Diferencia entre revisiones de «Chesús de Nazaret»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Meter a biografía
Linia 18:
 
Morió crucificato en [[Cherusalem]], en o [[Mont Calvario]] u [[Golgota]].
 
Chesús en o Nuevo Testamento
 
Lo que figura a continuación ye un rella to d´a vida de  Chesús  tal y como amaneixe en os quatro evangelios incluyius en o ''Nuevo Testamento'', consideraus libros sagraus por totas as confesions cristianas. O rella to evanchelico ye a fuen principal pa  o conocimiento de Chesús, y constituye a base d´as interpretaciones que de o suyofigura hazen las diferens ramas d´o  cristianismo. Anque puede contener elementos históricos, expresa fundamentalmen a fe d´as comunidatz cristianas  en a época en que istos  textos fuoron  escritos, y a visión que por entonzes teneban de  Chesús  de Nazaret.
 
'''Nacimiento e infancia'''
 
A Sagrada Familia (Chusé, María y Chesús, con Izarbe y o  suyo  fillo Chuan o Bautista, pariens de  Chesús  seguntes o Evanchelio de Lucas. Pinte de Rafael, 1507.
 
Os rella tos referens al nacimiento y infancia de  Chesús  prozeden exclusivamen d´o  Evanchelio de Mateo (1,18-2,23) y d´o  de Lucas (1,5-2,52).​No bi  ha rella tos d´iste tipo en os evanchelios de Marcos y Chuan. As narracions de Mateo y Lucas difieren entre sí:
 
·        O Evanchelio de Mateo no relata  dengún  viache prevido al nacimiento de  Chesús, por o que se podría suposar que María y o suyo mariu Chusé viviban en Belén.​ María quedó inesperadamen embarazada y Chusé  no yera guaire d´acuerdo, pero un ánchel li anunció en suenios que o embarazo de María yera obra d´o  Espíritu Santo y profetizó, con parolas d´o  profeta Isaías,​ que o suyo fillo será o Mesías que esperan os chudíos.​ Uns magos de Orien en izas dadas plegaron a Cherusalén preguntando por o «rei d´os chudíos que acaba de naixer» con a intención de au rarlo, o que alerta al rei  de Chudea, Herodes o Gran, que decideix acabar con o posible rival. os magos, guiau s por una estrella , plegan a Belén  on María da a luz a Chesús. De nueu, o ánchel visitó a Chusé(Mt 2,13)​ y le advirtió d´a inminen persecución de Herodes, por o que a  familia huye a Echipto, permanecien allí dica a muerte d´o  monarca (de nueu notificada a Chusé por o ánchel , que se li presentó asina por terzera vez: Mt 2,19-29).​ Entonzes, Chusé bi  retornó y s´ instaló con a suya familia en Nazaret, en Galilea.
 
·        En o Evangelio de Lucas, se rella ta que María y Chusé viven  en a ziudat galilea de Nazaret. A historia d´a conzepción de  Chesús  se entrella za aquí con a de Chuan o Bautista ―ya que en iste evanchelio María y Izarbe, mai de Chuan  Bautista, son pariens― y o nacimiento de  Chesús ye notificau  a María por o ánchel Gabriel (o que se conoixe como Anunciación: Lc 1,26-38).​ o emperador Augusto entonzes ordena un zenso en o qual cadagún debe empadronarse en o suyo puesto de nacimiento, y Chusé debe viajar a Belén, por ser orichinario de iste lugar.  Chesús  naixe en Belén a lo que se encudentran de viache y ye aduyau  por pastors. Lucas anyade amás breves rella tos sobre a circuncisión de  Chesús, sobre o suyoprsentación en o Templo, y a  suya trobada con os doctors en o Templo de Cherusalén, en un viache realizau  con motivo d´a Pascua, quan  contaba doze anyos.
 
En os evanchelios de Mateo y de Lucas apareixen sendas genealogías de  Chesús  (Mt 1, 2-16; Lc 3, 23-38).​A de Mateo se remonta al patriarca Abraham, y a de Lucas a Adán, o primer hombre seguntes o Chénesis. istas dos chenealogías son idénticas entre Abrahán y David, pero difieren a partir de iste zaguer, ya que a de Mateo haze a  Chesús  deszendien de Salomón, mientras que, seguntes Lucas, o suyo linache prozedería de Natam, atro d´os fillos de David. En totz dos casos, o que se muestra ye a aszendencia de   Chusé, a pesar de que, seguntes os rella tos d´a infancia, istesolo habría siu  o pai  adoptivo de  Chesús.
 
