Diferencia entre revisiones de «Catolicismo»

Contenido eliminado Contenido añadido
Legobot (descutir | contrebucions)
m Bot: Migrating 80 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1841 (translate me)
tornamos ta una version "lechible"
Linia 1:
{{correchir}}
O termin '''catolicismo''' por un regular se refiere a la doctrina u a fe d'a [[Ilesia Catolica]], a quala comprende a todas aquellas ilesias cristianas que son en [[comunión]] con o [[Papa|Papa de Roma]], y que acceptan a suya autoridat en materias de [[fe]] y de [[moral]]. Actualment, se divide en as siguients:
* A [[Ilesia Catolica|Ilesia Catolica Romana]], que sigue o [[rito latín]].
Línea 8 ⟶ 7:
O termin "catolico" proviene de l'adchectivo [[idioma griego antigo|griego]] καθολικός-ή-όν (''katholikos''), que significa "cheneral" u "universal". Iste adchectivo fue emplegato por primera vegata por [[Inacio d'Antioquía|Inacio]], bispe d'Antioquía en l'anyo [[107]] ta referir-se a la ilesia cristiana no dividita (alavez) en una epistola a os cristians d'[[Esmirna]]. O primer [[concilio ecumenico]] de [[Concilio de Nicea I|Nicea]], confirmó iste adchectivo ta describir a la ilesia cristiana universal fundata por os apóstols de [[Chesús de Nazaret|Chesucristo]]. Dimpués d'o [[Gran Scisma d'Orient]], l'adchectivo se relaciona con a [[Ilesia Catolica|Ilesia Catolica Romana]], encara que a [[Ilesia Ortodoxa]] y bellas ilesias protestants tamién se consideran "catolicas", en o sentito orichinal d'a parola, "universal".
 
[[Categoría:Catolicismo|*]]
== Historia d'o catolicismo ==
O nombre d'Ilesia catolica (u catolicismo) s'ha utilizau ta referir-se a la "Ilesia Universal" dende prencipios d'o sieglo II, ya que consta a utilización d'o termin por primera vez en as cartas d'Ignacio d'Antioquía, qui seguntes Chuan Crisostomo, habría estau ordinau por o propio Pedro.
 
[[ace:Katolik]]
En quantas situacions entre os tres primers sieglos d'o cristianismo, o bispe de Roma, considerau o sucesor d'o apostol Pedro, interveniba en as comunidatz ta aduyar a resolver conflictos, eixemplos estioron os papas Clement I, Víctor I y Calixto I. En os primers tres sieglos d'a suya historia, a Ilesia s'organizaba en tres patriarcas, os bispes d'Antioquía, con churisdicción sobre Siria, y mas tarde sobre Asia Menor y Grecia, Aleixandría d'a churisdicción d'Echipto, y Roma d'a churisdicción d'Occidente. Mas tarde os bispes de Constantinopla y Cherusalén s'adhibioron os patriarcas, por razons administrativas. O Primer Concilio de Nicea en l'anyo 325, consideró a o bispe de Roma como o "primus" (primero) entre os patriarcas, establindo-lo asinas en os suyos quartos, quintos y sextos canones, "seguindo a tradición antiga", encara que muitos interpretan que iste titol como o "primus inter pars" (primero entre iguals). Se consideró tamién que o patriarca de Roma poseyeba una autoridat especial a causa d'a suya relación con [[sant Pero]], que heba muerto y estau sepultau en ista ciudat.
[[als:Katholizismus]]
 
[[ar:كاثوليكية]]
== Ilesia Catolica apostolica romana ==
[[ba:Католицизм]]
A '''Ilesia catolica apostolica romana''' s'extiende prencipalment en países de [[Europa]] d'o dus-oeste, [[Europa central]] y de [[América Latina]] y [[Africa central]] y en [[Filipinas]].
[[bat-smg:Katalėkībė]]
 
