Diferencia entre revisiones de «Glosas Emilianenses»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m clean up, replaced: vasco → basco (5), vasca → basca
Linia 1:
[[Imachen:Codiceemil.jpg|thumb|Pachina 72 d'o Codice Emilianense 60. Se veye a glosa a la marguin.]]
As '''Glosas Emilianenses''' son chiquetas notas en luenga [[luengas romances|romanz]] y [[Idioma vascobasco|vascabasca]] escritas en o codice latino Emilianense 60, pa fer claro o significato d'o texto en [[latín]]. A nota más conoixita ye escrita en a marguin d'a pachina 72. S'han conservato en un códiz d'o [[monesterio de Sant Millán]], en [[A Riocha]], pero no ye seguro que se i escribisen.
 
S'escribioron en o [[sieglo XI]], pero encara i ha personas que afirman que datan d'o sieglo anterior. Se consideran o primer testimonio escrito en [[Idioma aragonés|aragonés]] y en [[Idioma vascobasco|vascobasco]]. Manimenos bi ha bell filologo que no admite u no conoixe que ixe texto ye o primer testimonio de l'[[idioma aragonés|aragonesa]] y sigue en a creyencia que ye o primer texto escrito en [[idioma castellán|lengua castellana u espanyola]]. S'ha de dicir que esto ye debito a una formación dende un punto de vista hispanocentrista, punto de vista que minimiza a presencia y existencia d'o [[navarro-aragonés]] y l'[[astur-leyonés]], a lo mesmo tiempo que refirman [[secesionismo lingüistico|secesionismos lingüisticos]] en l'ambito catalanoparlant y [[galaico-portugués]].
 
== O texto d'as Glosas ==
Linia 9:
{{cita|Con o aiutorio de nuestro dueno dueno Christo, dueno salbatore, qual dueno get en a honore, et qual duenno tienet ela mandatione, con o patre cono spiritu sancto en os sieculos de lo sieculos. Faca nos Deus Omnipotes tal serbitio fere ke denante ela sua face gaudioso segamus. Amen.}}
 
Que en [[idioma aragonés|aragonés moderno]] significa:
 
''Con l'aduya de nuestro Senyor don Cristo, sinyor salvador, sinyor o qualo ye en a honor, y Sinyor o qualo tiene o mandato, con o Padre, con o Esprito Santo, en os sieglos d'os sieglos. Que Dios Omnipotent nos faiga fer tal servicio que debant d'a suya cara sigamos goyosos.''
 
== A lengua d'as Glosas Emilianenses ==
As Glosas son escritas en [[latín]], [[luengas romances|romanz]] y [[Idioma vascobasco|vascobasco]].
 
Dende que se descubrioron se paró cuenta que os rasgos lingüisticos d'ixa lengua romanz no yeran propios d'o [[idioma castellán|castellano]], sino d'o [[navarro-aragonés]]. Por un regular ixo s'explicó por que enta par d'alavez o monesterio de Sant Millán feba parte d'o reino de [[reino de Navarra|Navarra]], u porque o castellán medieval d'ixa rechión tien muitos elementos d'o romanz oriental, u porque o castellán encara no heba preso ixos caracters en la evolución suya; encara que l'analís lingüistica lo negaba, se continaba afirmando que yera o primer testimonio escrito en [[idioma castellán|castellano u espanyol]], y por ixo Sant Millán y [[A Riocha]] se consideran a sobén a "cuna d'o espanyol".
 
Os alazetz d'ixa explicación son muito febles, como demostró [[Heinz Jürgen Wolf]] en 1996: os rasgos lingüisticos no corresponden a o castellano, ni a o [[castellán d'a Riocha medieval|riochán]], ni encara a o navarro porque tienen as trazas d'a lengua romanz d'o Pirineu central: l'[[Idioma aragonés|aragonés]] actual.
 
S'ha de fer notar que [[Jürgen Wolf]] con ''riochán'' se referiba a la [[castellán d'a Riocha medieval]] bien conoixito y documentato, y con ''navarro'' a lo [[romance navarro|navarro]] d'os textos baixomeyevals, standard escrito más influito por o castellán que lo que s'escribiba en Aragón en a mesma epoca, desvenindo-se que dengún d'os dos reflectaba a morfolochía d'as [[parla (lingüistica)|parla]]s vivas y iban castellanizando a fonetica. Denguno no ha puesto refusar as ideyas d'iste lingüista alemán, que demostró o que muitos sospeitaban, encara que a sobén se fan amagar os argumentos d'ell.