'''Bautismo y tentacions'''
 
''Bautismo de Cristo'', pinte de Piero d´o a Franzesca.
 
A plegatade  Chesús  fue profetizada por Chuan  o Bautista (su primo, seguntes o evanchelio de Lucas),​ por quien  Chesús  fue bautizau en o río Jordán.​Durante o bautismo, o Espíritu de Dios, en forma de paloma, deszendió sobre  Chesús, y se escuchó a voz de Dios.
 
Seguntes os evangelios sinópticos, o Espíritu condujo a Chesús al desierto, donde ayunó durante cuarenta días y superó las tentaciones a las que fue sometiu  por o Diaple.​No se menciona isteepisodio en o evanchelio de Chuan . Después  Chesús  marchó a Galilea, s´ista bleció en Cafarnaún,​ y comenzó a predicar a plegatad´o  Reino de Dios.
 
'''Vida publica'''
 
Acompanyau  por sus seguidors,  Chesús  recorrió as regiones de Galilea y Chudea predican  o evanchelio y realizan  numerosos milagros. o orden d´os feito s y dichos de  Chesús  varía seguntes os diferens rella tos evangEll icos. Tampoco s´indica cuánto tiempo duró a vida pública de  Chesús, aunque o evanchelio de Chuan menciona que  Chesús  zelebró a fiesta anual d´a Pascua judiya (Pésaj) en Cherusalénen tres  ocasiones. En cambeo os evangelios sinópticos mencionan nomás a fiesta de Pascua  en a que  Chesús  fue crucificau .
 
Gran parti d´os feito s d´a vida pública de  Chesús  narraus en os evanchelios, tienen como eszenario a zona septentrional de Galilea,  en as redoladas d´o  mar de Tiberíades, o ibón de Genesaret, especialmen a ziudat de Cafarnaúm, pero tamién  atras, como Corozaín o Betsaida.​También visitó, en o sur d´a rechión , localidatz como Caná o Naín, y o lugar   en o que s´heba criau, Nazaret, onde fue recibiu  con hostilidad por sus antiguos convecinos.​ A suya predicación se extendió tamién  a Judea (seguntes o evanchelio de Chuan , visitó Cherusalén en tres  ocasiones desde o comienzo de o suyovida pública), y estuvo en Jericó​ y Betania (donde rsucitó a Lázaro).
 
Escogió a sus prencipals seguiu rs (clamaus en os evanchelios «apóstols»; en griego, ‘ninviaus’), en numero de doze, d´entre o lugar de Galilea. En os sinopticos se menciona a lista siguien: Simón, llamau  Pedro y o suyo chermano Andrés; Santiago o de Zebedeo y o suyo chermano Chuan; Filipe y Bartolomé; Tomás y Mateo o publicano; Santiago o de Alfeo y Tadeo; Simón o Zelote y Chudas Iscariote, o que posteriormen traicionaría a  Chesús  (Mt 10,2-4; Mc 3,16-19; Lc 6, 13-16).​Belúns  yeran pescau rs, como as dos parellas de chermanos formadas rspectivamen por Pedro y Andrés, y Chuan  y Santiago.​Mateo s´identifica vheneralmen con Leví o de Alfeo, un publicano de qui en os tres sinopticos se rella ta brevemen cómo fue llamau  por  Chesús  (Mt 9,9; Mc 2,14; Lc 5,27-28).​ o que acarreó a  Chesús numerosos reproches d´os fariseos.
 
O evanchelio de Chuan nomás fa referencia  a os nombres de nueu d´os apóstoles, anque en varios pasaches haze referencia a que yeran doze.
 
