Diferencia entre revisiones de «Finlandia»

Contenido eliminado Contenido añadido
m reorganizau
Linia 56:
L'orichen d'o nombre Suomi ('Finlandia') ye incierto, pero una d'as propuestas mas acceptadas ye que deriva d'a parola proto-baltica žemē, 'tierra'. A suya ortografía ye muit semellant a o termin saami, forma en a quala se denomina o pueblo lapón. Amás d'os parients mas proximos d'o finés —estonio Soome—, iste nombre s'utiliza asinasmesmo por qualques idiomas balticos como o letón y o lituano —Somija y Suomija, respectivament—.
 
==Esporte Cheografía ==
Situada aproximadament entre as latitutz 60 ° y 70 ° N, y as longarias 20 ° y 32 ° E, Finlandia ye un d'os países mas septentrionals d'o mundo. D'as capitals mundials, solament [[Reykjavík]] se troba mas a o norte que [[Helsinki]]. A distancia dende o punto mas a o sud, [[Hanko]] en [[Uusimaa]], a o mas a o norte, [[Nuorgam]] en [[Laponia]], ye d'1.160 kilometros.
O [[esporte]] nacional ye o [[Pesäpallo]], pero os mes practicatos son os [[esportes d'hibierno]], o [[fútbol]], y l'[[atletismo]] an que estioron famosos [[os finladeses voladors|os fineses voladors]] ([[Hannes Kolehmainen]], [[Paavo Nurmi]], [[Ville Ritola]], [[Volmari Iso-Hollo]] y [[Albin Stenroos]]) y [[Lasse Viren]], antimás tien una gran tradición en prebas de lanzamiento sobretot en [[tirada de chavalina]] con siet medallas d'oro en os [[Chuegos Olimpicos]] y muitos atletas campions d'o mundo y d'Europa entre os que destacan [[Tero Pitkämäki]], [[Tapio Korjus]], [[Arto Härkönen]], [[Aki Parviainen]], [[Seppo Räty]] y [[Kimmo Kinnunen]] entre d'atros.
 
Finlandia tiene uns 168.000 lacos y 179.000 islas. O suyo laco mas gran, [[Saimaa]], ye o quarto mas gran d'Europa. A Rechión d'os Lagos de Finlandia ye l'aria con mas lacos d'o país; muitas d'as prencipals ciudatz d'a zona, sobre tot [[Tampere]], [[Jyväskylä]] y [[Kuopio]], se troban amán d'os grans lacos. A mayor concentración d'islas se troba en o sudueste.
[[Imachen:Ville Ritola2.jpg|center|thumb|115px| Ville Ritola]]
 
Gran parti d'a cheografía de Finlandia ye o resultau d'a [[Edat de Chelo]]. Os glaciars yeran mas gruesos y duroron mas astí en comparanza con a resta d'Europa. Os suyos efectos d'erosión han deixau o paisache finés en a suya mayor parti plano con pocos pueyos y menos montanyas. O suyo punto mas alto, l'[[Halti]] a 1.324 metros, se troba en l'extremo norte de Laponia en a buega entre Finlandia y [[Noruega]]. A montanya mas alta que o suyo pico ye enterament en Finlandia ye [[Ridnitšohkka]] a 1.316 m , dreitament adchacent a [[Halti]].
 
Habendo estau comprimiu baixo l'enorme peso d'os [[glaciar]]s, o terreno en Finlandia ye aumentando a causa d'o rebote post-glacial. L'efecto ye mas fuerte arredol d'o [[Golfo de Botnia]], an a tierra s'eleva constantment arredol d'1 cm por anyada. Como que resultau, o viello fondo marino se convierte poco a poco en tierra ixuta: a superficie d'o país s'expande en uns 7 kilometros quadraus per anyada. En termins relativos, Finlandia s'eleva dende a mar.
 
== Clima ==
O prencipal factor que influye en o clima de Finlandia ye a posición cheografica d'o país entre os paralelos norte 60 y 70 en a zona costera d'o continent euroasiatico. En a [[clasificación climatica de Köppen]], toda Finlandia se troba en a zona boreal, caracterizada por veranos calidos y hibiernos chelaus. Dentro d'o país, a temperatura vareya considerablement entre as rechions costeras d'o sud y l'extremo norte, amostrando caracteristicas tanto de clima maritimo como continental. Finlandia ye pro amán de l'[[Ocián Atlantico]] como pa estar calentada de contino por a Corrient d'o Golfo. A Corrient d'o Golfo se combina con os efectos moderadors d'a [[Mar Baltica]] y numerosos lacos interiors pa explicar o clima inusualment calido en comparanza con atras rechions que comparten a mesma latitut, como [[Alaska]], [[Siberia]] y o sud de [[Gronlandia]].
 
