|
|ocupación = Compositor de música clasica
}}
'''Alessandro Stradella''' ([[Bolonia]], ([[Italia]]), enta 1643/44 - [[Chenova]] (Italia), [[25 de febrero]], [[1682]]), figura importán en a escuela romana d'o sieglo XVII, Stradella unió loo suyo nombre a lo periodo historico d'a naixencia d'o melodrama, tot y que laa suya producción, que supera a los 250 titols, estió fecunda y se refirió a lasas óperas y acciones scenicas, cantatas, motetes, serenatas a una u más voces, madrigals, ''canozonettas'' y oratorios.
== Vida ==
Quarto fillo de l'aristocrata modenesa Simona Garofoli y de Marcantonio Stradella, vicemarqués de Vignola, en o territorio d'os Estensis, se quedó huerfano enta 1655. No se sabe con certeza a qui s'encomendó loo cudiau d'o chicot Alessandro y con quí aprendió este losos suyos primers rudimentos de mosica. Se sabe manimenos, que Stradella estió nino cantor d'os Florentinos y en os oratorios de Santo Marcelo, en a parroquia d'o SS. Crocefisso, y d'a Vallicella, en a Chiesa Nuova. En 1663 componió un motete, ''Care Jesu suavissime'', en honor a Santo Felipe Neri, per encargo de [[Cristina de Suecia]], dos anyos más tarde estió nombrau compositor a lo servizio d'o gran condestable Lorenzo Onofre Colonna y d'a suya muller Maria Mancini, nieto d'o cardenal [[Giulio Raimondo Mazzarino|Mazzarino]], porper loo que podio entrar a formar parte del ambient aristócrata romano. Entre 1565 i 1566 abandonó Roma i se tresladó a Venecia como part d'o séquito d'os principes Colonna.
En esta ciudat levó a cabo lasas suyas primeras esperencias teatrals y escribió una chicota opera, ''[[Circe]]'', d'a quala se conservan dos versions distintas, tanto por loo suyo texto como por laa suya mosica. En totas dos versions existe un elemento caracteristico común, com ye a referencia a Tivoli y a lo "Teatro delle Acque", d'a Villa Aldobrandini, an se creye tenió puesto l'enguero d'a ópera, en mayo de 1667, representación ofrida per Olimpia Alldobrandini u per loo suyo fillo Benedetto Pamphili en honor d'o nuevo cardenal [[Leopoldo de Médicis]]. A loAl mesmo tiempo que esta obra d'inspiración mitolochica, Stradella componió losos oratorios ''Susana'', con libreto de G.B. Giardini (1666) y ''Santo Gio Grisostomo'', con libreto de G. Lotti (1667), en os cuals s'aprecia perfectament loo dominio tecnico y la fantasia inventiva d'o músico. En este periodo empecipió a amostrar-se tamién loo temperamento estremadament vivaz y inspirau de l'artista, en contina busqueda d'aventuras amorosas, con los suyos correspondiens adulterios, riñas, duelos y bravatas de tot tipo, que caracterizaron a suya achitada vida.
== Diversas biografias ==
Los suyos biografiasbiografos, empecipiando por laa más amplia y detallada, de Remo Giazotto ''(Vita die Alessandro Stradella'', Milán, 1963), recontan que loo fogoso y inquieto músic s'enamoró d'as cantantes Pia Antinori y Giorgina Cesi, trató de quitar d'o convento a la florentina Elisabetta Marmorari, fuyió de Roma con Ortensia Contarini, muller d'o noble veneziano Vincenzo Michiely mancilló la l'honor de Francesca Lomellini, muller d'un tal Giuseppe Garibaldo, consellero municipal de Génova, loo que le condució a una muerte prematura quan nomás contaba 38 años d'edat, loo [[28 de febrero]] de 1682, apunyalau por un espadachin a sueldo de Giovan Battista Lomellini, chirmán de Francisca.
LaA suya vida tumultuosa no impidió a loque el músico dedicase a la suya actividat y colaborar con o libretista y escenógrafo Filippo Accialuoli, que, entre las temporadas 1671/72 i 1672/73, estió interpresario d'o primer teatro operistico romano, loo Teatro Tordinona, construyiu per loo conde d'Alibert. Entre estes dos anyos estió, amás, mayestro de capiella, i escribió prológos, intermezzos y arias pa cualques d'as operas representadas en o teatro, tals como ''[[Scipione Africano]]'' y ''[[Giasone]]'' de Cavalli, y ''[[Doriy Tito]]'', de Cesti. En 1673, quan Acciaiuoli cesó como interpresario d'o Tordinona, Stradella estió substituido como mayestro de capiella por [[Bernardo Pasquini|Pasquini]] y [[Giovanni Antonio Boretti|Boretti]], y tornó a componer por encargo de quantas familias nobles.
