Diferencia entre revisiones de «Extremenyo (lingüistica)»
Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
Linia 5:
|color1 = lawngreen
|color2 = #BEF781
|subtítol = [[
|imachen=
|nombre imachen=
Linia 19:
| sil = ext
}}
O '''estremenyo''' (''estremeñu'' u ''castúo'', termin que leva a confusión) ye una [[parla (lingüistica)|parla]] que se charra en o sud de [[provincia de Salamanca|Salamanca]] y en [[Estremadura]], sobretot en o norueste. O estremenyo combina intresants caracters d'a [[
== Arcaísmos ==
Linia 27:
**En a parla de [[Malpartida de Plasencia]] u “[[estremenyo chinato|chinato]]” a /s/ sonora y a /z/ plegan a lo mesmo resultato por haber-ie [[ceceyo]], y d'esta traza ''rosa'', ''beso'' y ''los hijos'' se diz u se pronuncia /rođa/, /beđo/, /lođ íhoh/.
==
Entre os caracters [[Astur-Leyonés|
*As vocals finals –e, -u se cierran, prencipalment en a provincia de [[Cáceres]].
*Bi ha una –i- semiconsonant que se puet explicar tanto por [[epentesi]] u d'una conservación: ''[[matacía|matancia]]'', ''quiӨiáh'' ("talment")
*Un feito asaber-lo d'intresant ye que en os casos que en [[astur-leyonés]] trobamos una –x- /ʃ/ que provién d'a evolución d'as silabas latinas GE, GI, IO, IU, IA, (que en aragonés ha dato /tʃ/, representato por a "[[ch]]"), en estremenyo se conserva como aspirata en cuenta de como -x- /ʃ/. Este fonema aspirato en esta situación ye producto d'a evolución conchunta con o castellán, que enantes d'o sieglo XVII teneba o fonema /[[Fonema prepalatal fricativo xordo|ʃ]]/ representato ortograficament con "[[x]]", y que dimpués evolucionó t'a [[velar]] que se representa "j" /[[fricativa belar xorda|X]]/, de fueras d'as zonas on existiba o fonema aspirato que proveniba de F- inicial latina, ([[Andalucía]], [[Montanya Cantabra]]): ''henhíba'', ("[[cheniva]]"), ''hiélnu'' / ''hjélno'' ("yerno" en castellán cheneral, "chóven" en aragonés).
*En parabras que en castellán tienen pl-, kl-, bl-, fl-, (que no necesariament provienen d'os grupos latins pl-, kl-, bl-, fl- que en castellán dan –ll- u –l- ), bi ha un
*
*Sufixo diminutivo [[Sufixo -ín|–ino]], que amuestra en a microtoponimia a repoblación
*Morfemas presonals con grupos consonanticos simplificatas en [[verbo incoativo|verbos incoativos]] tipo ''agraeza'', ''conozo''.
*Parabras aislatas que amuestran a fonetica
**Conservación d'o grupo -MB-. Trobamos aislato ''lamber'' (en castellán ye ''lamer'' u en aragonés "laminar"), pero s'ha de notar que con fonetica
**Grupo –pl- evolucionando ta –l-: se conserva ''luvia'' ("[[plevia]]"), ''luver'' u ''lover'' ("plever")
===
Bi ha características
En as [[Hurdes]] se conserva a –e final (que se puet prenunciar –i) dezaga de r, d u Ө: ''mare'', ''rede'', ''sede'', ''peci'', ''hoci'', encara que se pierda u s'apocope en as terceras presonas: ''diz'', ''tien'', ''vien''.
== Meridionalismos ==
Os caracters propios d'o [[castellán meridional]] son més marcatos en [[provincia de Badajoz|Badajoz]]:
*Se conserva a h aspirata provinient de F- inicial latina, a sobén sonora y nasal: ''harina'', ''ahumao'', ecetra... Encara que s'haiga quiesto considerar un
*Como en andaluz y en castellán d'a Montanya cantabra a /j/ [[velar]] se prenuncia aspirata, por haber evolucionato a –x- en un puesto a on se conservaba un fonema pareixito a la j velar.
*A “s” de final de silaba s'aspira como ye caracteristico en tot o castellán meridional.
*Confusión entre /r/ y /l/, con tendencia a la l: ''peol''' ("peyor"), ''muhel'' ("[[muller]]").
Linia 71:
== Bibliografía ==
*{{es}} [[Rafael Lapesa]].
*{{es}} [[Michael Metzeltin]]:
*{{es}} [[Diego Catalán]], [[Alvaro Galmés de Fuentes]]: ''Las lenguas circunvecinas del castellano, cuestiones de dialectología hispano-románica''. [[Paraninfo]].
{{InterWiki|ext|estremenyo}}
|