Diferencia entre revisiones de «Pavo cristatus»

Contenido eliminado Contenido añadido
m Deixo Pavo provisionalment en a Taxobox porque no tiengo tiempo de correchir-la y afecta tamién a la categorización de l'articlo.
Chusec (descutir | contrebucions)
reyal
Linia 1:
{{endesarrollo}}
:''Ista pachina fa referencia a lo pago realreyal. Ta otros emplegos, veyer '''''[[Pago (desambigación)]]''''', y ta ''pavo'', veyer '''''[[Pavo (desambigación)]]'''''.''
{{Taxobox
|nombre_sci = ''Pavo cristatus''
|nombre_pop1 = Pago azul
|nombre_pop2 = pago realreyal
|nombre_pop10 =
|rechistro_fosil1 =
Linia 34:
}}
 
Lo '''pago azul''' u '''pago realreyal''' (scientificament '''''Pavo cristatus''''', 'pago con cresta'), ye una [[especie]] d'[[au]] [[galliforme]] d'o chenero ''[[Pavo (chenero)|Pavo]]'' d'a familia [[Phasianidae]]. Destaca por a extraordinaria [[coda]] policromada d'os [[Masclo|masclos]]. Como otras gallinacias, puede fer vuelos curtos, especialment ta posar-se en as brancas d'os árbols an discansa y pasa la nueit.
== Etimolochía ==
Segunt [[Joan Coromines i Vigneaux|Corominas]], tanto l'[[Idioma aragonés|aragonés]] ''pago'' como lo [[Idioma castellán|castellán]] ''pavo'' vienen d'o [[latín]] ''pavus'', 'pago realreyal'. En a Edat Meya, designaba exclusivament a lo pago azul, ya que l'actual [[Meleagris gallopavo|''Meleagris gallopavo'']] ye una [[Aves|au]] [[America d'o Norte|norteamericana]] trayita muito dimpués d'a [[Colonización europea d'America|colonización]] de [[1492]]. A lo pago azul, se le clamó allora ''pago real''; ye a saber, 'pago verdadero'.<ref>J. Corominas, J. A. Pascual, ''Diccionario crítico etimológico e hispánico'', vol. IV: 'Me-Re', Madit, Gredos, 1997; p. 441-442, s. v. 'pavo'.</ref> Pero, en lugars altoaragoneses, [[Rafel Vidaller Tricas|Vidaller Tricas]] ha documentau actualment ''pabo'' ''reyal'', significando 'destacau dentro d'as especie'.<ref>Rafel VIDALLER TRICAS, ''Libro d’as Matas y os animals'', Zaragoza, Consejo de Protección de la Naturaleza de Aragón, 2004.</ref>
 
La forma ''pavo'' ye una forma moderna en castellán, an no se documenta dica [[Antonio de Nebrija|Nebrija]], en 1495.<ref>''Vocabulario latino-español'', [http://dirae.es/palabras/pavo] consulta 16/12/2015</ref> La forma antiga yera ''pavón'' (u ''pagón'' en [[Gonzalo de Berceo]]), que viene d'a variant latina ''pavo, -onis''.
Linia 53:
de las áni[m]as mezquinas.<br>}}
== Descripción ==
[[Imachen:Pavo cristatus -Tierpark Hagenbeck, Hamburg, Germany -female-8a (1).jpg|180px|thumb|right|Fembra de pago]][[Imachen:Paon blanc Madère 2008.jpg|180px|thumb|right|Pago realreyal blanco.]][[Imachen:Pavo cristatus MWNH 1075.JPG|180px|thumb|right|Uego de pago, [[Museum Wiesbaden]] ([[Wiesbaden]], Alemanya)]]
O pago realreyal ye una especie con un fuerte [[dimorfismo sexual]].
Lo '''masclo''' pesa de 4 a 6 kg y tiene una longaria de 100 a 115 cm dende o [[Pico (zoolochía)|pico]] dica la coda en estar zarrada, y de 195 a 225 cm quan a coda secundaria ye plenament desembolicada.
A '''fembra''' pesa de 2,75 a 4 kg y mesura unos 95 cm.
Linia 73:
Apareixe representau en os molimentos y pinturas antigos.
 