Os hibiernos en o sud de Finlandia (quan a temperatura meya diaria remaneix por baixo de 0 ° C) gosan durar uns 100 días, y en l'interior a nieu gosa cubrir a tierra dende finals de noviembre dica abril, y en as zonas costeras como [[Helsinki]], a nieu a ormino cubre a tierra dende finals d'aviento dica finals de marzo. Mesmo en o sud, as nueitz d'hibierno mas duras pueden fer que as temperaturas baixen a -30 ° C , encara que en arias costeras como Helsinki, as temperaturas por baixo de -30 ° C son raras. Os veranos climaticos (quan a temperatura meya diaria remaneix por alto de 10 ° C ) en o sud de Finlandia duran aproximadament dende fins de mayo dica meyaus de setiembre, y en l'interior, os días mas calidos de chulio pueden aconseguir mas de 35 ° C.
 
En o norte de Finlandia, particularment en [[Laponia]], os hibiernos son largos y fredos, mientres que os veranos son relativament calidos pero curtos. Os días d'hibierno mas severs en Laponia pueden fer que a temperatura baixe a -45 ° C. L'hibierno d'o norte dura uns 200 días con una capa de nieu permanent dende meyaus d'octubre dica prencipios de mayo. Os veranos en o norte son pro curtos, solament de dos a tres meses, pero encara se pueden veyer temperaturas maximas diarias por alto d'os 25 ° C entre as ondas de calor.
 
O clima finés ye adequau pa o cautivo de cerials solament en as rechions mas meridionals, mientres que as rechions septentrionals son adequadas pa la cría d'animals.
 
Una quatrena parti d'o territorio de Finlandia se troba dentro d'o [[Cerclo Polar Arctico]] y o [[sol de meyanueit]] se puede experimentar entre mas días quanto mas a o norte se viacheya. En o puesto mas septentrional de Finlandia, o sol no se mete entre 73 días consecutivos entre o verano y no sale en absoluto entre 51 días entre l'hibierno.
 
==Historia==
Línea 84 ⟶ 99:
 
A disolución d'a Unión Sovietica y a suya partición en quince republicas en 1991 cambió a situación cheopolitica de Finlandia, deixando sin efecto os compromisos politicos contraitos con a URSS, o que tenió como conseqüencia una mayor integración de Finlandia en Europa. D'iste modo dentró en a Unión Europea en 1995.
 
== Cheografía ==
Situada aproximadament entre as latitutz 60 ° y 70 ° N, y as longarias 20 ° y 32 ° E, Finlandia ye un d'os países mas septentrionals d'o mundo. D'as capitals mundials, solament [[Reykjavík]] se troba mas a o norte que [[Helsinki]]. A distancia dende o punto mas a o sud, [[Hanko]] en [[Uusimaa]], a o mas a o norte, [[Nuorgam]] en [[Laponia]], ye d'1.160 kilometros.
 
Finlandia tiene uns 168.000 lacos y 179.000 islas. O suyo laco mas gran, [[Saimaa]], ye o quarto mas gran d'Europa. A Rechión d'os Lagos de Finlandia ye l'aria con mas lacos d'o país; muitas d'as prencipals ciudatz d'a zona, sobre tot [[Tampere]], [[Jyväskylä]] y [[Kuopio]], se troban amán d'os grans lacos. A mayor concentración d'islas se troba en o sudueste.
 
Gran parti d'a cheografía de Finlandia ye o resultau d'a [[Edat de Chelo]]. Os glaciars yeran mas gruesos y duroron mas astí en comparanza con a resta d'Europa. Os suyos efectos d'erosión han deixau o paisache finés en a suya mayor parti plano con pocos pueyos y menos montanyas. O suyo punto mas alto, l'[[Halti]] a 1.324 metros, se troba en l'extremo norte de Laponia en a buega entre Finlandia y [[Noruega]]. A montanya mas alta que o suyo pico ye enterament en Finlandia ye [[Ridnitšohkka]] a 1.316 m , dreitament adchacent a [[Halti]].
 
