Diferencia entre revisiones de «Finlandia»
Contenido eliminado Contenido añadido
m reorganizau |
|||
Linia 56:
L'orichen d'o nombre Suomi ('Finlandia') ye incierto, pero una d'as propuestas mas acceptadas ye que deriva d'a parola proto-baltica žemē, 'tierra'. A suya ortografía ye muit semellant a o termin saami, forma en a quala se denomina o pueblo lapón. Amás d'os parients mas proximos d'o finés —estonio Soome—, iste nombre s'utiliza asinasmesmo por qualques idiomas balticos como o letón y o lituano —Somija y Suomija, respectivament—.
==
Situada aproximadament entre as latitutz 60 ° y 70 ° N, y as longarias 20 ° y 32 ° E, Finlandia ye un d'os países mas septentrionals d'o mundo. D'as capitals mundials, solament [[Reykjavík]] se troba mas a o norte que [[Helsinki]]. A distancia dende o punto mas a o sud, [[Hanko]] en [[Uusimaa]], a o mas a o norte, [[Nuorgam]] en [[Laponia]], ye d'1.160 kilometros.▼
O [[esporte]] nacional ye o [[Pesäpallo]], pero os mes practicatos son os [[esportes d'hibierno]], o [[fútbol]], y l'[[atletismo]] an que estioron famosos [[os finladeses voladors|os fineses voladors]] ([[Hannes Kolehmainen]], [[Paavo Nurmi]], [[Ville Ritola]], [[Volmari Iso-Hollo]] y [[Albin Stenroos]]) y [[Lasse Viren]], antimás tien una gran tradición en prebas de lanzamiento sobretot en [[tirada de chavalina]] con siet medallas d'oro en os [[Chuegos Olimpicos]] y muitos atletas campions d'o mundo y d'Europa entre os que destacan [[Tero Pitkämäki]], [[Tapio Korjus]], [[Arto Härkönen]], [[Aki Parviainen]], [[Seppo Räty]] y [[Kimmo Kinnunen]] entre d'atros.▼
Finlandia tiene uns 168.000 lacos y 179.000 islas. O suyo laco mas gran, [[Saimaa]], ye o quarto mas gran d'Europa. A Rechión d'os Lagos de Finlandia ye l'aria con mas lacos d'o país; muitas d'as prencipals ciudatz d'a zona, sobre tot [[Tampere]], [[Jyväskylä]] y [[Kuopio]], se troban amán d'os grans lacos. A mayor concentración d'islas se troba en o sudueste.▼
[[Imachen:Ville Ritola2.jpg|center|thumb|115px| Ville Ritola]]▼
Gran parti d'a cheografía de Finlandia ye o resultau d'a [[Edat de Chelo]]. Os glaciars yeran mas gruesos y duroron mas astí en comparanza con a resta d'Europa. Os suyos efectos d'erosión han deixau o paisache finés en a suya mayor parti plano con pocos pueyos y menos montanyas. O suyo punto mas alto, l'[[Halti]] a 1.324 metros, se troba en l'extremo norte de Laponia en a buega entre Finlandia y [[Noruega]]. A montanya mas alta que o suyo pico ye enterament en Finlandia ye [[Ridnitšohkka]] a 1.316 m , dreitament adchacent a [[Halti]].▼
Habendo estau comprimiu baixo l'enorme peso d'os [[glaciar]]s, o terreno en Finlandia ye aumentando a causa d'o rebote post-glacial. L'efecto ye mas fuerte arredol d'o [[Golfo de Botnia]], an a tierra s'eleva constantment arredol d'1 cm por anyada. Como que resultau, o viello fondo marino se convierte poco a poco en tierra ixuta: a superficie d'o país s'expande en uns 7 kilometros quadraus per anyada. En termins relativos, Finlandia s'eleva dende a mar. ▼
== Clima ==▼
O prencipal factor que influye en o clima de Finlandia ye a posición cheografica d'o país entre os paralelos norte 60 y 70 en a zona costera d'o continent euroasiatico. En a [[clasificación climatica de Köppen]], toda Finlandia se troba en a zona boreal, caracterizada por veranos calidos y hibiernos chelaus. Dentro d'o país, a temperatura vareya considerablement entre as rechions costeras d'o sud y l'extremo norte, amostrando caracteristicas tanto de clima maritimo como continental. Finlandia ye pro amán de l'[[Ocián Atlantico]] como pa estar calentada de contino por a Corrient d'o Golfo. A Corrient d'o Golfo se combina con os efectos moderadors d'a [[Mar Baltica]] y numerosos lacos interiors pa explicar o clima inusualment calido en comparanza con atras rechions que comparten a mesma latitut, como [[Alaska]], [[Siberia]] y o sud de [[Gronlandia]]. ▼
