Diferencia entre revisiones de «Reptilia»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 19:
A suya relación con l'hombre ye compleixa, y gosan amanixer muito en as [[Mitolochía|mitolochías]] como animals fabulosos. Antiparte, se fa a explotación comercial de bellas especies, mas que mas por a suya [[piel]] en treballos de [[marroquinería]]; por ixo bell unas especies son obchecto de cría. Sindembargo, gosan tener amenazas en o suyo medio natural, mas que mas por a [[polución]] y en desapareixer os suyos habitats por efecto de l'acción de l'hombre.
 
== AparatoCaracteristicas dichestivofisicas ==
=== Aparato dichestivo ===
[[Imachen:Watersnake.JPG|thumb|250px|Serpient minchando un engardaixo.]]
En os reptils a [[boca]] gosa estar gran, y as comisuras s'alargan tipicament por dezaga d'os [[uello]]s. No bi ha ni [[mexiella]]s ni morros carnosos. Sin dembargo, os [[quelonios]] tienen pico.
Línea 35 ⟶ 36:
O [[intestín grueso]] gosa tener un [[Ciego (anatomía)|ciego]]. A [[cloaca]], a l'egual que en as [[aus]], tien cierta complexidat de disenyo pa permitir recuperar [[augua]], (adaptación a la vida terrestre), tanto a partir d'as feces como d'os pixatos. As feces s'almazenan en una primera cambra, o [[coprodeu]], os pixatos en atra, l'[[urodeu]], y dimpués se comunican con una cambra final, o [[proctodeu]], que s'ubre a lo exterior.
 
=== Aparato respiratorio ===
[[Imachen:Tortue de Floride Amiens.jpg|thumb|250px|Una tortuga respirando.]]
A [[respiración]] no ye que [[Pulmón|pulmonar]], de fueras d'os [[quelonios]], que pueden tener una respiración [[bucofarinchia]] de poca importancia debant d'a pulmonar.
Línea 45 ⟶ 46:
A [[larinche]], part superior d'a [[traquia]] que s'ubre por a [[glotis]] a lo fondón d'a cambra bucal, amaneix sostenita por cartilagos especials ([[cricoides]] y [[aritenoides]]). En bells reptils (checonidos)y [[Crocodylia]] dica pueden plegar a producir sonitos. A mayor parte d'os reptils son manimenos mutos.
 
=== Aparato circulatorio ===
[[Imachen:Wiki varano.jpg|thumb|250px|Imachen termografica d'un varano.]]
A circulación en os reptils ye doble y incompleta, (en os [[crocodilians]] quasi completa).
 
==== Corazón ====
O [[corazón]] d'os reptils ye en o [[tórax]] por o desembolique d'o [[cuello]], y a l'egual que o d'as aus y mamifers careixe de [[seno venoso]] y [[bulbo cardiaco]]. Por o numero de cambras o corazón d'os reptils ye tipicament tricameral (pero en os cocodrilos ye tetracameral). As tres cambras son [[auricla]] dreita, auricla ezquierda (tabicación atrial completa) y [[ventriclo]] (tabicación ventricular incompleta, de fueras d'os crocodilians, que tienen tabicación ventricular completa, con ventriclo dreito y ezquierdo).
 
Línea 56 ⟶ 57:
En os cocodrilos a división plega a fer-se completa: o tabique desepara de tot o ventriclo ezquierdo d'o ventriclo dreito, o primer exclusivament pa la sangre arterial y lo segundo pa la venosa.
 
==== Gayatas aorticas ====
Manimenos, encara que contina a tendencia enta una simplificación d'o sistema d'as [[gayatas aorticas]], encara i persisten as dos correspondients a lo quatreno par, as gayatas sistemicas dreita y ezquierda. A ezquierdo sale d'o ventriclo més u menos centrato enfrent d'o tabique, por o que trasporta sangre mezclata. O sistema no resulta doncas tan perfecto como en [[aus]] y mamifers, en os que no persiste que una gayata.
 
Línea 65 ⟶ 66:
O par tercero de gayatas aorticas orichina o sistema carotídio, y o par seiseno, as [[arterias pulmonars]].
 
==== Celulas sanguínias ====
Os [[globulos royos]] d'a sangre son siempre nucliatos y elipticos, convexos en as dos caras, més grans que en os mamifers pero muitismo menos numerosos.
 
=== Aparato excretor ===
O [[sistema excretor]] d'os reptils se basa en un par de [[rinyón|rinyons]] de tipo [[metanefros]] u rinyón terciario y un par d'[[ureter]]s segundarios, como en as [[aus]] y [[mamifers]].
 
