Diferencia entre revisiones de «Reptilia»

Contenido eliminado Contenido añadido
timpano > tempán
Linia 15:
Son animals ditos [[Ectotermia|ectotermos]], ye decir, con una [[termperatura corporal]] identica a la [[temperatura]] exterior d'o suyo medio ambient y no produeita por o suyo cuerpo, caracteristica que comparten con otros grupos taxonomicos como [[insectos]] u [[peixes]].
 
A sciencia que en fa o estudeo ye una d'as d's brncas d'a [[Herpetolochía]], estando-ne l'atra o estudio d'os [[amfibios]], que d'antis más s clasificaban en o mesmo grupo taxonomico d'os reptils. Se considera que os primers reptils amanixioron mientres o [[Carbonifero]], chunto con os [[Amniota]] y estioron os primers animals en fer una verdadera colonización d'o medio terrestre. Estioron muit abundants mientres a [[Era Mesozoica]], quan estioron as especies dominants a traviés d'os [[dinosaurios]], pero desapareixioron como gran grupo taxonomico dominant en zagueras d'a [[Era Cretacica]], estando suplantatos por un nuevo grupo taxonomico en expaniónexpansión, os [[mamifersmamiferos]], millor adaptatos a o [[medio terrestre]].
 
A suya relación con l'hombre ye compleixacomplexa, y gosan amanixer muito en as [[Mitolochía|mitolochías]] como animals fabulosos. Antiparte, se fa a explotación comercial de bellas especies, mas que mas por a suya [[piel]] en treballos de [[marroquinería]]; por ixo bell unas especies son obchecto de cría. Sindembargo, gosan tener amenazas en o suyo medio natural, mas que mas por a [[polución]] y en desapareixer os suyos habitats por efecto de l'acción de l'hombre.
 
== Caracteristicas fisicas ==
Linia 83:
 
=== Tegumento ===
O cuerpo ye cubierto por una [[pelletapiel]] endurita. A peletapiel ye dividita en estratos:
* Profundo, con celulas que se subdividen de contino, aflorando a la superficie, que asinas como se fan viellas producen [[queratina]].
* Externo, formato por a queratina d'as celulas muertas en forma de [[escata]]s.
 
A vegatas amaneixen placas osias dermicas. O tegumento tien pocas glandulas. O tegumento d'os reptils se caracteriza, especialment a diferencia d'os amfibios, por una notable queratinización y por a escaseza de glandulas, resultando-ne una pelletapiel dura y seca, adaptata a los inconvenients prencipals d'a vida en o [[medio terrestre]], (perduga d'augua y atros). A capa cornia d'a epidermis ye muit gruesa y desembolica unas faneras caracteristicas: as escatas cornias.
 
As escatas cornias no tienen garra relación con as d'os [[peixes]] u encara con as de bells amfibios, osias y d'orichen dermico. Estas [[fanera]]s son muit sencillas en comparanza con as equivalents d'os mamifers y aus, os [[pelo]]s y [[pluma]]s (estas zagueras son homologas d'as escatas d'os reptils). No son que espesamientos d'a capa cornia deseparatos ente sí por zonas més finas que fan de superficies d'articulación.
Linia 93:
As [[escata]]s pueden estar més u menos imbricatas, a vegatas muito, como se desvién en a superficie ventral d'as serpients, con amplas escatas utils pa la locomoción. Atras vegatas son grans y aplanatas, como se desvién en os crocodilos u en a parte externa y visible d'a clasca d'as tortugas (escutos).
 
A vegatas prenen a forma de crestas, cuernetz, ecetra, pero a modificación més curiosa ye o cascabel[[cascabiello]] d'os [[Crotalinae]] u serpients de cascabelcascabiello. De todas trazas, as escatas cornias gosan estar muit costants en numero y disposición dentro d'as diferents especies y grupos sistematicos, d'astí que os taxonomos las tiengan muito en cuenta pa fer as clasificacions.
 
As escatas, por un regular tota a capa cornia d'a piel, se renuevan periodicament, unas vegatas por simple desgaste, (tortugas y [[crocodylia|crocodilians]]), atras por descatación ([[engardaixo]]s), atras por una verdadera muda u [[ecdisi]] ([[serpient]]s y bells [[checo (reptil)|checos]]). En estos casos, enantes d'a formación d'una nueva capa cornia, amaneix una pelicula liquida de chos l'antiga, que una vegata formata, a pelletaserpient antigapermuda s'esgallaa d'unapiel, vegataesgallando-se l'antiga, o que se conoix en as serpients como a "[[camisa]]".
 
