Diferencia entre revisiones de «Graixa»
Contenido eliminado Contenido añadido
Pachina creyada con '250px|thumb|right|O '''[[saín''' ye graixa.]] '''graixa''',<ref name=NUCLEYARCUE>{{es}} Artur Quintana i Font: ''El Aragonés nuclear ...' |
Sin resumen de edición |
||
Linia 1:
[[imachen:Schweineschmalz-1.jpg|250px|thumb|right|O '''[[saín]]''' ye graixa.]]
'''graixa''',<ref name=NUCLEYARCUE>{{es}} [[Artur Quintana i Font]]: ''El Aragonés nuclear de Nerín y Sercué (Valle de Vio)'', Ed. Gara d'Edicions + Institución Fernando el Católico + Diputación de Zaragoza; Zaragoza 2007. ISBN 978-84-8094-060-3</ref> '''grasa''', '''graso''',<ref name=FERNANCHIS>{{es}} [[Fernando Blas Gabarda]], [[Fernando Romanos Hernando]]: ''Diccionario Aragonés: chistabín-castellano. (Bal de Chistau)''. Gara d'Edizions, 2008.</ref> '''greix'''<ref>{{es}} [[José Antonio Saura Rami]]: ''Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas'', Zaragoza, Gara d'Edizions-Institución Fernando el Católico (2003).</ref> se refiere en aragonés [[idioma aragonés|aragonés]] a los [[lipido]]s (en especial os [[trigliceridos]] d'orichen animal), u a partz d'o cuerpo d'un animal a on s'acumulan (con [[teixiu adiposo]], tamién dito ''grasera''<ref>{{es}} [[Brian Mott]]: ''El Habla de Gistain'' Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1989, pp 205</ref>). Tamién se diz graixa a l'alimento derivau d'o teixiu adiposo d'un animal tarcual u habendo-lo modificau pa concentrar-lo u homocheneizar-lo ([[blanco (alimento)|blanco]], [[ensundia]], [[lardo]], [[manteca]], [[saín]] u [[sebo]]).
As propiedatz fisicas d'os lipidos definen una qüalidat en aragonés que en aragonés se diz ''grasura'',<ref name=FERNANCHIS/> parola feita con o [[sufixo -ura]] a partir de l'adchectivo ''gras(o)''. L'adchectivo ''graso'' puet aplicar-se a l'[[orache]], a la naturaleza u estau d'a [[suelo|tierra]] u o terreno, a un estau d'a [[nieu]], a un tipo de calidat d'a fusta, a una [[consistencia]] esponchosa de qualque cosa y a lo [[presupuesto]].<ref name=FERNANCHIS/> En [[aragonés campés|Campo]] este adchectivo se documenta con [[apocope]] (''gras'') y significa "que pesa muito".
Quan se diz que o ''tiempo ye graso'' o tiempo ye suave y prou calido pa que se revienga a nieu.
== Referencias ==
Linia 12:
*{{es}} [[Artur Quintana i Font]]: ''El Aragonés nuclear de Nerín y Sercué (Valle de Vio)'', Ed. Gara d'Edicions + Institución Fernando el Católico + Diputación de Zaragoza; Zaragoza 2007. ISBN 978-84-8094-060-3
*{{es}} [[Fernando Blas Gabarda]], [[Fernando Romanos Hernando]]: ''Diccionario Aragonés: chistabín-castellano. (Bal de Chistau)''. Gara d'Edizions, 2008.
*{{an}} [[Francho Nagore]] et al: ''Endize de bocables de l'aragonés''. Instituto de Estudios Altoaragoneses, Uesca 1999.
[[Categoría:Lipidos]]
|