[[be:Каталіцтва]]
Ye a ilesia cristiana con mayor extensión y a mas antiga d'as confesions cristianas, d'a quala se derivan atras ilesias autodenominadas catolicas. O suyo centro actual ye a ciudat-estau d'o [[Baticano]], en [[Roma]] ([[Italia]]), an vive o papa, qui ye considerau por os catolicos romanos como cabeza d'o colechio d'os bispes, sucesor de [[San Pedro]], Vicario de Cristo y [[Pastor d'a Ilesia]]. a siede papal se mudó a [[Aviñón]], [[Francia]], por un breu periodo de tiempo d'a [[Baixa Edat Meya]].
[[be-x-old:Каталіцтва]]
 
[[br:Katoligiezh]]
=== Dogmas de Fe ===
[[ca:Catolicisme]]
Os dogmas catolicos son as creyencias esencials que identifican y definen o credo catolico frent a atras confesions cristianas, si bien belunas d'istas creyencias son comunas a atras denominacions cristianas (y.g. [[Encarnación]], [[Trinidat]]). Ta un catolico o dogma ye una verdat revelada por Dios y propuesta por a Ilesia t'a creyencia d'os fidels.
[[ckb:کاسۆلیکی]]
 
[[crh:Katoliklik]]
Os dogmas catolicos se basan en a [[Biblia]] y en a [[Tradición Apostolica]]. Asinas como os hebreus teneban a suya tradición (que estió la base de gran parte d'os libros d'o [[Antigo Testamento]]), os catolicos creyen en a tradición apostolica transmitida de cheneración en cheneración de forma escrita y oral.
[[cs:Katolictví]]
 
[[cy:Catholigiaeth]]
Qualques dogmas esencials d'o catolicismo son:
[[da:Katolicisme]]
 
[[de:Katholizismus]]
* A [[Trinidat]] de Dios (i hai tres personas divinas, no tres dioses: o [[Dios Pai|Pai]], o [[Cristo|Fillo]] y o [[Esprito Santo]], que forman o solo Dios).
[[en:Catholicism]]
* A [[Eucaristia]] ( o pan y o vin transformaus en o Cuerpo y a Sangre de Cristo).
[[eo:Katolikismo]]
* A [[Inmaculada Concepción]] (sostiene a creyencia en que María, mai de Chesús, a diferencia de totz os de demás sers humans, no estió aconseguida por o [[pecau orichinal]] sino que, dende o primer inte d'o suyo concepción, ye dicir, d'o suyo estar personal, estió libre de tot pecau).
[[es:Catolicismo]]
* A Maternidat Divina (a Virchen ye a mai de Dios).
[[et:Katoliiklus]]
 
[[eu:Katolizismo]]
=== Sacramentos ===
[[fa:کاتولیسیزم]]
Os catolicos reconoixen siet [[sacramento]]s, os quals creyen que estioron instituius por o mesmo Jesucristo:
[[fi:Katolisuus]]
 
[[fr:Catholicisme]]
==== Sacramentos de iniciación cristiana ====
[[frp:Catolicismo]]
 
[[fy:Katolisisme]]
===== [[Baptismo]] =====
[[he:נצרות קתולית]]
Nominalment, a parola baltizar significa "capuzar", "introducir dentro de l'augua"; a inmersión en l'augua simboliza l'acto de sepultar a o catecumeno en a muerte de Cristo d'an sale por a resurrección con O (cfr. Rm. 6, 3-4; Col 2, 12) como nueva creyatura (2 Co. 5, 17; Ga. 6, 15) (Catecismo, n. 1214).
[[hi:कैथोलिक धर्म]]
 