Atras faneras han amanexito tamién por primera vegata en o curso d'a evolución en os reptils, asinas os picos, presents en bells dinosaurios, y huei en día en as tortugas, u as [[garra]]s, cheneralizadas en os miembros marchadors de totz os reptils actuals.
Linia 103:
A [[dermis]] d'os reptils asobén desembolica de chos as escatas, elementos osios que sirven como refuerzo u defensa. Son os [[osteodermo]]s u placas osias cutanias que amaneixen en muitos fardachos, pero que se desembolican especialment bien en os crocodrilians y as tortugas, en estas zagueras formando a parte interna d'a [[clasca]]. Unas placas osias en forma de V, ordenatas en series, apareixen en a cara ventral de crocodilians y rincocefalos: reciben o nombre de ''[[gastralia]]'' u costiellas ventrals y o suyo orichen ye muit antigo (lo trobamos en os amfibios estegocefalos). Talment sigan una prebatina evolutiva de protecher as partz inferiors d'a dureza d'o medio terrestre. Estas ''gastralia'' son freqüents entre os reptils fósils y dica apareixen tamién en ''[[Archaeopteryx]]'', una d'as primeras aus.
 
Poquismas glandulas bi ha en a pelletapiel d'os reptils y en tot caso, muit localizatas. Se'n pueden citar belunas, productoras d'olors, cheneralment holocrinas, en relación con l'actividat sexual u a demarcación d'os territorios. Por eixemplo as glandulas femorals se situan sobre a cara interna d'os muslos en os [[lacertidos]] y atros engardaixos, con un desembolique apreciablement mayor en os masclos que en as fembras. As glandulas dorsals y nucals d'os ofidios, as glandulas de l'almizcle que gosan amaneixer de chos a mandibula inferior d'os quelonios y crocodilians y tamién en a cloaca d'estos zagueros. Evidentement en os reptils no bi ha [[Glandula sudoripara|glandulas sudoriparas]].
 
A l'egual que en os atros vertebratos, a color d'os reptils se debe pigmentos que levan os cromatoforos d'a dermis ([[melanina]]s, [[carotenoides]], ecetra...), encara que numerosos reptils presentan colors muit vistosas, bella vegata brillants, bells reptils son conoixitos por a capacidat de cambear de color, ([[metacrosi]]). Dende l'antiguidat os [[Chamaeleonidae|camalions]] son celebres, pero tamién bi ha metacrosi en as [[salamanquesa]]s ([[checonidos]]), [[iguanidos]], [[agamidos]] y atros.
 
Fundamentament en estos cambeyos no intervienen que os [[melanoforo]]s, encara d'una estructura muit particular, car son provistos de numerosas ramificacions, que se situan por dencima d'os [[xantoforo]]s y guanoforos y que son capaces de modificar a repartición d'os granos de [[melanina]] en o [[citoplasma]]. Una concentración de melanina produce un aclaramiento de l'animal y fa que se manifiesten con atra intensidat d'os atros pigmentos. Os mecanismos determinants d'ixos movimientos d'a melanina son prou complexos y varían d'uns a atros reptils, d'una traza que encara que han estato prou estudiatos, encara nos se conoixen con precisión. Prencipalment os estimulos desencadenants son visuals, pero tamién intervienen a [[temperatura]], l'acción d'a luz dreitament sobre a piel, en animals cegatos esperimentalment por eixemplo u o diferent grau d'excitación niervosa de cada animal. O control d'os melanoforos en os camalions (''Chamaeleo'') se desvién por vía niervosa, pero en atros reptils, como en o iguanido ''[[Anolis carolinensis]]'', pareix tener que veyer con as hormonas. En este caso o escurimiento se produce por l'acción d'a [[intermedina]] u MSH, (hormona dispersadora de la melanina), que se fabrica en a part intermedia d'a [[hipofisi]], mientres que l'aclarimiento se produce a espensas de l'[[adrenalina]]. Encara bi ha atro caso, o d'atro iguanido, ''[[Phrynosoma]]'', en o que o control pareix misto, hormonal y niervoso. O significato adaptativo d'estos cambeyoscambeos tamién se discute, se puet escar en a homocromía que proporciona con o medio, útil pa escapar d'os predadors, pero se suchiere que puedan afavorir a termorregulación, lo menos en bells reptils. ''[[Tarentola mauritanica]]'' y d'atros son més escuros de nueit y més claros de día, en una alternancia fácil que siga por un [[ritmo circadián]] endochen.
 
=== Sistema niervoso ===
Linia 127:
Atro rasgo con intrés ye a tendencia a lo desembolique d'un segundo paladar en a cambra bucal, por medio de prolongacions laminars de diferents uesos: premaxilars, maxilars, palatins, etc..., d'una traza que as narinas internas levatas enta dezaga, s'ubren dreitament a la [[farinche]], como se vei ya en os [[crocodilos]]. Esta fita ye important, porque permite respirar con normalidat encara tenendo ocupata a cambra bucal.
 
A mandibula inferior amaneix formata por 6 uesos diferents, a vegatas menos, d'os quals o dito articular ye precisament o que forma l'articulación en o cranio meyant o ueso [[quadrato (ueso)|quadrato]]. Asobén ye móvil y a movilidat suya se troba en relación con atra més u menos acusata d'a mandibula superior y part de debant d'o cranio (cinesi) o que pareix tener utilidat en a captura y deglución de presas grans. A l'egual que en os amfibios ni bi ha que un ueso entre o [[TimpanoTempán (anatomía)|timpanotempán]] y l'oido interno, a [[columela]], derivata d'o [[hiomandibular]].
 
