Diferencia entre revisiones de «Dreitos d'autor»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Cembo123 tresladó a pachina Copyright ta Dreitos d'autor |
Sin resumen de edición |
||
Linia 1:
[[Imachen:Copyright.svg|thumb|O [[simbolo]] de ''copyright'', “©”, s'usa ta indicar que una obra ye subchecta a dreitos d'autor.]]
O '''dreito d'autor''' ye un conchunto de [[Lei|normas churidicas]] y prencipios que afirman os
A lechislación sobre dreitos d'autor en Occident s'encieta en [[1710]] con o [[Estatuto d'a Reina Ana]]. Ye reconoixiu como un d'os [[dreitos humans]] fundamentals en a [[Declaración Universal d'os Dreitos Humans]].▼
▲O dreito d'autor ye un conchunto de normas churidicas y prencipios que afirman os dreitos morals y patrimonials que a lei concede a os autors (os dreitos d'autor), por o solament feito d'a creyación d'una obra literaria, artistica, musical, scientifica u didactica, sía publicada u inedita. A lechislación sobre dreitos d'autor en Occidente s'encieta en 1710 con o Estatuto d'a Reina Ana.
▲Ye reconoixiu como un d'os dreitos humans fundamentals en a Declaración Universal d'os Dreitos Humans.
En o dreito anglosajón s'utiliza a noción de copyright (traduciu literalment como ‘dreito de copia’) que —por lo cheneral— comprende a parte patrimonial d'os dreitos d'autor (dreitos patrimonials).▼
Una obra pasa a o dominio publico quan os dreitos patrimonials han expirado. Isto succede habitualment trascurrido un plazo dende a muerte de l'autor (post mortem auctoris). O plazo minimo, a ran mundial, ye de 50 anyos y ye establiu en o Convenio de Berna. Muitos países han extendiu ixe plazo ampliament. Por eixemplo, en o Dreito europeu, son 70 anyos dende a muerte de l'autor. Una vegada pasau ixe tiempo, dita obra a lavez puede estar utilizada en forma libre, respectando os dreitos morals.▼
▲En o [[dreito
== Historia d'o Copyright ==▼
Dende os orichens d'a humanidat, as obras no tenioron prohibicions de copia, de reproducción ni d'edición. Ye posible mencionar casos tant antigos como elarte rupestre, creyau fa 40 milenios en laCueva d'o Castillo en España, u o Poema de Gilgamesh, desembolicau dende fa 4 milenios por os sumerios, escrito y preservado fa 2650 anyos gracias a o rei asirio Asurbanipal.▼
Dimpués de l'aparición d'a imprenta, se facilitó a distribución y copia masiva d'as obras, y posteriorment surtió a necesidat de protecher as obras no como obchectos materials, sino como fuents de propiedat intelectual.▼
Os primers casos que se replegan en leis sobre o dreito de copia provienen de l'antiga Irlanda. O Cathaches o manuscrito irlandés mas antigo existent d'os Salmos(prencipios delsiglo VII) y l'eixemplo mas antigo d'a literatura irlandesa. Contiene una Vulgata d'os Salmos XXX (10) a o CV (13), y ye una versión con una indicación d'interpretación u de partida antes de cada salmo. Tradicionalment s'atribuye a suya creyación a Santo Columba como o copista, y dita copia se fació de forma extraordinaria en una sola nueit a toda prisa gracias a una luz miraculosa, d'un salterio amprau a Santo Columba por Santo Finnian. Surtió una controversia sobre a propiedat de la copia, y o rei Diarmait Mac Cerbhaill dictó a siguient sentencia: "A cada vaca le perteneixe a suya cría; por tanto, a cada libro le perteneixe o suyo copia. ▼
▲Una obra pasa a o [[dominio publico]] quan os dreitos patrimonials han