Con motivo d'o jubileo, en 1675 totz losos teatros romanos, y loo promero d'ells lo Tordinona, remanioron inactivos, por o que Stradella s'entregó a la composición de oratorios; a esta epoca perteneixen los oratorios ''Santa Pelagia'' (1675), pa Santo Marcelo, en a parroquia d'o SS. Crocefisso, y ''Santo Giovanni Battista'' (1675), pa la ilesia d'os Florentinos, que gozaron de gran renombre en l'ambient musical d'a ciudat, an, manimenos, laa figura d'o músico trobaba cada vegada mayor enemistat entre losos nobles y poderosos por culpa d'a suya vida desordenada y lasas suyas intrigas amorosas. PorPer esta razón, Stradella se veyió obligau a fuyir d'una ciudat a unatra (Venecia, Turín, Génova), encara que en quan trobaba cubillar y protección de familias aristocraticas y bien situadas, como sucedió en Turín, ciuda a la quala plegó en 1677, acompanyau d'Ortensia Contarini, y estió aculliu por la regente Maria Giovanna de Nemours, dimpués que lo gran duque de Toscana le negase o permiso de residencia, a causa d'o suyo comportamiento, considerau inmoral y escandaloso. Ixo no impidió que, loo [[10 de noviembre]] de 1667, Stradella estase abordau en Turín porper dos espadachines plegaus dende Venecia, que le infirioron quatro puñaladas, losos matones aconsiguioron refuchiar-se en casa d'o marqués de Villars, ambaixador de Francia, consellaus per l'ambaixador francés en Venecia. La regente de Nemours tractó, en vano, d'arrestar a losos dos esbirros, que aconsiguioron salir d'o territorio turinés, y que laa suya fuga suscitó polemicas y intercambios de notas de protesta sobre o posible abuso d'as prerogativas diplomaticas.
== Personache problematico ==
Lochicament, Stradella estió un pesonache tamién incomodo pa losos suyos protectors, dica loo punto que, dimpués d'haber-se repuesto d'o suyo atentau, abió d'abandonar Turín a primers de 1678 i tresladar-se a Génova, an siguió componendo oratorios y mosica instrumental, entre lasas qualas destaca una serenata alegórica, clamada ''Invenzione per un barcheggio'', que estió enguerada o [[4 de chulio]] de 1681, con motivo d'as vodas de Brignole Sale-Spinola, en Génova. Stradella, manimenos, no abandonó loo suyo desordenau modo de vivir entre amorios chuegos d'azar y negocios extramusicales con amigos aventurers y sin escrupulos. En este ambient maturó loo segundo atentau contra loo músico, que murió estando encara muito choven, victima d'una trama delictiva ixuplidada muito luego dimpués d'un escándalo resuelto por medio d'a intervención de poderosos personaches y loo pago de fianzas.
== Las suyas obras ==
Amás d'as obras ya citadas, cal mencionar losos oratorios ''Santa Editta, Vergine y monarca, regina d'Inghilterra'' (1666) i ''Esther liberatrice d'o popolo ebreo'' (1673), i lasas óperas ''[[Il corispero]]'' (1673), en dos actos, con elementos serios y populars, ''[[Floridoro ovvero il Moro per amore]]'' (1677), dentres actos, ''[[A forza dell'amor paterno]]'' (1678), en tres actos que oscilan entre loo drama y laa comedia d'intriga, y ''[[Horatio Cocie sul mete-te]]'' (1680/81), dentres actos de sixanta escenas, con arias con acompañamiento instrumental u emparadas por lo contino de dos violines ''obligati'', con danzas y estrebillos instrumentals, basaus a vegadas en episodiso comicos populars. A zaguers d'o sieglo XX, se descubrió una nueva opera d'o compositor, ''[[Doriclea]]'', trobada en o Fichero d'a Basilica de Rieti, muito interesant per una diferenciación expresiva d'o mundo aristocrata y d'o d'a plebe, per no charrar de la mescla de motivos serios y comicos (esperreco común a quantos textos teatrals de Stradella) i de bella caracterización psicolochica d'os seis personaches que intervienen en l'acción.
Pa comprender lo significau y valor d'este compositor, que desarrolló a suya actividat, como tantos atros d'a suya epoca, en o sino d'as cortes palatinas y eclesiàsticas, que constituyen losos puntos de referencia obligaus d'a sociedat d'a Roma barroca, serà convenient estudiar loo luengache musical de Stradella. En primer puesto cal subrayar a modernidat harmonica d'a suya mosica, que deixó d'estar ligada a los antigos modulos <<estaticos>> d'o estilo eclesiàstico y s'ubrió a una mayor variedad expresiva y a un sentiu rítmico más vivo en os suyos contrastes, a fin d'evidenciar millor lo <<''pathos''>> y loo que yera definida como <<''ternura en mosica''>>. En este sentiu adquiere particular relevancia laa cantata con acompanyamiento instrumental, que asume con Stradella laa suya forma tipica, a traviés d'a versatil combinación de l'oratorio y d'o recitativo, y en l'achil fluidez d'o suyo estilo. ▼
▲Pa comprender lo significau y valor d'este compositor, que desarrolló a suya actividat, como tantos atros d'a suya epoca, en o sino d'as cortes palatinas y eclesiàsticas, que constituyen los puntos de referencia obligaus d'a sociedat d'a Roma barroca, serà convenient estudiar lo luengache musical de Stradella. En primer puesto cal subrayar a modernidat harmonica d'a suya mosica, que deixó d'estar ligada a los antigos modulos <<estaticos>> d'o estilo eclesiàstico y s'ubrió a una mayor variedad expresiva y a un sentiu rítmico más vivo en os suyos contrastes, a fin d'evidenciar millor lo <<''pathos''>> y lo que yera definida como <<''ternura en mosica''>>. En este sentiu adquiere particular relevancia la cantata con acompanyamiento instrumental, que asume con Stradella la suya forma tipica, a traviés d'a versatil combinación de l'oratorio y d'o recitativo,y en l'achil fluidez d'o suyo estilo.
== Per repasar ortografia ==
|