[[hr:Katoličanstvo]]
Entre os sacramentos, ocupa o primer puesto porque ye o fundamento de toda a vida cristiana, o portico d'a vida en o esprito y a puerta que ubre l'acceso a os atros sacramentos. Seguntes o catecismo (n. 1213), por o Baptismo os cristians son liberaus d'o [[pecau orichinal|pecau]] y recheneraus como fillos de Dios, plegan a estar miembros de Cristo y son incorporaus a la Ilesia y feitos parte d'a suya misión.
[[hu:Katolicizmus]]
* [[Pavlo de Tarso|Santo Pavlo]] lo denomina fico en augua de recheneración y renovación d'o Esprito Santo (Tit. 3, 5);
[[hy:Կաթոլիկություն]]
* [[León I o Magno|Santo León Magno]] compara a recheneración d'o baptismo con o seno virchinal de María;
[[ia:Catholicismo]]
* [[Tomás d'Aquino|Santo Tomás]], asemellau a vida espiritual con a vida corporal, veye en o baptismo a naixencia a la vida sobrenatural.
[[id:Katolik]]
 
[[io:Katolikismo]]
===== [[Eucaristía|Comunión]] =====
[[it:Cattolicità]]
A Sagrada Eucaristía culmina a iniciación cristiana. Os que han estau elevaus a la dignidat d'o sacerdocio real por o Baptismo y configuraus mas fundament con Cristo por a Confirmación, participan por meyo d'a Eucaristía con toda a comunidat en o sacrificio mesmo d'o Sinyor.
[[ja:カトリシズム]]
 
[[jv:Katulik]]
cal mencionar que t'o catolicismo romano a Eucaristía no represienta un simbolo sino que ye Chesucristo mesmo con o suyo cuerpo, sangre, alma y divinidat presents en a Eucaristía, a causa d'isto ye clamau O Santismo Sacramento.
[[ka:კათოლიციზმი]]
 
[[kk:Католицизм]]
===== [[Confirmación]] =====
[[ko:가톨릭주의]]
Con o Baptismo y a Eucaristía, o sacramento d'a Confirmación constituye o conchunto d'os "sacramentos d'a iniciación cristiana", cuya unidat debe estar '''salvaguardada'''. Cal, pus, explicar a os fidels que a recepción d'iste sacramento ye necesaria t'a plenitut d'a gracia bautismal (cf OCf, Praenotanda 1). En efecto, a os baltizaus "o sacramento d'a confirmación los une mas intimament a la Ilesia y los enriqueix con una fortaleza especial d'o Esprito Santo. D'ista forma se comprometen muito mas, como autenticos testigos de Cristo, a extender y esfender a fe con as suyas parolas y as suyas obras" ([[Lumen Gentium|LG]] 11; cf OCf, Praenotanda 2)
[[lb:Katholizismus]]
 
[[ln:Mumpɛ́]]
=== Conceptos ===
[[lt:Katalikybė]]
==== Os mandamientos de Dios ====
[[lv:Katolicisms]]
Os [[diez mandamientos]]: seguntes o ''[[Catecismo d'a Ilesia Catolica]]'', adaptaus d'os libros de Exodo (20, 2-17) y Deuteronomiu (5, 6-21), son os siguients:
[[map-bms:Katolik]]
# ''Amarás a Dios sobre todas as cosetas.''
[[mg:Katolisisma]]
# ''No tomarás o nombre d'o Dios en vano.''
[[mhr:Католицизм]]
# ''Santificarás O día d'o Sinyor.''
[[mn:Католик урсгал]]
# ''Honrarás a o tuyo pai y a la tuya mai.''
[[mr:कॅथलिक धर्म]]
# ''No matarás.''
[[mwl:Catolicismo]]
# ''No cometerás actos impuros''.
[[nl:Katholicisme]]
# ''No raparás.''
[[no:Katolisisme]]
# ''No devantarás falso testimonio ni mentirás.''
[[nrm:Catholicisme]]
# ''No consentirás pensamientos ni deseyos impuros.''
[[os:Католикон дин]]
# ''No codiciarás os bienes d'atros.''
[[pl:Katolicyzm]]
 
