionaryWiktionary_line|chubo|Chubos}}
{{Commonscat|Yokes|Chubos}}
| 