Predicó tant en sinagogas como al aire libre, y as muchedumbres se congregaban pa  escuitar as suyas parolas. Entre  os suyos discursos, destaca o clamau  Sermón d´a Montanya, en o evanchelio de Mateo (Mt 5-7). Emplegó a ormino parábolas pa  explicar as suyos seguiudors o Reino de Dios. As parábolas de  Chesús son breves rella tos cuyo conteniu ye enigmático (a ormino fan d´estar dimpués explicadas por  Chesús). Tienen per un  cheneral un conteniu  d´explicación y apareixen exclusivamen en os evanchelios sinopticos. Entre as más conoixidas están a paráboa d´o  sembrau r (Mt 13,3-9; Mc 4,3-9; Lc 8,5-8), cuyo significau  explica  Chesús  a continuación; a d´a semila que creixe (Mc 4,26-29); a del grano de mostaza (Mt 13,31-32; Mc 4,30-32), a d´a cibada y a cizanya (Mt 13,24-30), a d´a ovella  perdida (Mt 18,12-14; Lc 15,3-7) y a d´a moneda perdida (Lc 15,8-10), a d´o  siervo despiadau  (Mt 18, 23-35), a d´os obreros enviaus a a vinya (Mt 20,1-16), a d´os dos fillos (Mt 21,28-32), a d´os vinyaus homicidas (Mt 21,33-42; Mc 12,1-11; Lc 20,9-18); a d´os convidaus a a boda (Mt 22, 1-14), a d´as diez virchens (Mt 25,1-13), a d´os talentos (Mt 25,14-30; Lc 19,12-27), a d´o chuicio final (Mt 25,31-46). Dos d´as más conocidas apareixen nomás en o evanchelio de Lucas: se trata d´a paráboa d´o  buen samaritano (Lc 10,30-37) y a d´o  fillo pródigo (Lc 15,11-32).  en as parábolas, emplega  Chesús  frecuenmen imachens rella cionadas con a vida campesina.
 
Mantenió controversias con miembros de bells  d´as más importantes sectas relichiosas d´o  judaísmo, y muy especialmen con os fariseos, a quienes acusó de hipocrsía y de no cudiar o más importante d´a Torá: a chusticia, a compasión y a lealtat (Mt 12, 38-40; Lc 20, 45-47).
 
A orichinalidat d ´o suyo mesache radicaba  en a insistencia en o amor a os enemigos (Mt 5,38-48; Lc 6, 27-36) así como en o suyo vinclo estreito con Dios, a qui clamaba en arameo con a exprsión familiar ''Abba'' (Padre) que ni Marcos (Mc 14,36) ni Pablo (Rm 8, 15; Gal 4, 6) traduixen. Se trata de un dios amán no que busca a os marchinaus, a os oprimius (Lc 4, 18) y a os pecadors (Lc 15) pa  ofreixer les a suya misericordia. A oración d´o  PaI nuestro (Mt 6,9-13: Lc 11,1-4), que recomendó utilizar a sus seguiudors, ye clara exprsión de ista  rella ción de amán nía con Dios antes mencionada.
 
'''Milagros rella tau s en os evanchelios'''
 
''A resurrección de Lázaro'' por Giotto di Bondone (siglo XIV).
 
''Articlo prencipal :'' Milagros de  Chesús
 
Seguntes os evanchelios, durant o suyo ministerio Chesús  realizó varios milagros. En total, en os quatro evanchelios canonicos se narran ventisiet milagros, d´os quals quatorze son curaciones de distintas enfermedades, cinco exorcismos, tres resurreccions, dos prodichios de tipo natural y tres  signos extraordinarios.
 
·        Los evanchelios narran las siguiens curaciones milagrosas obratas por  Chesús:
 
1.     Sanó a fiebre d´a suegra de Pedro, en  casa suya  en Cafarnaúm, tomándoa d´a man (Mc 1,29-31; Mt 5,14-15; Lc 4,38-39);
 
2.     Sanó a un leproso galileo mediante a paroa y o contacto d´a suya mano (Mc 1,40-45; Mt 8,1-4; Lc 5,12-16);
 
3.     Sanó a un paralitico en Cafarnaúm que le fue prsentau  en un leito y al que había perdonau  sus pecaus, ordenándole que se levantara y se fuera a  casa suya (Mc 2, 1-12; Mt 9,1-8; Lc 5,17-26);
 
4.     Sanó a un hombre con a mano seca en sabado  en una sinagoga, mediante a paroa (Mc 3,1-6; Mt 12,9-14;Lc 6,6-11);
 
5.     Sanó a una muller que padecía flujo de sangre, que sanó al tocar o vestiu  de  Chesús  (Mc 5,25-34; Mt 9,18-26; Lc 8,40-56);
 
6.     Sanó a un sordomudo  en a Decápolis metiéndole os dedos en os oídos, escupiendo, tocándole a luenga  y diciendo: ''«Effatá»'', que significaría ‘ábrete’ (Mc 7,31-37);
 
7.     Sanó a un ciego en Betsaida poniéndole saliva en os ojos e imponiéndole las manos (Mc 8,22-26);
 
8.     Sanó a Bartimeo, o ciego de Jericó (Mt 20,29-34; Mc 10,46-52; Lc 18,35-45);
 
9.     Sanó a distancia al criau  d´o  zenturión de Cafarnaúm (Mt 8,5-13, Lc 7,1-10, Jn 4,43-54; Jn 4,43-54);
 
10.  Sanó a una muller que ista ba encorvada y no podiya enderezarse, mediante a paroa y a imposición de manos (Lc 13,10-17). ista  curación tuvo lugar tamién  en sábau  y en una sinagoga;
 