Os hibiernos en o sud de Finlandia (quan a temperatura meya diaria remaneix por baixo de 0 ° C) gosan durar uns 100 días, y en l'interior a nieu gosa cubrir a tierra dende finals de noviembre dica abril, y en as zonas costeras como [[Helsinki]], a nieu a ormino cubre a tierra dende finals d'aviento dica finals de marzo. Mesmo en o sud, as nueitz d'hibierno mas duras pueden fer que as temperaturas baixen a -30 ° C , encara que en arias costeras como Helsinki, as temperaturas por baixo de -30 ° C son raras. Os veranos climaticos (quan a temperatura meya diaria remaneix por alto de 10 ° C ) en o sud de Finlandia duran aproximadament dende fins de mayo dica meyaus de setiembre, y en l'interior, os días mas calidos de chulio pueden aconseguir mas de 35 ° C. ▼
En o norte de Finlandia, particularment en [[Laponia]], os hibiernos son largos y fredos, mientres que os veranos son relativament calidos pero curtos. Os días d'hibierno mas severs en Laponia pueden fer que a temperatura baixe a -45 ° C. L'hibierno d'o norte dura uns 200 días con una capa de nieu permanent dende meyaus d'octubre dica prencipios de mayo. Os veranos en o norte son pro curtos, solament de dos a tres meses, pero encara se pueden veyer temperaturas maximas diarias por alto d'os 25 ° C entre as ondas de calor. ▼
O clima finés ye adequau pa o cautivo de cerials solament en as rechions mas meridionals, mientres que as rechions septentrionals son adequadas pa la cría d'animals. ▼
Una quatrena parti d'o territorio de Finlandia se troba dentro d'o [[Cerclo Polar Arctico]] y o [[sol de meyanueit]] se puede experimentar entre mas días quanto mas a o norte se viacheya. En o puesto mas septentrional de Finlandia, o sol no se mete entre 73 días consecutivos entre o verano y no sale en absoluto entre 51 días entre l'hibierno. ▼
==Historia==
Línea 84 ⟶ 99:
A disolución d'a Unión Sovietica y a suya partición en quince republicas en 1991 cambió a situación cheopolitica de Finlandia, deixando sin efecto os compromisos politicos contraitos con a URSS, o que tenió como conseqüencia una mayor integración de Finlandia en Europa. D'iste modo dentró en a Unión Europea en 1995.
▲Situada aproximadament entre as latitutz 60 ° y 70 ° N, y as longarias 20 ° y 32 ° E, Finlandia ye un d'os países mas septentrionals d'o mundo. D'as capitals mundials, solament [[Reykjavík]] se troba mas a o norte que [[Helsinki]]. A distancia dende o punto mas a o sud, [[Hanko]] en [[Uusimaa]], a o mas a o norte, [[Nuorgam]] en [[Laponia]], ye d'1.160 kilometros.
▲Finlandia tiene uns 168.000 lacos y 179.000 islas. O suyo laco mas gran, [[Saimaa]], ye o quarto mas gran d'Europa. A Rechión d'os Lagos de Finlandia ye l'aria con mas lacos d'o país; muitas d'as prencipals ciudatz d'a zona, sobre tot [[Tampere]], [[Jyväskylä]] y [[Kuopio]], se troban amán d'os grans lacos. A mayor concentración d'islas se troba en o sudueste.
▲Gran parti d'a cheografía de Finlandia ye o resultau d'a [[Edat de Chelo]]. Os glaciars yeran mas gruesos y duroron mas astí en comparanza con a resta d'Europa. Os suyos efectos d'erosión han deixau o paisache finés en a suya mayor parti plano con pocos pueyos y menos montanyas. O suyo punto mas alto, l'[[Halti]] a 1.324 metros, se troba en l'extremo norte de Laponia en a buega entre Finlandia y [[Noruega]]. A montanya mas alta que o suyo pico ye enterament en Finlandia ye [[Ridnitšohkka]] a 1.316 m , dreitament adchacent a [[Halti]].
