Diferencia entre revisiones de «Panmongolismo»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 1:
[[Imachen:Mongols-map.png|250px|thumb|right|Aria de distribución d'os diferents pueblos mongols en royo, con indicación d'as maximas mugas d'o [[Imperio Mongol]].]]
O '''panmongolismo''' ye una [[ideyolochía]] que tien como obchectivo a libertat d'os [[mongols]] que bi ha baixo dominio [[Rusia|ruso]] u [[China|chino]] y a creyación d'un estato pa totz os [[pueblos mongols]]. Como os mongols no tienen tradicionalment a ideya d'estar un mesmo pueblo y los diferents pueblos mongols no han tenito buenas relacions, a poca importancia política que tenió o panmongolismo estió en o contexto d'a colonización rusa en [[Buriatia]] y d'o empentón que li daban os [[Chapón|chaponeses]] enantesantes d'a derrota en a [[Segunda Guerra Mundial]].
 
O panmongolismo amaneixió entre os [[buriatos]] y ye més hostil a lo expansionismo d'o [[Imperio ruso]] (y dimpués [[Unión Sovietica|sovietico]]), que contra China u a [[dinastía manchú]] que mandaba en China. Dimpués que os chaponeses redotasen a os rusos en [[Manchuria]] en a [[Guerra ruso-chaponesa]] a principios d'o [[sieglo XX]], o [[separatismo]] encomenzó a manifestar-se entre os buriatos. Quan esclató a [[guerra civil rusa]] muitos buriatos s'adhibioron a las tropas blancas porque n'esperaban que lis dasen a independencia.
 
En febrero de [[1919]] se celebró en [[Tchita]] una asambleya pan-mongola en a que se demandó que fuesen forachitatos os colons[[colono]]s rusos a l'este d'o [[laco Baikal]] y a creyación d'un estato con os territorios d'os mongols sozmesos a [[Moscú]] y [[Pequín]].
 
Os [[chaponeses]], enemigos en o campo melitar d'os chineses y enemigos cheopoliticos d'os rusos, veyeban en os mongols unos aliatos naturals contra os mesmos enemigos. Os mongols por atra part no heban tenito contacto con os chaponeses dende tiempos de [[Kublai Khan]]. L'obchectivo d'os chaponeses yera creyar una Gran Mongolia que comprendese a provincia de [[Hsingán]], a [[Mongolia Exterior]], a [[Mongolia Interior]] y zonas mongolas de [[Siberia]] oriental. Un estato mongol satelite de Chapón serviba pa estendillar a [[influencia politica|influencia]] chaponesa dica més leixos d'o [[laco Baikal]], creyando una falca que manteneba a os chineses por o norte y aislaba a las rechions colonizatas por rusos en o estremo oriente.
 
Os chaponeses animaban iniciativas panmongolas fendo servir a os mongols d'a rechión de [[Hsingán]] y a os prencipes de [[Suiyuan]], en a [[Mongolia Interior]]. Heban preparato tamién un puerto en [[Manchukuo]], [[Huluta]], que iba a estar o pulmón comercial d'o futuro imperio mongol. A principios d'os [[anyos 1930]], os gobernadors mongols encomenzoron a creyar una provincia de caracter étnico mongol en "[[Hsingan]]", o flanco d'o [[Manchukuo]]; os mongols que i viviban yeran en minoría y en periglo de desapareixer por a inmigración masiva de colons agricolas chineses. Os chaponeses lis garantioron a supervivencia en prohibir que os chineses los prenesen més tierras de [[pastura]] pa fer cautivos, y a més trayoron mongols d'o [[disiertodesierto d'o Gobi|Gobi]] y d'o [[Tchahar Oriental]]. D'esta traza en Hsigan a población mongola puyó dica os 2 millons.
 
En [[Buriatia]] os comunistas locals teneban cierta sensibilidat con o nacionalismo mongol. Os dirichents d'ixa republica heban retrasato 2 anyatas a introducción de l'[[alfabeto cirilico]] (un vehiclo de sovietización-rusificación). Entre chinero de [[1936]] y meyatos de [[1937]] os estalinistas nombroron a un nuevo secretaire[[secretario]] d'o partito, [[Semen Denisovitch Ignatev]], pa erradicar o panmongolismo, cosa que fació con tanto exito que dimpués fue encargato de dirichir purgas en [[Uzbekistán]], [[BaxquiriaBaixquiria]] y [[Belarrusia]]. Condució a lo paretón a lo suyo predecesor, Ierbanov, qui yera d'o Partito Comunista dende [[1917]] y s'heba destacato en a luita contra [[Aleksandr Kolchak|Kolchak]]. Con Ierbanov desapareixioron una cinquantena de figuras destacatas buriatas. As autoridatz estalinistas d'a URSS reducioron a superficie de [[Buriatia]], que perdió 6 distritos, o 12% d'o suyo territorio més rico.
 
Con a redota de Chapón en a [[Segunda Guerra Mundial]], o panmongolismo perdió a suya zaguera esperanza y refirme. O panmongolismo, como atrás ideyolochías nacionalistas “integradoras” u “unificadoras” como son o [[panturquismo]], o [[paneslavismo]] u o [[ilirismo]] choca con a realidat d'as divisions y rivalidatz d'os pueblos con común orichen a qui se quier achuntar y que la historia ha deseparato. Os mongols d'a Mongolia Exterior se consideran mongols més puros que os mongols d'a Mongolia Interior y los consideran por ixo inferiors, calificando-los tamién de traidors por haber feito parte d'os exercitos [[manchús]] que invadioron a Mongolia Exterior. Por atra parte encara que os buriatos sigan lingüisticament mongols, os mongols de Mongolia exterior no los consideran como tals. A més en a Mongolia Exterior bi ha presencia de mongols occidentals ([[oiratos]], d'o mesmo grupo que os [[calmucos]] d'a [[Volga]]) y mongols orientals (que estioron en guerra fa unos sieglos).