11.  Sanó a un hidrópico en sábau , en casa de uno d´os prencipals  fariseos (Lc 14, 1-6).
 
12.  Sanó a diez leprosos, que trobó de camino a Cherusalén, mediante a paroa (Lc 17,11-19).
 
13.  Sanó a un hombre que llevaba treinta y ueitoanyos enfermo, en Cherusalén, en sábau  (Jn 5,1-9).
 
14.  Sanó a un ciego de nacimiento untándolo con lodo y saliva, tras o qual le ordenó lavarse  en a piscina de Siloé (Jn 9,1-12).
 
15.  Sanó a oreja de un siervo d´o  sumo sazerdote (Lc 22,51)
 
·       En os evanchelios canónicos apareixen  cinco rella tos de expulsiones de espíritus impuros (exorcismos) realizaus por  Chesús:
 
1.     Expulsó a un diaple  en a sinagoga de Cafarnaúm (Mc 1,21-28; Lc 4,31-37);
 
2.     Expulsó a atro  en a rechión  de Gerasa (Mt 8,28-34; Mc 5,1-21; Lc 8,26-39);
 
3.     Expulsó a atro que poseía a a fila de una muller sirofenicia (Mt 15,21-28; Mc 7,24-30);
 
4.     Expulsó a un  atro que atormentaba a un epiléptico (Mt 17,20-24; Mc 9,14-27; Lc 9,37-43);
 
5.     Expulsó a un «diaple mudo» (Lc 11,14; Mt 12,22).
 
Además, bi han varios pasaches que hazen referencia de modo genérico a exorcismos de  Chesús  (Mc 1,32-34;Mc 3,10-12).
 
·        Seguntes os evanchelios,  Chesús  obró tres  resurrecciones:
 
1.     Resucitó a una nina de doze anyos, a fila de Jairo (Mc 5,21-24, Mt 9,18-26, Lc 8,40-56).  Chesús  afirmó que a ninya no estaba muerta, sino solo dormida (Mt 9,24;Mc 5,39;Lc 8,52).
 
2.     Rsucitó al fillo d´a viu da de Naín (Lc 7,11-17).
 
3.     Rsucitó a Lázaro de Betania (Jn 11,1-44).
 
·         Chesús  obró tamién , seguntes os evanchelios, dos prodigios de tipo natural, en os que se pone de manifiesto a obediencia d´as fuerzas naturales (el mar y a aire) a a suya autoridat.
 
1.      Chesús  ordenó a a tempestad que se calme y ista  obedeixe (Mt 8,23-27; Mc 4,35-41; Lc 8,22-25).
 
2.      Chesús  caminó sobre las auguas (Mt 14,22-33; Mc 6,45-52; Jn 6,16-21).
 
·        Tres signos extraordinarios, que tienen un sentiu  acusadamen simbolico:
 
1.     Multiplicación d´os pans y os peixes . ye o único de totz  os milagros de  Chesús  que ye registrau  por totz  os evanchelios (Mc 6,32-44; Mt|14,13-21; Lc 9,10-17; Jn 6,1-13). Ocurre en dos ocasiones seguntes o evanchelio de Marcos (8,1-10) y o evanchelio de Mateo (15,32-39);
 
2.    a pesca milagrosa (Lc 5,1-11; Jn 21,1-19);
 
3.     a conversión d´a  agua en vino en as bodas de Caná (Jn 2,1-11).
 
En esos tiempos, os escribas, fariseos y atros, atribuyiron a una confabulación con Belzebú istepoder de expulsar a os diaples.  Chesús  se defendió enérgicamen de istas acusacions.​Seguntes os rella tos evangEll icos,  Chesús  no solo teneba o poder de expulsar diaples, sino que transmitió ixe poder a sus seguiu rs.​Mesmo se menciona o caso d´ un hombre que, sin ser seguidor de  Chesús, expulsaba con éxito diaples en o suyo nombre.
 
'''Transfiguración'''
 
Transfiguración de  Chesús, por Rafael (siglo XVI).
 