Encara que formalment gosa datarse a naixencia d'o dreito d'autor y d'o copyright entre o sieglo XVIII, en realidat se puede considerar que o primer autor en reclamar dreitos d'autor en o mundo occidental, muito antes que o Estatuto d'a Reina Ana de 1710 d'o Reino Uniu u las disputas de 1662 en as qualas interfirió a Unión d'as Coronas, fuo Antonio de Nebrija, creador d'a celebre Gramatica castellana y impulsor d'a imprenta en a Universidat de Salamanca a fins d'o sieglo XV. Mas tarde, en a Inglaterra d'o sieglo XVIII os editores d'obras (os librers) argumentaban a existencia d'un dreito a perpetuidad a controlar la copia d'os libros que heban adquiriu d'os autors. Dito dreito implicaba que dengún mas podeba imprentar copias d'as obras sobre as qualas tenesen o copyright.▼
O Estatuto d'a Reina Ana, aprebau por o *parlamento anglés en 1710, estió a primera norma sobre copyright d'a historia. Ista lei establiba que todas as obras publicadas recibirían un plazo de copyright de 14 anyos, renovable por una vegada si l'autor se manteneba con vida (u, sía, un maximo de 28 anyos de protección). Mientres que todas as obras publicadas antes de 1710 recibirían un plazo solo de 21 anyos, contaus a partir d'ixa calendata. Manimenos, o dominio publico en o dreito *anglosajón solament naixió en 1774, dimpués d'o caso *Donaldson contra *Beckett en que se discutió a existencia d'o copyright a *perpetuidad (a Camera d'os *Lores resolvió 22 votos a 11 en contra d'ixa ideya).▼
Estaus Unius incorporó os prencipios posaus en Inglaterra sobre o copyright. Asinas, a Constitución de 1787, en l'articlo I, sección 8, *cláusula 8 (a cláusula d'o progreso) permite establir en favor d'os autors “dreitos sobre a propiedat creativa” por tiempo limitau. En 1790, o Congreso d'Estaus Unius promulgó a primera Copyright *Act ('Lei sobre copyright'), y creyó un sistema federal de copyright y lo protechió por un plazo de catorce anyos, renovable por igual termin si l'autor yera vivo a o suyo vencimiento (u sía, un maximo de 28 anyos de protección). Si no existiba renovación, a suya obra pasaba a o dominio publico.▼
Mientres en Estaus Unius o copyright se convertiba en un dreito de propiedat comerciable, en Francia y en Alemanya se desembolicó o dreito d'autor, baixo la ideya d'expresión sola de l'autor. En ixa linia, o *filósofo alemán *Immanuel *Kant deciba que “una obra d'arte no puede deseparar-se d'o suyo autor”.▼
En Francia en 1777, Pierre-Augustin de Beaumarchais (autor d'a comedia O *barbero de Sevilla) fundó a primera organización ta promover a reconoixencia d'os dreitos d'os autors. Pero calió asperar a la fin d'a Revolución francesa ta que l'Asambleya Nacional aprebase a primera *Loi *du *droit d'*auteur (‘Lei de dreito d'autor’) en 1791▼
== Veyer tambien: ==▼
▲Dende os orichens d'a humanidat, as obras no tenioron prohibicions de copia, de reproducción ni d'edición. Ye posible mencionar casos tant antigos como
[[software libre]]▼
▲Dimpués de l'aparición d'a [[imprenta]], se facilitó a distribución y copia masiva d'as obras, y posteriorment surtió a necesidat de protecher as obras no como obchectos materials, sino como fuents de propiedat intelectual.
[[GNU General Public License]]▼
▲Os primers casos que se replegan en leis sobre o dreito de copia provienen de l'antiga [[Irlanda]]. O ''Cathaches'', o manuscrito irlandés mas antigo existent d'os [[Salmos]] (
{{cita|"A cada vaca le perteneixe a suya cría; por tanto, a cada libro le perteneixe a suya copia."}}
▲Encara que formalment gosa
[[Imachen:Statute of anne.jpg|thumb|O Estatuto d'a reina Ana de l'anyo [[1710]].]]
▲O [[Estatuto d'a Reina Ana]], aprebau por o
▲[[Estatos Unitos|Estaus Unius]] incorporó os prencipios posaus en Inglaterra sobre
▲Mientres en Estaus Unius
▲En Francia en [[1777]], Pierre-Augustin de Beaumarchais (autor d'a comedia "O
▲* [[GNU General Public License]]
[[Categoría:Dreitos d'autor|*]]
|