Diferencia entre revisiones de «Siero de leit»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 5:
Ha estau considerau muito tiempo como un [[repui]] molesto porque ye muito contaminant y se produce en grans cantidatz en a [[industria quesera]]. Manimenos agora bi ha nuevas tecnolochías que permiten de recuperar-ne os principals constituyents y d'obtener-ne productos prou elaboraus como os concentraus de [[proteínas sericas]], destinaus a estar incorporadas en os productos alimentarios finals.
 
== O siero de leit en a elaboración tradicional d'o queso ==
O siero se puet fer bullir de nuevo cuallando atra vegada pa formar un [[requesón]] solido y un liquido dito "sericueta", que ye un segundo siero. En a [[aragonés chistabín|chistabín]] dicen ''porán'' a lo primer siero y simplament "siero"<ref name="FernandosChistabin">{{es}} [[Fernando Blas Gabarda|BLAS GABARDA, Fernando]] y [[Fernando Romanos Hernando|ROMANOS HERNANDO, Fernando]], ''[[Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano]]''; Gara d'Edizions. Zaragoza, [[2008]]. <small>ISBN978-84-8094-061-0</small></ref> a lo segundo siero u sericueta. A parola "sericueta" presenta variants como ''siricueta'', ''sericueto'', ''xiricueta'', ''chiricueta'', ecetra.
En qualques zonas como a [[Val de Chistau]] se posaba o [[matón]] en una [[formachera]] que yera dencima d'una [[forrada]]. Quan pretaban o matón con as mans cayeba siero en a forrada, acción que se deciba con o verbo ''esporanar''<ref name=PARLACHIST>{{es}} [[Brian Mott]]: ''[[El Habla de Gistain]]''. [[Instituto de Estudios Altoaragoneses]], 1989, pp 131-132.</ref>. ''Esporanar'' ye una parola relacionada con ''porán'', denominación en [[aragonés chistabín|chistabín]] d'o primer siero<ref name="FernandosChistabin">{{es}} [[Fernando Blas Gabarda|BLAS GABARDA, Fernando]] y [[Fernando Romanos Hernando|ROMANOS HERNANDO, Fernando]], ''[[Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano]]''; Gara d'Edizions. Zaragoza, [[2008]]. <small>ISBN978-84-8094-061-0</small></ref>.
O primer siero u porán se puet fer bullir de nuevo cuallando atra vegada pa formar un [[requesón]] solido y un liquido dito "sericueta", que ye un segundo siero. A parola "sericueta" presenta variants como ''siricueta'', ''sericueto'', ''xiricueta'', ''chiricueta'', ecetra. En chistabín a sericueta u segundo siero se diz simplament "siero"<ref name="FernandosChistabin"/>, y se consumiba fresco como [[bebida]]. Bi heba una expresión popular rimada relacionada con o porán y o siero:
{{cita|'''Siero''' que no'n quiero, / '''porán''' que no me'n dan, / '''grullo''' que no m'engullo, / el [[matón]] ta'l [[latón]] / y [[farinetas]] ta'l [[can]].<ref name="FernandosChistabin"/>}}
 
== Referencias ==
{{listaref}}
 
== Bibliografía ==
*{{es}} [[Brian Mott]]: ''[[El Habla de Gistain]]''. [[Instituto de Estudios Altoaragoneses]], 1989.
 
== Veyer tamién ==
Línea 15 ⟶ 22:
*[[Cuallo]].
*[[Leit]].
*[[Matón]].
*[[Queso]].
*[[Sineresi (quimica)Requesón]].
*[[Sineresi (quimica)]].
 
[[Categoría:Lactios]]