Diferencia entre revisiones de «Pata»

Contenido eliminado Contenido añadido
Linia 6:
En os [[Vertebrata|vertebraus]], as patas amaneixión evolutivament a partir d'as [[aleta]]s d'os [[peix]]es. Os primers vertebraus con patas existión en o [[periodo Cambriano]], en a [[era Paleozoica]]; o primer conoixiu fue ''[[Tiktaalik roseae]]'', que vivió fa bells 375 millons d'anyos, un proto-[[Amphibia|amfibio]] que viviba en [[lacuna]]s y [[lago]]s d'auguas someras<ref name=hectorarita>{{es}} [https://hectorarita.com/2011/05/03/tiktaalik-y-otros-fosiles-de-transicion/ ''Tiktaalik y otros fósiles de transición], consultau o 19 de mayo de 2017.</ref> y que ya teneba o esquema basico de [[cintura pelviana|cinturas pelvianas]] como as conoixemos hoi.<ref name=Mundo>{{es}} [http://www.elmundo.es/ciencia/2014/01/13/52d42c6bca474102438b4573.html ''El híbrido entre pez y cocodrilo que 'caminaba' por el fondo del mar], articlo de 13 de chinero de 2014</ref>
[[Imachen:Fishapods and tetrapods.JPG|thumb|right|250px|Gradación evolutiva en a pata d'os vertebraus, dende l'aleta lobulada d'un peix [[Sarchopterygii|sarcopterichio]] (1) dica o [[quiridio]] (5) d'un tetrapodo moderno.]]
O esquema d'a pata d'un vertebrau ye un [[caracter biolochico|caracter]] determinant en [[taxonomía]], y se considera que evoluciona dende a estructura basica de l'aleta d'os peixes [[sarcopterygii|sarcopterichios]] u d'aletas lobuladas: un ueso largo → dos uesos largos → multiples uesos chicorrons. Ista forma [[plesiomorfia|plesiomorfica]] ye la que ha dau, por evolución, o esquema [[apomorfia|apomorfico]] actual de [[humero]] / [[fémur]] → [[cubito]] y [[radio (ueso)|radio]] / [[tibia]] y [[peroné]] → [[carpo]], [[metacarpo]] y [[falanche]]s / [[tarso]], [[metatarso]] y [[falanche d'o piet|falanches]] que trobamos, con modificacions, en os [[Tetrapoda|tetrapodos]] actuals (as patas debanteras y as zagueras son [[homolochía (biolochía)|homologas]]).
 
Os fósils de ''Tiktaalik roseae'' se trobón casualment en o mesmo chacimiento a on que tamién amaneixión fósils de sarcopterichios mas antigos y de tetrapodos posteriors. Isto lo fa o millor candidato pa considerar-se una forma intermedia entre os peixes y os primers tetrapodos que s'ha descrito dica l'inte.<ref name=hectorarita/><ref name=UChic>{{en}} [http://tiktaalik.uchicago.edu/meetTik.html ''Meet Tiktaalik roseae: An Extraordinary Fossil Fish''], consultau o 19 de mayo de 2017.</ref>