''Articlo prencipal:'' Transfiguración de  Chesús
 
Os evanchelios sinópticos​ rella tan que  Chesús  puyó a un mon a orar con bels d´os apóstols, y mientras oraba se transformó o aspeuto d´o suyo rostro, y o suyovestiu  se volvió blanco y rsplandecien. Aparecioron  junto a ell Moisés y Elías. os apóstols dormiban mientras  tant, pero al espertar veyeron a  Chesús  chunto a Moisés y Elías. Pedro suchirió que faciesen tres  tiendas: pa   Chesús, Moisés y Elías. Entonzes apareció una boira y se sintió una voz zelestial, que dixo: «Iste ye o  mío Fillo elechiu , escuitadle». os disciplos no contaron o que heban visto.
 
'''Pasión'''
 
''Articlo prencipal :'' Pasión de  Chesús
 
'''Dentrada en Cherusalény purificación d´o  Templo'''
 
Expulsión d´os mercaders d´o  templo, seguntes a interpretación de Giotto (siglos XIII-XIV).
 
''Artículos prencipals :'' Dentrada en Cherusalén ''y'' Expulsión d´os mercaders d´o  Templo''.''
 
Seguntes os quatro evanchelios,  Chesús  fue con sus seguidors a Cherusalén pa zelebrar allí a fiesta de Pascua. Dentró a lomos d´ un asno, pa  que se cumplieran as parolas d´o  profeta Zacarías (Zc 9, 9: «He aquí que tu rei  vien a tu, manso y montau sobre un asno, sobre un pollino fillo de una bestia de carga»). Fue recibiu  por una multitut, que o aclamó como «fillo de David» (en cambio seguntes o evanchelio de Lucas fue aclamau  solamen por sus disciplos).​En o evanchelio de Lucas y en o de Chuan ,  Chesús ye aclamau  como rei .
 
Seguntes os evanchelios sinópticos, a continuación fue al Templo de Cherusalén, y expulsó d´allí a os cambistas y a os vendedors de animales pa os sacrificios rituales​ (o evanchelio de Chuan, en cambeo, sitúa iste episodio al comienzo d´a vida publica de  Chesús, y o rella ciona con una profecía sobre a destrucción d´o  Templo).​Vaticinó a destrucción d´o  Templo​ y atros aconteixmentos futuros.
 
'''Unción en Betania y Última Zena'''
 
''Articlo prencipal :'' A Última Zena
 
''Véase tamién :'' Discurso de Despedida
 
''A Última Zena'', de Leonardo da Vinci.
 
En Betania, amás de Cherusalén, fue ungiu  con perfumes por una muller.​Seguntes os sinópticos, a nueit de Pascua zenó en Cherusalén con os Apóstoles, en o que a tradición cristiana designa como a Zaguera Zena. En o transcurso de ista  zena pascual,  Chesús  predeció que sería traicionau  por un d´os Apóstoles, Chudas Iscariote. Tomó pan  en as manos, decindo «Tomatz y cometz, iste ye o mio cuerpo» y, a continuación, colliendo un cáliz de vin, deció: «Bebetz d´ell totz , porque ista  ye a sangre d´a Alianza, que será derramada por a multitut pa  a remisión d´os pecaus».​Profetizó tamién , seguntes os sinópticos, que no volvería a beber vino dica que no o bebiera de nueu en o Reino de Dios.
 
'''Arresto'''
 
''Articlo prencipal:'' Presa de  Chesús
 
Tras a zena, seguntes os sinópticos,  Chesús  y os  suyos disciplos fuoron  a orar al hortal de Chetsemaní. os apóstoles, en lugar d´orar, se quedaron dormius, y  Chesús sufrió un inte de fuerte angustia con respeuto a o suyo destino, anque decidió acatar a voluntad de Dios.​
 
Chudas heba efectivamen traicionau  a  Chesús, pa  entregarlo a os principes d´os sazerdotes y os ancianos de Cherusalén a cambeo de treinta piezas de plata.​Acompanyau  de un grupo armau  de espadas y garrotes, enviau  por os principes d´os sazerdotes y a chen gran, plegó a Chetsemaní y reveló a identidat de  Chesús  féndole a mejilla.  Chesús  fue arrstau . Por parti de suyos seguidors bi hubo  un conato de resistencia, pero finalmen totz  se dispersaron y fulliron.
 