Miembros locomotors y cinturas tienen tamién basicament o modelo d'os amfibios, con a suya orientación lateral a lo cuerpo y [[humers]] y [[fémur]]s en principio més u menos horizontals. En os reptils actuals muitas vegatas os miembros se reducen y desapareixen ([[Amphisbaenia]], [[Serpentes]]), mientres que en os reptils fosils trobamos intresants modificacions pa diferents fins, incluitos o vuelo y la natación.
Linia 143:
=== Orichen d'o reptils ===
[[Imachen:Hylonomus BW.jpg|thumb|left|Un reptil primitivo, ''[[Hylonomus lyelli]]''.]]
Os reptils amanioxioron alto u baixo fa 320 millons d'anyadas en as [[maresma]]s de zaguerías d'o [[Carbonifero]], estando una evoluición d'animals [[Reptiliomorpha|reptiliomorfos]] abanzatos.<ref name="Laurin 1995 165–223">{{en}} M. Laurin y R. R. Reisz: ''[http://www.ingentaconnect.com/content/ap/zj/1995/00000113/00000002/art00007 A reevaluation of early amniote phylogeny]'', en [[Zoological Journal of the Linnean Society]], volumen 113 pachinas 165-223, 1995</ref>. Os reptiliomorfos que han esdevenito [[Amniota|amniotas]] se distinguen d'o [[amfibios]] por o suyo [[uevo]], con una cascara[[coscarana]] solida que permite a puesta mesmo en o suelo. Ixo permite a los reptils de colonizar o medio terrestre en pasando-ie a integridat d'a suya vida, mientres que os amfibios quedan mas vinclatos en o medio aquatico.<ref name="amphbiansreptilemonroe">{{en}} Monroe W. Strickberger, Evolution, Jones & Bartlett Learning, 2005, 722 p. ISBN 978-0-7637-3824-2</ref> Ixa traza de uevo, dito [[uevo amniotico]], ye caracteristico d'os amniotas, un taxón d'animals d'os que os primers representants pueden ser qualificaos como reptils. L'amniota mas antigo conoixito ye ''[[Casineria]]'', considato mas como un reptil primitivo millor que como un amfibio abanzato.<ref>{{en}} R. L. Paton, T. R. Smithson y J. A. Clack: ''[http://www.nature.com/nature/journal/v398/n6727/abs/398508a0.html An amniote-like skeleton from the Early Carboniferous of Scotland]'' en ''[[Nature]]'', volumen 398, pachinas 508-513, 8 d'abril de 1999.</ref><ref>{{en}} R. Monastersky: ''[http://www.sciencenews.org/sn_arc99/5_22_99/bob1.htm Out of the Swamps, How early vertebrates established a foothold—with all 10 toes—on land]'', 1999, Science News, volumen 21, pachina 328.</ref>. Una serie de pisatas fósils trovatas en [[Nueva Escocia]], de fa 315 millons d'anyadas, presenta as marcas d'as escatas caracteristicas d'os reptils.<ref>{{en}} H.J. Falcon-Lang, M.J. Benton y M. Stimson: ''[http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3721/is_200711/ai_n21137484/?tag=content;col1 Ecology of early reptiles inferred from Lower Pennsylvanian trackways]'', 2007 [[Journal of the Geological Society]], Londres, volumen 164, pachinas 1113-1118.</ref> S'atribuye ixas marcas a ''[[Hylonomus]]'', o primer amniota clasificato sin discusión como tal.<ref>{{en}} ''[http://www.sflorg.com/sciencenews/scn101707_01.html Earliest Evidence For Reptiles]'' Sflorg.com.</ref>. Yera un chicot animal pareixito a un fardaixo, d'alto u baixo 20 u 30 cm de [[longaria]], con muitas dients de punta fendo constar o suyo rechimen alimentario [[insectivoro]].<ref name=EoDP>{{en}} D. Palmer: ''The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals'', 1999, Marshall Editions, Londres, pachina 62 ISBN 1-84028-152-9.</ref>. Entre os mas antigo reptils conoixitos s'encluye tamién ''[[Westlothiana]]'', a qui se considera sindembargo mas com un amfibio reptiliomorfo que como un verdadero amniota<ref>{{en}} M. Ruta, M.I. Coates y D.L.J. Quicke: ''[http://pondside.uchicago.edu/oba/faculty/coates/5.RutCoaQuick2003.pdf Early tetrapod relationships revisited]'', 2003, ''Biological Review'', volumen 78, pachinas 251-345.</ref> y ''[[Paleothyris]]'', que tienen un aspecto y comportamientos semilars a ''[[Hylonomus]]''.
 
== Bibliografía ==