Diferencia entre revisiones de «Aragón»

Contenido eliminado Contenido añadido
estioron > fuoron (verbo IR no verbo ESTAR), trafegando > perdendo (no ye "extraviar" ni perder-se de vista)
Linia 40:
'''Aragón''' ye un [[país]] situato en lo norte d'a [[Peninsula Iberica]] y que comprende o trampo central d'a val de l'[[Ebro]]. O suyo territorio ye lo de l'antigo [[Reino d'Aragón]], que fue acotolato en [[1707]] con os ''[[Decretos de Nueva Planta]]''. Actualment fa parti d'o [[Espanya|Estato Espanyol]] como ''[[Comunidat Autonoma]]'', seguntes o suyo Estatuto d'Autonomía (Lei Organica d'o Estato Espanyol), que li atorga o caracter de "[[nacionalidat d'Espanya|nacionalidat]]".
 
Culturalment a [[Cuenca de l'Ebro]], mesmo enantesantes d'existir Aragón, ye una zona de trobata y crucillata d'hombres y elementos culturals d'a [[Meseta]], [[Levant]] y [[Sud de Francia]]. Oficialment, muga con as [[comunidat autonoma|comunidatz autonomas]] de [[Castiella-La Mancha]], [[Castiella y Leyón]], [[Catalunya]], [[A Riocha]], [[Navarra]] y [[Comunidat Valenciana]] y tamién con l'estato de [[Francia]].
 
O [[Reino d'Aragón]] con o [[Condato de Barcelona]] (Catalunya) formoron a [[Corona d'Aragón]] en o [[sieglo XII]], encara asinas continó estando independient conservando totas as suyas institucions, fueros y dreitos dica a [[Guerra de Succesión Espanyola]] en o [[sieglo XVIII]]. Dende [[1978]] ye una [[comunidat autonoma]] [[Espanya|espanyola]], composata por as provincias de [[provincia de Uesca|Uesca]], [[provincia de Teruel|Teruel]] y [[provincia de Zaragoza|Zaragoza]], y que s'articula en 33 [[Lista de comarcas d'Aragón|comarcas]]. A suya [[Capital (politica)|capital]] ye a ciudat de [[Zaragoza]].
Linia 49:
 
* L'[[Idioma aragonés|aragonés]] se charra en o norte d'a [[comunidat autonoma]]. En o pasato se fablaba tamién en lo centro y lo sud d'Aragón.
* O [[Idioma castellán|castellán]] ye a luenga oficial, y se charra en tot o territorio aragonés mezclato con rasgos mesmos. A mayoría d'istos rasgos son repuis de l'aragonés, que se'n estiófuoron trafegandoperdendo de manera progresiva dende o [[sieglo XV]] por l'espardidura d'o castellán.
* O [[Idioma catalán|catalán]] se charra en as comarcas orientals d'Aragón.
 
Linia 89:
En o norte d'Aragón se charra l'[[idioma aragonés]] y en a parti más oriental, mugant con Catalunya, o [[Idioma catalán|catalán]].
 
O baile y canto popular ye a [[hota aragonesa]], que ye muit rasmiuda y goyosa. Se baila con muito movimiento y grans blincos. O canto gosa estar de ritmo malinconico con una nota a ormino socardona. EnantesAntes de cheneralizar-se a hota o más caracteristico yera o [[dance aragonés]]. En bells lugars bi ha representacions de danzas con tochos y espadas, con alusions a luitas entre moros y cristians.
 
Tamién remane musica tipica aragonesa, que emplega instrumentos como o salterio ([[chicotén]]) y l'[[acordión]]. Entre los instrumentos de viento en a mas gran parte d'o territorio s'emplega a [[donzaina]], pero en los Pireneus centrals bi ha un aria on ye caracteristico o [[chiflo]] y en o [[Sobrarbe]] y [[Monegros]] a gaita aragonesa u [[gaita de boto]].