▲Habendo estau comprimiu baixo l'enorme peso d'os [[glaciar]]s, o terreno en Finlandia ye aumentando a causa d'o rebote post-glacial. L'efecto ye mas fuerte arredol d'o [[Golfo de Botnia]], an a tierra s'eleva constantment arredol d'1 cm por anyada. Como que resultau, o viello fondo marino se convierte poco a poco en tierra ixuta: a superficie d'o país s'expande en uns 7 kilometros quadraus per anyada. En termins relativos, Finlandia s'eleva dende a mar.
▲== Clima ==
▲O prencipal factor que influye en o clima de Finlandia ye a posición cheografica d'o país entre os paralelos norte 60 y 70 en a zona costera d'o continent euroasiatico. En a [[clasificación climatica de Köppen]], toda Finlandia se troba en a zona boreal, caracterizada por veranos calidos y hibiernos chelaus. Dentro d'o país, a temperatura vareya considerablement entre as rechions costeras d'o sud y l'extremo norte, amostrando caracteristicas tanto de clima maritimo como continental. Finlandia ye pro amán de l'[[Ocián Atlantico]] como pa estar calentada de contino por a Corrient d'o Golfo. A Corrient d'o Golfo se combina con os efectos moderadors d'a [[Mar Baltica]] y numerosos lacos interiors pa explicar o clima inusualment calido en comparanza con atras rechions que comparten a mesma latitut, como [[Alaska]], [[Siberia]] y o sud de [[Gronlandia]].
▲Os hibiernos en o sud de Finlandia (quan a temperatura meya diaria remaneix por baixo de 0 ° C) gosan durar uns 100 días, y en l'interior a nieu gosa cubrir a tierra dende finals de noviembre dica abril, y en as zonas costeras como [[Helsinki]], a nieu a ormino cubre a tierra dende finals d'aviento dica finals de marzo. Mesmo en o sud, as nueitz d'hibierno mas duras pueden fer que as temperaturas baixen a -30 ° C , encara que en arias costeras como Helsinki, as temperaturas por baixo de -30 ° C son raras. Os veranos climaticos (quan a temperatura meya diaria remaneix por alto de 10 ° C ) en o sud de Finlandia duran aproximadament dende fins de mayo dica meyaus de setiembre, y en l'interior, os días mas calidos de chulio pueden aconseguir mas de 35 ° C.
▲En o norte de Finlandia, particularment en [[Laponia]], os hibiernos son largos y fredos, mientres que os veranos son relativament calidos pero curtos. Os días d'hibierno mas severs en Laponia pueden fer que a temperatura baixe a -45 ° C. L'hibierno d'o norte dura uns 200 días con una capa de nieu permanent dende meyaus d'octubre dica prencipios de mayo. Os veranos en o norte son pro curtos, solament de dos a tres meses, pero encara se pueden veyer temperaturas maximas diarias por alto d'os 25 ° C entre as ondas de calor.
▲O clima finés ye adequau pa o cautivo de cerials solament en as rechions mas meridionals, mientres que as rechions septentrionals son adequadas pa la cría d'animals.
▲Una quatrena parti d'o territorio de Finlandia se troba dentro d'o [[Cerclo Polar Arctico]] y o [[sol de meyanueit]] se puede experimentar entre mas días quanto mas a o norte se viacheya. En o puesto mas septentrional de Finlandia, o sol no se mete entre 73 días consecutivos entre o verano y no sale en absoluto entre 51 días entre l'hibierno.
== Organización politico-administrativa ==
Línea 221 ⟶ 216:
|}
==Esporte==
▲O [[esporte]] nacional ye o [[Pesäpallo]], pero os mes practicatos son os [[esportes d'hibierno]], o [[fútbol]], y l'[[atletismo]] an que estioron famosos [[os finladeses voladors|os fineses voladors]] ([[Hannes Kolehmainen]], [[Paavo Nurmi]], [[Ville Ritola]], [[Volmari Iso-Hollo]] y [[Albin Stenroos]]) y [[Lasse Viren]], antimás tien una gran tradición en prebas de lanzamiento sobretot en [[tirada de chavalina]] con siet medallas d'oro en os [[Chuegos Olimpicos]] y muitos atletas campions d'o mundo y d'Europa entre os que destacan [[Tero Pitkämäki]], [[Tapio Korjus]], [[Arto Härkönen]], [[Aki Parviainen]], [[Seppo Räty]] y [[Kimmo Kinnunen]] entre d'atros.
▲[[Imachen:Ville Ritola2.jpg|center|thumb|115px| Ville Ritola]]
{{Europa}}
|