Diferencia entre revisiones de «Chenero neutro»

Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 1:
En bellasbella [[luengas indoeuropeas]] como o [[idioma latín|latín]] bi ha un '''chenero neutro''' pa nocions abstractas u impresonals. En qualques luengas neolatinas o neutro ha desapareixiu quedando-ne restos, pero en atras como o rumán se conserva.
 
== Chenero neutro en latín ==
En latín bi ha neutros en diferents declinacions. En a declinación consonantica bi ha parolaspalabras neutras con temas en ''-s'' (''corpus'', ''pectus'' y ''tempus''), en ''-en'' (''nomen'', ''lumen'', ''ligamen'', ''examen'', ''[[gramen]]'', ''semen''), en ''-r'' u ''-re'' (''cor'', ''ruber'', ''mare''), en ''-l'' (''mel'', ''fel''), ''-t'' (''caput'') y ''-c'' (''lac'').
 
== Chenero neutro en rumán ==
Entre as [[luengas neolatinas]], o [[idioma rumán|rumán]] conserva o chenero neutro latín pero d'una forma que en singular pareixe masculín y en plural pareixe feminín. O plural d'as parolaspalabras neutras se fa con as desinencias ''-e'', ''-uri'' u ''-i''.<ref name=ESQUEMASDAMIAN>{{es}} [[José Damián González-Barros]]: ''Esquemas de rumano'' Centro de lingüistica aplicada Atenea, 2004.</ref>
 
S'anyade ''-e'' en os rematausterminaus en: ''-ar'', ''-er'', ''-ent'', ''-ment'', ''-aj'', ''-ăt'', ''-et'', ''-ism'', consonant+''ru'', ''-or'', ''-sor'' y ''-tor'', y estas zagueras terminacions esdevinenen ''-oare'' por a [[declinación interna en o rumán|declinación interna]] tipica d'o rumán.
 
{| class="wikitable"
Linia 55:
|}
 
S'anyade ''-uri'' en os rematausterminaus en ''-o'', ''ó'', ''-ou'', ''-ú'', consonant + ''lu'', [[supín|supins]] y monosilabos:
 
{| class="wikitable"
Linia 91:
|}
 
S'anyade ''-i'' en a mes gran part d'o rematausterminaus en ''-iu'', y por eixemplo ''exercițiu'' y ''acvariu'' fan plurals en ''exerciții'' y ''acvarii'', pero bi ha muitas excepcions.
 
== Restos de chenero neutro en catalán ==
En [[Idioma catalán|catalán]] existe o pronombre presonal neutro ''ho'', que tamién existe en [[aragonés benasqués|benasqués]], ''u'', y que complenta obchectos directos neutros, a vegatasvegadas representatos por lo pronombre demostrativo neutro ''açò'', ''això'' y ''allò'' (''esto'' y ''ixo'').
 
As parolaspalabras masculinas ''cos'' ("cuerpo") y ''temps'' ("tiempo") presentan una -s final que se remonta a lo tema en ''-s'' d'os neutros d'a declinación consonantica ''corpus'', ''tempus'' y ''pectus''.
 
== Restos de chenero neutro en castellán ==
En [[Idioma castellán|castellán]], o chenero neutro nomás se conserva en l'[[articlo definitodefiniu en o castellán|articlo definitodefiniu]] ''lo'', o [[pronombre presonal]] ''ello'', os demostrativos ''esto, eso, aquello'' y as quantificadors ''cuanto, cuánto, tanto''. Tradicionalment tamién se considera que os pronombres indefinitosindefinius ''algo, nada, todo'' tienen o chenero neutro. Antimás bi ha palabras femeninas que en l'orichen suyo yeran plurals: ''rama'' (de ramo), ''braza'' (de brazo), ''lenya'' (de lenyo), ''hoja'', ecetra. Ye curioso que o nombre d'a rechión d'on ye orichinario o castellán, siga un plural neutro de ''Castiello'': ''Castiella''.
 
*CASTELLA > ''Castiella'' > ''Castilla''.