'''Chuicio'''
 
Tras a suya detención,  Chesús  fue levau  al palacio d´o  sumo sazerdote Caifás. Allí fue chuzgau  ante o Sanedrín. Se prsentaron falsos testigos, pero como sus testimonios no coincidían no fuoron  azeptau s. Finalmen, Caifás preguntó directamen a  Chesús  si era o Mesías, y  Chesús  dijo: «Tú o has dicho». o sumo sazerdote se rasgó las vestiduras ante o que consideraba una blasfemia. os miembros d´o  Sanedrín escarnecioron  cruelmen a  Chesús.​En o evanchelio de Chuan ,  Chesús  fue llevau  primero ante Anás, suegro de Caifás, y luego ante isteúltimo. Solo se detala o interrogatorio ante Anás, bastante diferen d´o  que apareze en os sinópticos.​Pedro, que había seguiu  a  Chesús  en secreto tras o suyodetención, se trobaba oculto entre os sirviens d´o  sumo sazerdote. Reconociu  como discípulo de  Chesús  por os sirviens, le negó tres  vezes (dos seguntes o evanchelio de Chuan ), como  Chesús  le heba profetizau .
 
En o maitin siguien,  Chesús  fue levau  ante Poncio Pilato, o procurador​ romano. Tras interrogarle, Pilato no le halló culpable, y pedió á  muchedumbre que eligiera entre liberar a  Chesús  o a un conociu  bandiu , clamau  Barrabás. A multitud, persuadida por os principes d´os sazerdotes, pedió  que se liberase a Barrabás, y que  Chesús  fuIxe crucificau . Pilato se lavó simbólicamen as manos pa  exprsar a suya inozencia d´a muerte de  Chesús.
 
'''Crucifixión'''
 
''Articlo prencipal :'' Crucifixión de  Chesús
 
''Cristo crucificau''  de Diego Velázquez (siglo XVII).
 
Detalle d´o  semblante de Cristo recién muerto, obra de José Luján Pérez, 1793.
 
Chesús  fue azotau , o vistioron  con un manto royo, le pusioron  en o tozuelo  una corona de punchas y una canya en o suyomano derecha. os soldau s romanos se burlaban de Ell  diciendo: «Salud, rei  d´os judíos».​Fue obligau  a cargar a cruz  en a que iba a ser crucificau  dica un lugar llamau  Gólgota, que en arameo significa ‘lugar d´o  cráneo’. Le aduyó a levar a cruz un hombre llamau  Simón de Cirene.
 
Dioron  de beber a  Chesús  vino con yel. Ell  probó pero no quiso prenerlo. Tras crucificarlo, os soldaus se repartioron sus vestiduras.  en a cruz, sobre o suyo tozuelo,  pusioron un cartel en arameo, griego y latín con o motivo d´a suya condena: «Iste ye  Chesús, o rei  d´os judíos», que a ormino en pintes abrevia INRI (''Iesus Nazarenus Rex Iu daeorum'', literalmen ‘ Chesús  de Nazaret, rei  d´os judíos’). Fue crucificau  entre dos furtadors.
 
Dica as tres  d´a tarde,  Chesús  exclamó: «Elí, Elí, lemá sabactani», que, seguntes o evanchelio de Mateo y o evanchelio de Marcos, en arameo significa: ‘Dios mío, Dios mío, ¿por qué m´ has abandonau ?’.​As zagueras parolas  de  Chesús  defieren en os atros dos evanchelios.​ tamién  bi ha diferencia entre os evanchelios en quanto a qué disciplos  de  Chesús  estioron prsens en a suya crucifixión: en Mateo y Marcos, son varias d´as mullers seguidoras de  Chesús; en o evanchelio de Chuan se menciona tamién  á mai de  Chesús  y al «disciplo a quien amaba» (seguntes a tradición cristiana, se trataría d´o  apóstol Chuan , anque en o texto d´o  evanchelio no se menciona o suyo nombre).
 
'''Sepultura'''
 
''Articlos prencipals :'' Deszendimiento de  Chesús ''y'' Lamentación sobre Cristo muerto''.''
 
Un seguiudor de  Chesús, llamau  José de Arimatea, solicitó a Pilato o cuerpo de  Chesús  a mesma tardi d´o  viernes en que heba muerto, y o depositó, envuelto en una sábana, en un sepulcro excavau   en a roca. Cubrió o sepulcro con una gran piedra.​Seguntes o evanchelio de Mateo (no se menciona en os atros evanchelios), al diya siguien, os «principes d´os sazerdotes y os fariseos» pidioron  a Pilato que colocase fren al sepulcro una guardia armada, pa  evitar que os seguiudors de  Chesús  robasen o suyo cuerpo y difundieran o rumor de que heba resucitau . Pilato aczedió.
 
'''Resurrección y aszensión'''
 
''A rsurrección de Cristo'', por Piero d´o a Franzesca (siglo XV).
 
''Artículos prencipals :'' Rsurrección de  Chesús ''y'' Aszensión de  Chesús''.''
 
