Diferencia entre revisiones de «Graixa»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
AraBot (descutir | contrebucions)
m re-categorisation per CFD, replaced: Categoría:Teixitos → Categoría:Teixius
Linia 2:
'''Graixa''',<ref name=NUCLEYARCUE>{{es}} [[Artur Quintana i Font]]: ''El Aragonés nuclear de Nerín y Sercué (Valle de Vio)'', Ed. Gara d'Edicions + Institución Fernando el Católico + Diputación de Zaragoza; Zaragoza 2007. ISBN 978-84-8094-060-3</ref> '''grasa''', '''graso''',<ref name=FERNANCHIS>{{es}} [[Fernando Blas Gabarda]], [[Fernando Romanos Hernando]]: ''Diccionario Aragonés: chistabín-castellano. (Bal de Chistau)''. Gara d'Edizions, 2008.</ref> '''greix'''<ref>{{es}} [[José Antonio Saura Rami]]: ''Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas'', Zaragoza, Gara d'Edizions-Institución Fernando el Católico (2003).</ref> se refiere en aragonés [[idioma aragonés|aragonés]] a los [[lipido]]s (en especial os [[trigliceridos]] d'orichen animal), u a partz d'o cuerpo d'un animal a on s'acumulan (con [[teixiu adiposo]], tamién dito ''grasera''<ref>{{es}} [[Brian Mott]]: ''El Habla de Gistain'' Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1989, pp 205</ref>). Tamién se diz graixa a l'alimento derivau d'o teixiu adiposo d'un animal tarcual u habendo-lo modificau pa concentrar-lo u homocheneizar-lo ([[blanco (alimento)|blanco]], [[ensundia]] u [[saín]], [[sebo]] y [[lardo]] u [[redetiu]]).
 
As propiedatz fisicas d'os lipidos definen una qüalidat en aragonés que en aragonés se diz ''grasura'',<ref name=FERNANCHIS/> palabra feita con o [[sufixo -ura]] a partir de l'adchectivo ''gras(o)''. L'adchectivo ''graso'' puet aplicar-se a l'[[orache]], a la naturaleza u estau d'a [[suelo|tierra]] u o terreno, a un estau d'a [[nieu]], a un tipo de calidat d'a fusta, a una [[consistencia]] esponchosa de qualque cosa y a lo [[presupuesto]].<ref name=FERNANCHIS/> En [[aragonés campés|Campo]] este adchectivo se documenta con [[apocope en aragonés|apocope]] (''gras'') y significa "que pesa muito".
 
Quan se diz que o ''tiempo ye graso'' o tiempo ye suave y prou calido pa que se revienga a nieu.<ref name=FERNANCHIS/> Quan se diz que a [[suelo|tierra]] ye ''grasa'' u que un terreno ye ''graso'' ye en a [[aragonés benasqués|val de Benás]] quan contién muita [[archila]] y [[humus]],<ref name=BALLARIN78>{{es}} [[Angel Ballarín Cornel]]: ''Diccionario del benasqués''. Zaragoza, 1978</ref> en [[aragonés chistabín|chistabín]] quan bi ha muito [[abono]],<ref name=FERNANCHIS/> u en [[Aguas]], [[Chuseu]] y [[Torres (Ribagorza)|Torres]] quan presenta tanta humidat que no ye suelta y se puet masar.<ref>{{es}} [[Rafael]] ''Palabras de mi pueblo I'' Guaraguas: Boletín informativo de la Asociación Cultural de [[Aguas]]'' chunio-chulio de 1998</ref><ref>{{ca}} [[Artur Quintana i Font]]: ''Encara mes capcirs: els parlars occidentals de Sarró (Baixa Ribagorça Occidental)''. Estudis de llengua i literatura catalanes / XXVII miscel·lania Jordi Carbonell. Publicacions de l'Abadia de Montserrat, 1993, pp 271-308</ref>
 
== Referencias ==
Linia 15:
 
[[Categoría:Lipidos]]
[[Categoría:TeixitosTeixius conectivos]]