Diferencia entre revisiones de «Luengas italo-dalmatas»

Contenido eliminado Contenido añadido
Pachina creyada con '{{Infobox familia lingüistica |nombre= Luengas italo-dalmatas |atros nombres= Luengas romances centrals |etnia= |rechión= Italia, Corcega y Croacia |color=law...'
 
Sin resumen de edición
Linia 31:
* As luengas italo-romances se clasifican a vegadas aintro d'as luengas italo-occidentals, con o dalmata incluyiu en o grupo romance oriental, divididas en as brancas italo-occidental, sardo y oriental.
* O [[Idioma corso|corso]] (d'o italo-dalmata) y o [[idioma sardo|sardo]] s'agrupan a vegadas formando as [[luengas romances meridionals]] u romances insulars, divididas en as brancas occidental, italo-dalmata, meridional y oriental.
 
==Clasificación==
Basando-se en a [[intelichibilidat mutua]], Dalby lista quatre luengas: o [[idioma corso|corso]], [[idioma italián|o italián]] (toscán–central), o [[idioma napolitán|napolitán]]–[[idioma secilián|secilián]], y o [[idioma dalmata|dalmata]].<ref name=Dalby>David Dalby, 1999/2000, ''The Linguasphere register of the world's languages and speech communities.'' Observatoire Linguistique, Linguasphere Press. Volume 2. Oxford.[http://www.linguasphere.info/?page=chain&id_chain=1017077]</ref>. Una clasificación mas detallada de luengas y dialectos incluye os siguients grupos:
 
===Dalmato-romance===
*O [[idioma dalmata]], charrau en a rechión de [[Dalmacia]], en [[Croacia]]. Desapareixió en o sieglo XIX.
**Variedatz rechionals d'o dalmata yeran o [[Ragusa|ragusán]], o [[Dalmata vegliota|vegliota]] y o [[Chadra|chadrán]].
*O [[Idioma istriot|istriot]], charrau en a [[Istria|peninsula d'Istria]] en [[Croacia]], [[Eslovenia]] y [[Italia]]. A vegadas se considera que o istriot no fa parti d'o grupo italo-dalmata.
 
===Italo-romance===
Bi ha quatre grupos prencipals de dialectos o luengas italianas centro-meridionals:
*[[Italián toscán|Toscano]]-[[idioma corso|corso]]: grupo de dialectos charraus en a rechión italiana de [[Toscana]] y a isla francesa de [[Corcega]].
**Dialectos toscans septentrionals:
***O [[Italián florentín|florentín]], charrau en a ciudat de [[Florencia]] constituye l'alazet de l'actual [[idioma italián|italián estándar]].
*** Atros dialectos como o ''pistoiese''; o ''pesciatino'' u ''valdinievolese''; o ''lucchese''; o ''versiliese''; o ''viareggino''; o ''pisano-livornese''.
**Dialectos toscans meridionals:
***Dialectos ''aretino-chianaiolo'', ''senese'', ''grossetano''.
**O [[Idioma corso|corso]] charrau en [[Corcega]], se creye que desciende prencipalment d'o toscán.<ref name="Harris">Harris, Martin; Vincent, Nigel (1997). Romance Languages. London: Routlegde. ISBN 0-415-16417-6.</ref>
***O [[Corso gallurés|gallurés]] y [[Corso sasarés|sasarés]] charraus en o norte d'a isla de Cerdenya, se consideran dialectos d'o corso.
*O [[italián central]] u dialectos latino-umbrio-marquián: charraus prencipalment en as rechions de [[Lazio]] (incluyindo [[Roma]]); [[Umbría]]; [[Marcas]] centrals y una chicota parti d'os [[Abruzos]] y a [[Toscana]].
**O [[Italián central romanesco|romanesco]] charrau en [[Roma]] y o Lazio.
**O dialecto de Castelli Romani charrau en [[Castelli Romani]], en a provincia de Roma, Lazio.
**O dialecto de Tuscia u Viterbo charrau en a [[provincia de Viterbo]], [[Lazio]].
**O ''ciociaro'' charrau en [[Ciociaria]] en a [[provincia de Frosinone]], Lazio.
**O ''umbrio'' charrau en [[Umbría]].
**O [[Italián marquián|marquián central]] charrau en as [[Marcas]] centrals.
**O [[Italián central sabino|sabino]] charrau en a ciudat de [[L'Aquila]] ([[Abruzos]]) y a [[provincia de Rieti]] (Lazio).
*O [[italián meridional]] u [[idioma napolitán]] charrau en o sud d'as [[Marcas]]; sud de [[Lazio]]; [[Abruzos]]; [[Molise]]; [[Campania]] (incluyindo [[Nápols]]); [[Basilicata]]; y o norte tanto d'[[Apulia]] como de [[Calabria]].
**O dialecto [[idioma napolitán|napolitán campano]], [[napolitán irpino]], y lazial meridional charraus en [[Nápols]] y [[Campania]]; y o sud de [[Lazio]].
**L'[[idioma napolitán|abruzés]]-marquián meridional: charrau en a rechión d'os [[Abruzos]] y a o sud d'as [[Marcas]].
**O [[Napolitán molisán|molisán]] charrau en a rechión de [[Molise]].
**O ''basilicatino'' u lucanián charrau en a rechión de [[Basilicata]], tamién conoixida como Lucania.
**O ''pugliese'' u pullán charrau en o norte d'a rechión de [[Pulla]].
**O [[Napolitán cosentino|cosentino]] tamién conoixiu como calabrés septentrional<ref name=calabrian /> charrau en a [[provincia de Cosenza]], a o norte de [[Calabria]].
*Italián estremo-meridional u [[idioma secilián]] charrau en a isla de [[Secilia]], en o sud d'as rechions de [[Calabria]] y [[Pulla]], y en bellas zonas de [[Campania]].
**O [[Idioma secilián|secilián]], charrau en a isla de [[Secilia]] y dividido en secilián occidental; metafonetica central; metafonetica sudoriental; ennese; nonmetafonetica oriental y messinese.
** Dialectos secilians en atras islas como o dialecto d'Isole Eolie, en as islas eolias, y o ''pantesco'', en a isla de Pantelleria.
**O ''calabro'',<ref name="calabrian">En italián ''Calabrese (pl. Calebresi).'' Sinonimos: ''Calabro, Calabra, Calabri, calabre'' (m., f., m.pl., f.pl.). Secilián: ''calabbrìsi, calavrìsi''.</ref> u calabrés central meridional:<ref name="calabrian" /> grupo de dialectos charraus en arias centralsy meridionals d'a rechión de [[Calabria]].
**O [[Secilián salentino|salentino]] charrau en [[Salento]] rechión d'o sud de [[Pulla]].
**O [[Napolitán celendano|celendano meridional]] (a vegadas clasificau como un dialecto campano) charrau en a parti meridional de [[Cilento]], que ye o sud d'a [[provincia de Salerno]], en a rechión de Campania.
Amás, se charran bellas [[luengas galo-italicas]] en a parti centro-meridional d'Italia.
 
===Chodigo-italián===
As [[luengas chodigo-italianas]] son as variedatz d'o italián que yera charradas por as comunidatz chodigas d'[[Italia]] y [[Corfu]] y [[Zakynthos]], en as [[Islas Chonicas]], entre os sieglos X y XX.
 
==Se veiga tamién==