Diferencia entre revisiones de «Vitis vinifera»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 33:
 
'''''Vitis vinifera''''' ye una [[especie (biolochía)|especie]] de planta d'a división ''[[Magnoliophyta]]'', d'a clase ''[[Magnoliopsida]]'', de l'orden ''[[Vitales]]'' y d'a familia ''[[Vitaceae]]''. Ye una [[planta trepadora]] y de port por un regular [[arbustivo]]. Ye orichinaria d'o [[Proximo Orient]] y d'o [[Caucas]] y se cautiva en muitos países con climas temperaus u temperaus-calidos p'aproveitar o suyo [[fruito]] (a [[uga]]), con o que se fa o [[vin]].
 
Os campos de vinya son "[[vinyal|vinyer]]s" u "[[vinyal]]s" y cubren amplas zonas en os [[semontano]]s d'os [[Pireneus]] ([[Semontano de Balbastro]]), y d'o [[Sistema Iberico]] ([[Campo de Borcha]], [[Campo de Carinyena]], ecetra).
 
D'antes bi habio vinyers en tierras mes fridas en o [[Prepireneu]] y [[Sistema Iberico]] que teneban una importancia relativa p'a economía local. Manimenos con o paso d'o tiempo s'ha iu abandonando estos cautivos por estar poco rentables.
 
== Fitonimia ==
Línea 46 ⟶ 42:
Un piet de vinya ye una ''cepa''. A vinya que puya por as paretz u que creixe refirmando-se en qualsiquier estructura ye una ''[[parra]]'' u ''[[parrera]]''. As [[branca]]s chovens d'a on salen as fuellas, os [[filo (botanica)|filo]]s y os carrazos son os [[ixarmiento]]s. Os filos tamién son conoixius como ''tiheretas'' (con castellanización fonetica), en muitos puestos por creixer a pars en os ixarmientos. A fuella d'a vinya se diz ''pámpano'' u ''pampano'', pero tamién se'n parla en plural como ''as pampas''. A [[chema]] d'a vinya se diz ''brotón''. O [[tegumento]] d'o fruito se diz ''[[borfollo]]'' (y variants) u ''pelello'' (y variants con castellanización fonetica). O fruito ye a [[uga]], a [[infrutescencia]] ye o [[carrazo]] (cheosinónimo sobre tot oriental que se troba tant a lo sudueste como [[Santolaria de Galligo|Santolaria]]<ref>{{es}} [[Fernando Romanos Hernando]]: ''Al límite. La pervivencia del aragonés en las comarcas del norte de Zaragoza''. Diputación de Zaragoza, 2003, p 158</ref>) u [[racimo]]<ref>{{es}} [[Pilar Mendiara Ornat]], [[Alicia Pérez Barcos]], [[Josefina Mendiara Gastón]], [[Montse Castán Arnal]]: ''Diccionario del dialecto ansotano''. Villa de Ansó, 2003. p 73</ref> (cheosinonimo occidental caso que no siga castellanismo). A simient ye a [[pepita]], [[gran de uga]] u graneta.
 
== Vinyals ==
{{articlo principal|Vinyal}}
Os campos de vinya son "[[vinyal|vinyer]]s" u "[[vinyal]]s" y cubren amplas zonas en os [[semontano]]s d'os [[Pireneus]] ([[Semontano de Balbastro]]), y d'o [[Sistema Iberico]] ([[Campo de Borcha]], [[Campo de Carinyena]], ecetra).
 
D'antes bi habio vinyers en tierras mes fridas en o [[Prepireneu]] y [[Sistema Iberico]] que teneban una importancia relativa p'a economía local. Manimenos con o paso d'o tiempo s'ha iu abandonando estos cautivos por estar poco rentables.<ref>{{es}} [[Ignacio Jordán Claudio de Asso y del Río]]: ''[http://books.google.es/books?id=mUIYbY4D5w4C&pg=PA187&dq=econom%C3%ADa+politica+aragon+castralvo&hl=es&sa=X&ei=n_63Ur_aM4W80QW304CYDg&ved=0CDUQ6AEwAA#v=onepage&q=econom%C3%ADa%20politica%20aragon%20castralvo&f=false Historia de la Economía Política de Aragón]'' Editorial MAXTOR, 2010, pp 186-187</ref> En a compleganza d'o [[río Martín]] bi habió amplos vinyers dica zaguers d'o [[sieglo XIX]], quan se produció a [[epidemia d'a filoxera]].<ref>{{es}} [[Luis Miguel Bajén García]], [[Fernando Gabarrús Alquézar]]: ''Memoria de los hombres-libro. Guía de la Cultura Popular del Río Martín''. Biella Nuei Sociedad Cooperativa, 2002. p 33</ref>
== Referencias ==
{{listaref}}
Línea 63 ⟶ 64:
 
[[Categoría:Vitis]]
[[Categoría:Viticultura]]
[[Categoría:Plantas cautivadas en Aragón]]