Diferencia entre revisiones de «Croacia»
Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.7.2) (Bot: Modificando se:Kroatia por se:Kroátia |
Sin resumen de edición |
||
Linia 53:
== Población por etnias y nacionalidatz ==
A mayoría d'a población ye de nacionalidat etnica [[crovates|crovata]], bi ha una minoría [[serbios|serbia]], que se redució muito quan en 1995 l'aria on yera més numerosos fue recuperata por o
En Croacia en 1981 os [[crovates]] yeran 3.455.000, os [[serbios]] 532.000, os [[hongaros]] 25.000, os [[eslovens]] 25.000, os musulmans de luenga serbocrovata 24.000 y os yugoslavos de garra nacionalidat concreta 379.000.
Linia 83:
O compromís austro-hongaro de 1867 dixa [[Istria]] y [[Dalmacia]] en [[Cisleitania]] (administrata por [[Viena]]) y [[Eslavonia]] y a Croacia propiament dita en [[Transleitania]], (administrata por [[Budapest]], ye dicir, por os hongaros). Os crovates invocan os ''Pacta Conventa'' de 1102 y n'obtienen en noviembre de 1868 un copromís hongaro-crovate. Croacia conserva a suya dieta, o uso d'a luenga, administra de modo autonomo a educación, o culto y a chusticia, pero pa atros afers a dieta crovate nombra diputatos que tienen [[escanyo]] en o parlamento hongaro. A ciudat de [[Fiume]] ye o solo puerto maritimo de Transleitania y ye unita dreitament a Hongría.
Quan [[Iván Mazuranic]] yera ''ban'' i heba estabilidat y se creya una universidat en Zagreb en 1874, pero en 1878 as tropas austro-hongaras ocupan [[Bosnia-Herzegovina]] y o
=== Reino de Serbios, Crovates y Eslovens u Primera Yugoslavia ===
Linia 92:
En o sud Yugoslavia y Italia se disputan [[Istria]] y [[Dalmacia]]. En 1919 uns voluntarios italians prenen [[Fiume]], y ye declarata ciudat libre. En 1920 o [[tractato de Rapallo]] atribuye [[Chadra]], tota [[Istria]] y bellas islas d'a redolata a Italia. En 1922 a [[Italia Faixista]] ocupa Fiume, feito reconoixito por [[Yugoslavia]] en 1924 por l'alcuerdo de Roma.
Si os crovates heban estato adeptos d'o [[ilirismo]], os serbios teneban atra concepción de Yugoslavia. Os nacionalistas serbios consideraban que fendo part Serbia d'o bando vencedor, teneban dreito a gobernar sobre os atros pueblos eslavos de Yugoslavia, que heban estato en o [[Imperio Austro-Hongaro]] y no yeran independients. En Bosnia os serbios saqueyan localidatz musulmanas, y muitos musulmans [[bosnians musulmans|bosniacos]] fuyen ta Turquía. O centralismo serbio fa que os crovates queden desencantatos con o ilirismo. En 1925 ye engarcholato [[Stjepan Radic]], cabo d'o partito campesín crovate, y ye asesinato en o mesmo Parlamento en 1928. En 1933 o suyo succesor [[Macek]] tamién ye engarcholato. Ye o inte que amanix un nacionalismo crovate d'inspiración [[faixismo|faixista]] baixo a dirección de [[Palevic]] y que prene o nombre d'[[ustaixa]] por os antigos soldatos d'a muga con os otomans. O [[9 d'octubre]] de 1934 os ustaixas asesinan a lo rei [[Aleixandre de Yugoslavia|Aleixandre]] de Yugoslavia. Quan se desfa Checoslovaquia os serbios y crovates alcuerdan creyar a [[Banovina Autonoma de Croacia]], y una part de Bosnia con población crovate (Posavina y Herzegovina occidental sobretot) pasa a fer part de Croacia. Macek pasa a fer parte d'o
=== A Croacia independient en a segunda Guerra Mundial ===
Linia 105:
En [[1946]] se constituye a [[Republica Socialista de Croacia|Republica Popular de Croacia]], con as rechions historicas de Croacia y [[Eslavonia]], y tamién con territorios tornatos por [[Hongría]] y [[Italia]], ([[Istria]] y quasi tota [[Dalmacia]], as [[Bocas de Kotor]] son ceditas a [[Montenegro]]). En o [[tractato de París]] de 1947 se formará o [[territorio libre de Trieste]], repartito en [[1954]].
Dende 1990 Croacia y [[Eslovenia]], con mayor tradición capitalista y con una clase dirichent més enriquita que en [[Serbia]] mientres o periodo titista tractan de deixar a [[Republica Federal Socialista de Yugoslavia]]. En as eslecions d'abril-mayo de 1990 l'Aliganza Democratica Crovata plega a 2/3 d'os votos. O cheneral [[Franjo Tudjman]] ye nombrato president d'a Republica. Os [[serbios de Croacia]] no deseyan a independencia de Croacia y se planteyan d'independizar-sen de Croacia si Croacia se fa independient. O
=== A guerra d'independencia Crovate ===
{{Articlo principal|Guerra d'independencia crovate}}
O [[25 de chunio]] de 1991 Croacia y [[Eslovenia]] proclaman a suya independencia. O
O [[23 d'aviento]] de [[1991]] [[Alemanya]] reconoix a independencia de Croacia, feito que obliga a fer-lo o 15 de chinero a totz os países d'a CEE, dica estatos reticents como Espanya, que chugaba un papel anti-crovate y pro-serbio. En abril de [[1992]] os cascos azuls d'a [[ONU]] encomienzan a prener posicions en as zonas ocupatas por os serbios. En mayo de 1992 Croacia ye admesa en a ONU. A seu d'o mando d'os [[cascos azuls]] ye prevista que siga en [[Sarajevo]], pero quan s'aturan os combates en Croacia esclata a guerra en Bosnia-Herzegovina. Dende as suyas posicions en Bosnia-Herzegovina os serbios tamién atacaban ciudatz de Croacia como [[Slavonski Brod]] y [[Dubrovnic]].
Linia 122:
* [[Operacion bolsa de Medak]], aria a man de Gospić, 9-17 Setiembre de 1993.
Mientres a mayoría d'estas operacions yeran exitos relativos pa o
En Bosnia os crovates dixan d'estar aligatos d'os musulmans en 1993 y encomienzan unos combates en os que a población musulmana, més lumerosa, va prenendo o control de muitas ciudatz de Bosnia central ([[Travnik]], [[Vares]]), y tamién de Herzegovina central, ([[Jablanica]], [[Mostar]] oriental), y encara que enantes os crovates heban aduyato a salvar-se d'os serbios a muitos musulmans, que podioron trobar refuchio en ciudatz como Mostar, a opinión publica internacional yera de part d'os musulmans y en contra d'os crovates. Os países occidentals presionaban pa que os musulmans y crovates formasen una federación crovata-musulmana, pero os combates yeran dificils d'aturar.
|