[[pt:Catolicismo]]
==== Os cinco preceptos d'a Ilesia ====
[[ru:Католицизм]]
# Celebrar a eucaristía entera totz os domingos y fiestas de guardar.
[[sco:Catholicism]]
# Confesar os pecaus mortals a o menos una vez a l'anyo, en periglo de muerte, y si s'ha de comulgar.
[[sh:Katoličanstvo]]
# Comulgar a o menos por Pasqua de Resurrección.
[[simple:Catholicism]]
# Ayunar y abstener-se de minchar carne quan lo manda a Ilesia.
[[sk:Katolicizmus]]
# Aduyar a la Ilesia en as suyas necesidatz.
[[sl:Katolištvo]]
 
[[sr:Католицизам]]
==== As bienaventuranzas ====
[[sv:Katolicitet]]
# ''Bienaventurados os pobres d'esprito, porque d'ells ye o Reino d'os ciels.''
[[th:คาทอลิก]]
# ''Bienaventurados os mansos, porque ells poseyerán a tierra.''
[[tl:Katolisismo]]
# ''Bienaventurados os que ploran, porque ells serán aconsolaus.''
[[tr:Katolik]]
# ''Bienaventurados os que tienen fame y setz de chusticia, porque ells serán *saciados.''
[[ug:Katolik dini]]
# ''Bienaventurados os misericordiosos, porque ells aconseguirán *misericordia.''
[[uk:Католицизм]]
# ''Bienaventurados os puros de corazón, porque ells veyerán a Dios.''
[[vi:Công giáo]]
# ''Bienaventurados os pacificadors, porque ells serán clamaus fillos de Dios.''
[[wa:Catolicisse]]
# ''Bienaventurados os acazaus por causa d'a chusticia, porque d'ells ye o Reino d'os ciels.'' (Mt 5:10)
[[war:Katolisismo]]
# ''Bienaventurados seretz quan tos inchurien, tos acacen y digan contra vusatros toda clase de calumnias por a mía causa.'' '''Alegraos y regocijaos''' porque vuestra recompensa será gran en o Ciel.
[[yi:קאטאליציזם]]
 
[[zh:天主教]]
Amás, se consideran as Virtutz Teologals y as Cardinals.
[[zh-min-nan:Kong-kàu]]
 
[[zh-yue:天主敎]]
==== Virtutz teologals ====
* [[Fe (cristianismo)|Fe]]
* [[Esperanza (virtut)|Esperanza]]
* [[Caridad (virtut)|Caridad u amor]]
 
==== Virtutz cardinals ====
* [[Templanza]]
* [[Fortaleza (virtut)|Fortaleza]]
* [[Chusticia]]
* [[Prudencia]]
 
==== Pecaus venials y mortals ====
Con base en l'anterior o catecismo d'a Ilesia Catolica reconoixe dos tipos de '''[[pecau]]s''', ''veniales y mortals''. Ta que un pecau sía mortal (infracción grieu que destruye a [[caridat (virtut)|caridat]] de l'hombre) se requieren tres condicions: ?Ye pecau mortal o que tiene como obchecto una '''materia grieu''' (falta a un d'os 10 mandamientos) que sía cometiu con '''pleno conoixencia''' (que a persona saba que a falta ye un pecau) y '''deliberau consentimiento''' (que a persona sía conscient d'o que fa y no lo faiga baixo presión de personas u circumstancias).
 
O pecau venial ye una infracción lieu, que si bien no rompe a relación d'amistat de l'hombre con Dios, como lo fa o pecau mortal, sí deteriora ixa relación, y disposa a l'hombre ta cayer en pecau mortal.
 
==== Dons d'o Esprito Santo ====
Son siet:
* [[sabiduría (virtut)|Don de sabiduría]]
* [[entendimiento|Don d'entendimiento]]
* [[consello (virtut)|Don de consello]]
* [[fortaleza (virtut)|Don de fortaleza]]
* [[sciencia|Don de sciencia]]
* [[piedat (virtut)|Don de piedat]]
* [[Temor de Dios]]
 
[[Categoría:Catolicismo|*]]