En tiempos d'a caballería, yera tamién muit apreciau lo pago realreyal, ''noble au'' y a suya carne yera l'alimento d'os valients y d'os amants y adorno d'as lifaras. <ref>''Diccionario enciclopédico popular ilustrado Salvat'', 1906-1914</ref> [[Imachen:Murugan by Raja Ravi Varma.jpg|180px|thumb|Raja Ravi Varma (1848-1906), ''Murugan'' (o dios hindú Murugan con as suyas mullers sobre o pago Vahana).]]
[[Imachen:Habsburger Pfau 1555.jpg|180px|thumb|Pago realreyal con os dominios d'a [[Casa d'Habsburgo]], 1555.]]
En a epoca contemporania, os prencipals [[Zoológico|zoológicos]] de totz tienen como un d'os prencipals atractivos ta o publico visitante una colección de pagos realsreyals.
 
L’histoire veut que l’introduction du paon bleu en Europe incombe à Alexandre le Grand (356-323 av. J. C.) mais le décryptage de hiéroglyphes, la lecture d’anciens documents grecs et la datation de bas-reliefs suggèrent une importation beaucoup plus ancienne. On sait, par exemple, que la flotte du roi Salomon (970-931 av. J. C.) ramena plusieurs spécimens, qu'Assourbanipal, roi d’Assyrie (669-627 av. J. C.) élevait déjà des paons dans des enclos et que Darius <abbr>I<sup>er</sup></abbr>, roi des Perses (522-486 av. J. C.) détenait aussi des paons dans ses jardins. La Mésopotamie entretenait, déjà vers 520 av. J. C. des échanges commerciaux avec l’Inde donc près de deux siècles avant les conquêtes d’Alexandre le Grand. Mentionné dans la Bible comme animal domestique, le paon fut élevé dans l’Antiquité en Égypte, en Palestine et en Macédoine vers 440 av. J. C. Il fut introduit chez les anciens Grecs qui le consacrèrent à Héra, déesse grecque du mariage. Mais après les nombreuses luttes fratricides que se livrèrent les différentes cités grecques, il disparut d’Asie Mineure et Alexandre le Grand ne fit que le réintroduire en Macédoine vers 330 av. J. C.
On trouve des représentations de paons sur les fresques de Pompéi. Il était, pour les Romains, tout à la fois, un oiseau de table et d'agrémen.
 
== Simbolismo, mitolochía y cultura popular ==
A simbolochía d'o pago realreyal ye larga,asociada pora ala suya machestuosidat. En quasi todas culturas, ye un símbol solar relacionau con a beldat, a gloria, a immortalidat y a sabiduría.:
* En l'antiga Grecia, simbolizaba a la diosa [[Hera]].
O pago real ye l'au nacional d'India. En l'hinduismo, o pago real sirve de montura a Skanda, o dios d'a guerra. Muitas d'as danzas folkloricas d'a India amuestran pasos inspiraus en o baile de festeyo d'o pago real.
* En a [[Cristianismo|relichión cristiana]], ye considerau símbol de resurrección de Cristo porque, en primavera, tiempo de Pasqua, l'au cambea totalment de plomache. Se pueden veyer mosaicos d'o sieglo IV con ista figura en a ilesia de Santa Constancia, en Roma, asinas como en qualques catacumbas cristianas. En cheneral, as representacions de pagos realsreyals amuestran a l'au bebendo d'un cáliz u d'una fuent ''(Fuentfuent d'a Vidavida'') simbolizando un renaiximiento espiritual, asociau con o baptismo y con a eternidat de l'alma.
 
O* pago real yeYe l'au nacional d'India. En l'hinduismo, o pago real sirve de montura a Skanda, o dios d'a guerra. Muitas d'as danzas folkloricas d'a India amuestran pasos inspiraus en o baileballe de festeyo d'o pago realreyal. En l'hinduismo, sirve de montura a dioses como Skanda u Murugan.
En l'antiga Grecia, fue l'au simbolica d'Hera, a diosa griega más important de l'Olimpo.
* En o [[Islam]], s'asocia a [[Iblís]], chefe supremo d'os [[Demonio|demonios]], con o pago realreyal.
 
En a relichión cristiana, ye considerau símbol de resurrección de Cristo porque, en primavera, tiempo de Pasqua, l'au cambea totalment de plomache. Se pueden veyer mosaicos d'o sieglo IV con ista figura en a ilesia de Santa Constancia, en Roma, asinas como en qualques catacumbas cristianas. En cheneral, as representacions de pagos reals amuestran a l'au bebendo d'un cáliz u d'una fuent (Fuent d'a Vida) simbolizando un renaiximiento espiritual, asociau con o baptismo y con a eternidat de l'alma.
 
En o [[Islam]], s'asocia a [[Iblís]], chefe supremo d'os [[Demonio|demonios]], con o pago real.
 
== Referencias ==