''A resurrección de Cristo'', en o Retablo de Isenheim, por o pintor alemán Matthias Grünewald (siglo XVI).
 
Os quatro evanchelios rella tan que  Chesús  resucitó de entre os muertos al terzer diya después d´a suya muerte y se apareció a sus discíplos en varias ocasiones.​En totz  ells, a primera en descubrir a rsurrección de  Chesús  ye María Magdalena. Dos d´os evanchelios (Marcos y Lucas) rella tan tamién  o suya aszensión a os zielos. os rella tos sobre  Chesús  rsucitau  varían, sin embargo, seguntes os evanchelios:
 
·        En o evanchelio de Mateo, María Magdalena y «a atra María» fuoron al sepulcro  en a manyana d´o  domingo. Sobrevino un terremoto, y un ánchel vestiu  de blanco removió a piedra d´o  sepulcro y se sentó sobre ella. os guardias, que prsenciaron a eszena, temblaron de miedo y «se quedaron como muertos» (Mt 28, 1-4). o ánchel  anunció a las mullers a resurrección de  Chesús, y les encargó que diciesen a os disciplos  que fueran a Galilea, aon podrían veyerle. Al regrsar, o propio  Chesús  les salió al encuentro, y les repitió que decisen a os discíplos que fueran a Galilea (Mt 28, 5-10). Entretanto, os guardias avisaron a os principes d´os sazerdotes de o ocurriu . istos  les sobornaron pa  que divulgaran a ideya de que os discíplos de  Chesús  heban furtau  o suyo cuerpo (Mt 28, 11-15). os onze apóstoles fuoron a Galilea, y  Chesús  les fació0 o encargo de predicar o evanchelio (Mt 28, 16-20).
 
·        En o evanchelio de Marcos, tres  seguiudoras de  Chesús, María Magdalena, María a de Santiago y Salomé, fuoron al sepulcro o domingo, muy de manyana, con a intención de unchir a  Chesús  con perfumes (Mc 16, 1-2). Veyeron que a piedra que cubría o sepulcro esta ba removida. Dentro d´o  sepulcro, descubrioron a un joven vestiu  con una túnica blanca, qui les anunció que  Chesús  heba resucitau , y les ordenó que dijesen a os disciplos  y a Pedro que fuesen a Galilea pa  allí veyer a  Chesús. s´indica que María y sus companyeras no dicioron cosa a dengún, pus teneban miedo (Mc 16, 3-8). A continuación, se ditz que  Chesús  se apareció a María Magdalena (sin mencionar a las atras mullers), y que ista  dio a la  resta d´os seguidors de  Chesús  a buena noticia, pero no fue creyita (Mc 16, 9-11).  Cheús  tornó a aparezerse, ista  vegata a dos que iban de camino: quan  istos  discíplos contaron o ocurriu , tampoco se les creyó (Mc 16, 12-13). Finalmen, se apareció a os onze apóstoles, a os que reprendió por no haber creyiu en o suyo resurrección. Les encomendó predicar o evanchelio, y puyó a os zielos, aon ye sentau  a a dereita de Dios (Mc 16, 14-20).
 
·        En o evanchelio de Lucas, bellas mullers, María Magdalena, Chuan a y María de Santiago, y atras qu´os suyos nombres no se mencionan, acudioron  al sepulcro pa  unchir a  Chesús  con perfumes. Troboron removida a piedra d´o  sepulcro, dentraron en Ell  y no trobaron o cuerpo (Lc 24, 1-3). Entonzes se les aparecioron  dos hombres con vestiduras deslumbrantes, qui les anuncioron a resurrección de  Chesús  (Lc 24, 4-7). Las mujers anunciaron a rsurrección a os apóstoles, pero istos  no las creyeron (Lc 24,8-11), exzepto Pedro, que fue al sepulcro y comprobó que o cuerpo heba desapareciu  (Lc 24, 12). Ixe mesmo diyaa,  Chesús  se apareció a dos disciplos  que caminaban de Cherusalén a Emaús, que o reconocioron en o inte d´a fracción d´o  pan (Lc 24, 13-35). Poco dimpués se presentó ante os onze, que creyoron que se trataba de un espíritu, pero les demostró que era Ell  en carne y huesos, y comió en o suya presencia (Lc24,36-43). Les explicó o sentiu  d´a suya muerte y resurrección (Lc 24,44-49), y, más tardi, os levó amán  de Betania, donde aszendió al cielo (Lc 24,50-53).
 