Habendo estau comprimiu baixo l'enorme peso d'os [[glaciar]]s, o terreno en Finlandia ye aumentando a causa d'o rebote post-glacial. L'efecto ye mas fuerte arredol d'o [[Golfo de Botnia]], an a tierra s'eleva constantment arredol d'1 cm por anyada. Como que resultau, o viello fondo marino se convierte poco a poco en tierra ixuta: a superficie d'o país s'expande en uns 7 kilometros quadraus per anyada. En termins relativos, Finlandia s'eleva dende a mar.
 
== Clima ==
O prencipal factor que influye en o clima de Finlandia ye a posición cheografica d'o país entre os paralelos norte 60 y 70 en a zona costera d'o continent euroasiatico. En a [[clasificación climatica de Köppen]], toda Finlandia se troba en a zona boreal, caracterizada por veranos calidos y hibiernos chelaus. Dentro d'o país, a temperatura vareya considerablement entre as rechions costeras d'o sud y l'extremo norte, amostrando caracteristicas tanto de clima maritimo como continental. Finlandia ye pro amán de l'[[Ocián Atlantico]] como pa estar calentada de contino por a Corrient d'o Golfo. A Corrient d'o Golfo se combina con os efectos moderadors d'a [[Mar Baltica]] y numerosos lacos interiors pa explicar o clima inusualment calido en comparanza con atras rechions que comparten a mesma latitut, como [[Alaska]], [[Siberia]] y o sud de [[Gronlandia]].
 
Os hibiernos en o sud de Finlandia (quan a temperatura meya diaria remaneix por baixo de 0 ° C) gosan durar uns 100 días, y en l'interior a nieu gosa cubrir a tierra dende finals de noviembre dica abril, y en as zonas costeras como [[Helsinki]], a nieu a ormino cubre a tierra dende finals d'aviento dica finals de marzo. Mesmo en o sud, as nueitz d'hibierno mas duras pueden fer que as temperaturas baixen a -30 ° C , encara que en arias costeras como Helsinki, as temperaturas por baixo de -30 ° C son raras. Os veranos climaticos (quan a temperatura meya diaria remaneix por alto de 10 ° C ) en o sud de Finlandia duran aproximadament dende fins de mayo dica meyaus de setiembre, y en l'interior, os días mas calidos de chulio pueden aconseguir mas de 35 ° C.
 
En o norte de Finlandia, particularment en [[Laponia]], os hibiernos son largos y fredos, mientres que os veranos son relativament calidos pero curtos. Os días d'hibierno mas severs en Laponia pueden fer que a temperatura baixe a -45 ° C. L'hibierno d'o norte dura uns 200 días con una capa de nieu permanent dende meyaus d'octubre dica prencipios de mayo. Os veranos en o norte son pro curtos, solament de dos a tres meses, pero encara se pueden veyer temperaturas maximas diarias por alto d'os 25 ° C entre as ondas de calor.
 
O clima finés ye adequau pa o cautivo de cerials solament en as rechions mas meridionals, mientres que as rechions septentrionals son adequadas pa la cría d'animals.
 
Una quatrena parti d'o territorio de Finlandia se troba dentro d'o [[Cerclo Polar Arctico]] y o [[sol de meyanueit]] se puede experimentar entre mas días quanto mas a o norte se viacheya. En o puesto mas septentrional de Finlandia, o sol no se mete entre 73 días consecutivos entre o verano y no sale en absoluto entre 51 días entre l'hibierno.
 
== Organización politico-administrativa ==
Línea 221 ⟶ 216:
|}
 
==Esporte==
O [[esporte]] nacional ye o [[Pesäpallo]], pero os mes practicatos son os [[esportes d'hibierno]], o [[fútbol]], y l'[[atletismo]] an que estioron famosos [[os finladeses voladors|os fineses voladors]] ([[Hannes Kolehmainen]], [[Paavo Nurmi]], [[Ville Ritola]], [[Volmari Iso-Hollo]] y [[Albin Stenroos]]) y [[Lasse Viren]], antimás tien una gran tradición en prebas de lanzamiento sobretot en [[tirada de chavalina]] con siet medallas d'oro en os [[Chuegos Olimpicos]] y muitos atletas campions d'o mundo y d'Europa entre os que destacan [[Tero Pitkämäki]], [[Tapio Korjus]], [[Arto Härkönen]], [[Aki Parviainen]], [[Seppo Räty]] y [[Kimmo Kinnunen]] entre d'atros.
 
[[Imachen:Ville Ritola2.jpg|center|thumb|115px| Ville Ritola]]
 
{{Europa}}