Diferencia entre revisiones de «Pantasma»

Contenido eliminado Contenido añadido
ref
Sin resumen de edición
Linia 1:
[[Imachen:Pyle pirates ghost.jpg|thumb|200px|Un pirata pantasma]]
Os '''pantasmas'''<ref> {{es}} [[Gerónimo Borao y Clemente]]: ''[[Diccionario de voces aragonesas, precedido de una introducción filológico-histórica]]'', [[1859]], ISBN 84-9761-673-1, p.280 </ref> u '''fantasmas'''<ref name=BENBALL>{{es}} [[Ángel Ballarín Cornel]]: ''[[Diccionario del Benasqués]]''. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición 1978. p 187.</ref> (d'o [[idioma griego|griego]] φαντασμα, "aparición", a traviés d'o [[latín]] ''phantasma'') u '''totons''''<ref> {{es}} [[Fernando Romanos Hernando]]: ''Aragonés ribagorzano d’Estadilla dende a obra de Cleto Torrodellas y Pablo Recio'', p.47 </ref> son, en a mitolochía popular de muitas culturas, [[esprito]]s u [[alma]]s [[encarnación|desencarnatas]] que se manifiestan entre os vivos de manera perceptible (por eixemplo, prenendo una apariencia visible, producindo sonitos u olors u desplazando obchectos). A creyencia en pantasmas, testimoniata dende os primers textos escritos [[Sumeria|sumerios]] y [[Echipto|echipcians]], se troba estendillata en quantas versions. Estudeyos[[Estudio]]s recients endican que muitos occidentals creyen en pantasmas y en a vida dimpués d'a [[muerte]].
 
En occident, os pantasmas se prexinan a sobén como [[alma]]s en pena que no pueden trobar descanso dimpués d'a muerte y quedan ligatos entre o mundo d'os vivos y d'os muertos. A imposibilidat de trobar descanso responde a una faina que o difunto ha deixato pendient u inconclusa: asinas, puet tratar-se d'una victima que reclama venganza u d'un criminal que por bella razón (por eixemplo haber estato apedecato con simbolos sagratos) tien retrasato lo suyo ingreso en o [[purgatorio]] u [[infierno]]. Seguntes bellas confesions [[cristianismo|cristianas]], os pantasmas habitan en o [[limbo (teolochía)|limbo]], un puesto entre o [[cielo]] y o [[infierno]], a on que i van as almas d'os ninos sin de [[baptizo|baptizar]].
Linia 6:
En as civilizacions orientals (como a [[China|civilización chinesa]]) muita chent creye en a [[reencarnación]]. Os pantasmas son aquellas almas que no pueden estar 'reciclatas' porque han deixato bell quefer por rematar. Os [[exorcista]]s pueden aduyar a lo pantasma y reencarnar-lo u fer-lo desapareixer d'a existencia. En a creyencia chinesa, a més de reencarnar, un pantasma puet tamién optar a la immortalidat, transformando-se en [[semidios]], u puet ir a lo infierno y sufrir eternament. Puet, en zagueras, morir de nuevo y convertir-se en "pantasma d'un pantasma".
 
En a mayor parti d'as culturas, as aparicions de pantasmas son asociatas a una sensación de miedo. BellsBell teoricosteorico d'a [[Nueva Era]] racionalizan a creyencia tradicional afirmando que os pantasmas son ''cumulos d'enerchía negativa''.
 
==Pantasmas en Aragón==
Linia 13:
Ta calmar a los muertos, más que más si han tenito una muerte violenta, ye tradición chitar pedretas en o mesmo puesto a on que morioron. Tamién, en atros puestos como Castanesa, se feban d'antis más ofrendas de comida en as sepolturas como se decumenta en o sieglo IX. Asinas existiba o ''"pan de muerto"'' u ''"pan d'almas"'' que se levaba ta la ilesia ta ofreixer-lo a los muertos.
 
T'aleixar a los pantasmas en Aragón se feban sonar as [[campana]]s en bellasbella calendatascalendata especialsespecial y as chents saliban a los camins fendo sonar [[esquilla]]s.
 
===Pantasmas aragoneses famosos===