Diferencia entre revisiones de «Chistén»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 36:
Chistén ye una villa que va tener la suya importancia historica perque yera el zaguer puesto d'a on que se saliba ta pasar es puertos ta [[Francia]], y tamién quan se tornaba d'allá t'aquí. Podría estar que se i hes de pasare el puerto de Plan per el [[barranco d'a Sallena]], u tamién que se remontás ta'l puerto d'a Madera u d'a Pez per la val de Taberners (de Viadós t'alto), y tamién, en rematando, per Anyes Cruces. Ye per la suya ubicación que en Chistén i van tener especial negocio d'el contrabando con as vals francesas a traviés d'ixes puertos (ye important que nos en haigan quedau puestos con nombres d'ixa epoca, como el ''paso d'es caballos'' en La Sallena) y asinas se fesen grans fortunas ta beluns d'el lugar. Asinas se an alzar, sobretot en es [[sieglo XVI|siglos XVI]] y [[sieglo XVII|XVII]], las torres que son es monumentos prencipals d'a villa, que en heban siu mes, pero que atualment no mos en trobem que dos.
[[Imachen:045.Gisten torre.JPG|thumb|right|180px|La monumental ''[[torre de Rins]]'', feta per es d'el Tardán, fendo uembra a casa de Rins, ye protagonista d'una falorieta popular d'a localidat.]]
De la construcción d'una d'estas torres, la mes alta, en dicen es becins de Chistén que va estar bien curiosa, pos i heba ya en el lugar una torre, la dita '''[[Torre de Tardán|torre de Tardán]]''', per baixo d'a ilesia, (propiedat de ''Casa de Tardán'') que yera l'argüello d'es amos suyos pos yera el costumbre d'ixes tiempos de fer-se alzar torres t'amostrar qué diners se teneban en a casa, més que no ta defender-se guaire (anque, obviament, tamién yeran utils si nunca se precisasen ta ixe menister). Alavez, perque es amos de ''Casa de Rins'' se feban dir con despeito con es de ''Casa Tardán'', y siempre les feban renuga perque teneban una torre a'l canto d'a ilesia, diz que un diya que yera uno de Rins redindo-se-ne le'n va dir a l'amo de Tardán: "''¡Cosa no vales, que vales menos qu'un gran d'[[hordio]]!''" y alavez le va dir l'amo de Tardán "''Pos ya te cal que mires bien... perque este gran d'hordio te foterá un pino debant d'a casa que ni el sol no tornarás a viyere''". Poquez tiempos dimpués, teneban es de Rins una torre que yera dos bezes d'alta la de Tardán, y puesta debant de casa d'éstes ta quitar-les el sol. La dos torres encara las podem viyer a'l puesto, y l'antiguisma portalada de casa Rins debaixo la uembra d'a '''[[Torre de Rins|torre de Rins]]''' siempre en as horas centrals d'el diya.
 
Amés, es casaches de la villa de Chistén tienen un puesto tercero que repunta per alto, que ye la ilesia de Sant Vicent el Martir, feta d'es siglos XVI y XVII. Atros monumentos son la [[ermita de Sant Fabián (Chistén)|ermita de Sant Fabián]], 12,5 u 23 Km leixos a par d'el barranco d'el Pacín, feta d'el [[sieglo XVIII|siglo XVIII]], y tamién es conchuntos de [[borda]]s que i heba per alto en Viadós y en Taberners, belunas que encara conservan es tellaus de [[palla]] que gosaban tener d'antes. l'[[Hespital de Chistén]] y el santuario d'a ''Vírgen Blanca'', a on que s'achuntan el [[Río Cinqueta d'a Pez|Cinqueta d'a Pez]] y el [[Río Cinqueta d'Anyes Cruces|d'Anyes Cruces]].
 
== Administración ==