·        En o evanchelio de Chuan , María Magdalena fue al sepulcro mui de maitinada y descubrió que a piedra heba siu  removida. Corrió en busca de Pedro y d´o  «discípulo a qui  Chesús  amaba» pa  avisarles (Jn 20,1-2). os dos corrioron dica o sepulcro. o discípulo amau  legó en primeras, pero no entró en o sepulcro. Pedro dentró primero y vido las fajas y o sudario, pero no o cuerpo. o atro discíplo dentró después, «y vido y creyó» (Jn 20, 3-10). Magdalena se quedó fuera, y si le aparecioron dos ánchel es vestiu s de blanco. Le preguntaron: «¿Por qué lloras, mujer?», y ella contestó: «Porque han tomau  a mi Senyor y no sé aón   o han meso». Se volvió dica atrás, y vido a  Chesús  rsucitau , quien le preguntó a o suyovez por qué lloraba. Magdalena le confundió con o hortella no, y le preguntó aón   había puesto a  Chesús.  Chesús  a llamó: «¡María!», y ella  o reconoció, respondiendo: ''«¡Rabbuní!»''. Chesús le pedió  que no o tocara, ya que encara no había puyau  al pai , y pedió  que avisara a os suyos chermanos de que iba a bi subir al pai . Magdalena fue a anunciar o ocurriu  a os disciplos  (Jn 20, 11-18). Ixe mesmo día, por a tardi,  Chesús  se apareció en o puesto en que os disciplos  se trobaban ocultos por temor d´os chudíos. Les saludó diciendo «A paz siga con vusatros», les mostró a man y o costau , y, soplan , les ninvió o Espíritu Santo. Uno d´os onze, Tomás, no estaba con a resta quan  tuvo lugar a aparición de  Chesús, y no creyó que o apareciu  fuera realmen  Chesús  (Jn 20, 19-25). Ueito diyas dimpués,  Chesús  tornó a trobarse  a totz  os disciplos , mesmo  Tomás. pa  venzer o suya incredulid  Chesús  le deció que tocara a suya  man y o suyo costau . Tomás creyó en Ell  (Jn 20, 26-29). Más adebán,  Chesús  volvió a apareixerse a siet d´os suyos disciplos quan  estaban pescan  junto al mar de Tiberiades. No heban pescau  nada; les pedió  que volvieran a echar a rede y a sacoron plena de peixes . Entonzes o reconocioron, y comioron  con Ell  panes y peixes  (Jn 21,1-14). Tras esto, se rella ta una conversación entre  Chesús  y Pedro, en a que interviene tamién  o «discípulo amau » (Jn 21,15-23).
 
'''Profecías en o Antiguo Testamento conzerniens a  Chesús'''
 
Seguntes os autors d´o  Nuevo Testamento, a vida de  Chesús  supuso o cumplimiento de algunas profecías formulatas en bells libros d´o  Antigo Testamento. os libros bíblicos más zitaus en iste sentiu  por os primeros cristianos fuoron  Isaías, Cheremías, os Salmos, Zacarías, Miqueas y Oseas. pa os autors d´o  Nuevo Testamento, en una visión compartida por os cristianos posteriors, en istos  textos se anuncia a venida de  Chesús  de Nazaret, que sería o Mesías que esperaba o pueblo de Israel. A menudo os redactors d´os evanchelios, sobre toto autor d´o  Evangelio de Mateo, citan explícitamen istos  textos pa  subrayar o cumplimiento de istas profecías  en a vida y muerte de  Chesús. Entre atras cosas, consideran que fuoron profetizadas las circunstancias y o lugar de nacimiento de  Chesús  (Is 7,14; Miq 5,2);​ a suya relación con Galilea (Is 9,1);​ a  suya condición mesiánica (Is 9, 6-7; Is 11, 1-9; Is 15, 5);​ o papel de precursor de Chuan  o Bautista (Is 40,3)​ e Mesmo a suya pasión y muerte sacrificial (a iste respeuto se citan sobre todo quatro poemas, incluyius en o Deutero Isaías (o Segundo Isaías),​ que presentan a figura de un siervo de Yahvé,​ a qui o  sacrificio se  le atribuye una valor redentor, pero tamién  atros muchos pasaches.
 
Os chudíos, que tamién  consideran sagraus istos  libros, no azeptan a creencia cristiana de que istas profecías se refieren a  Chesús  de Nazaret. pa  a investigación histórica autual, o prencipal interrogante ye dica qué punto istos  libros contribuyeron a moldear os relatos evanchelicos.
 
== Se veiga tamién ==