Línea 81 ⟶ 82:
Manimenos os reptils aquaticos, que no han d'escusar augua, excretan fundamentalment [[urea]] y amoniaco ([[calapaco]]s, crocodrilians). Os reptils marins a la fuerza precisan espulsar o exceso de [[cloruro sodico]], y lo fan como as aus marinas, con glandulas especials, que en as tortugas de mar se troban en as orbitas oculars, a sal ye carreyata por as [[glarima]]s, mientres que en ''[[Amblyrhynchus]]'' se troban en as fosas nasals y en as serpients marinas en o paladar.
 
=== Tegumento ===
O cuerpo ye cubierto por una [[pelleta]] endurita. A peleta ye dividita en estratos:
* Profundo, con celulas que se subdividen de contino, aflorando a la superficie, que asinas como se fan viellas producen [[queratina]].
Línea 108 ⟶ 109:
Fundamentament en estos cambeyos no intervienen que os [[melanoforo]]s, encara d'una estructura muit particular, car son provistos de numerosas ramificacions, que se situan por dencima d'os [[xantoforo]]s y guanoforos y que son capaces de modificar a repartición d'os granos de [[melanina]] en o [[citoplasma]]. Una concentración de melanina produce un aclaramiento de l'animal y fa que se manifiesten con atra intensidat d'os atros pigmentos. Os mecanismos determinants d'ixos movimientos d'a melanina son prou complexos y varían d'uns a atros reptils, d'una traza que encara que han estato prou estudiatos, encara nos se conoixen con precisión. Prencipalment os estimulos desencadenants son visuals, pero tamién intervienen a [[temperatura]], l'acción d'a luz dreitament sobre a piel, en animals cegatos esperimentalment por eixemplo u o diferent grau d'excitación niervosa de cada animal. O control d'os melanoforos en os camalions (''Chamaeleo'') se desvién por vía niervosa, pero en atros reptils, como en o iguanido ''[[Anolis carolinensis]]'', pareix tener que veyer con as hormonas. En este caso o escurimiento se produce por l'acción d'a [[intermedina]] u MSH, (hormona dispersadora de la melanina), que se fabrica en a part intermedia d'a [[hipofisi]], mientres que l'aclarimiento se produce a espensas de l'[[adrenalina]]. Encara bi ha atro caso, o d'atro iguanido, ''[[Phrynosoma]]'', en o que o control pareix misto, hormonal y niervoso. O significato adaptativo d'estos cambeyos tamién se discute, se puet escar en a homocromía que proporciona con o medio, útil pa escapar d'os predadors, pero se suchiere que puedan afavorir a termorregulación, lo menos en bells reptils. ''[[Tarentola mauritanica]]'' y d'atros son més escuros de nueit y més claros de día, en una alternancia fácil que siga por un [[ritmo circadián]] endochen.
 
=== Sistema niervoso ===
O [[encefalo]] d'os reptils ye més abanzato que o d'os amfibios. Bi ha cinco partz: [[telencefalo]], [[dielencefalo]], [[mesencefalo]], [[metencefalo]] y [[mielencefalo]]. En os [[escatosos]] bi ha un [[neopalio]], acumulación de [[materia grisa]] en a superficie. Os [[crocodilians]] tamién tienen neopalio, encara poco desembolicato.
 
Línea 117 ⟶ 118:
O [[cerebelo]] ye poco desembolicato.
 
=== Aparato locomotor ===
O [[escleto]] ye osificato de tot. Bi ha 2 vertebras [[vertebra sacra|sacras]]. Con quatro patas y cinco dedos por un regular.
 
Línea 138 ⟶ 139:
[[Imachen:Total internal reflection of Chelonia mydas .jpg|right|thumb|250px|Destribución d'os reptils por os diferents continents.]]
Os reptils pueden adaptar-se a habitats muit diferents. Se los troba muit presents en as [[Selva tropical|selvas tropicals]], con una gran diversidat d'especies, pero se troban igualment en os [[disierto]]s, a on se i troban serpients u d'atros reptils activos mientres a nueit y que mientres o día reposan. En as zonas de montanys, a los [[fardaixos]] lis cuaca d'ocultar-se entre as piedras, y bellas serpients s'han especializato en vivir en zonas de montanya, como ''[[Vipera ursinii]]'', que se troba en as altas montanyas d'[[Europa]] en altarias amanatas a los 2.000 [[metro]]s.<ref>{{fr}} Dieter Zorn: [http://www.reptiles-show.eu/Raport%20viper%20z%20et.htm ''Les vipères d'Europe de l'Ouest''].</ref>. Bellos reptils pasan parte d'a suya vida baixo tierra, como o grupo [[Amphisbaenia]]. Os reptils tamién han colonizato os medios aquaticos: os crocodilos, bellas tortugas como ''[[Cistude]]'' en Europa y bellas serpients como ''[[Eunectes]]'' (as anacondas), o ''[[Agkistrodon piscivorus]]'' en Estatos Unitos u os [[Colubridae]] gosan vivir en [[río]]s y [[Laco (cheografía)|lacos]] d'[[augua dulza]], y tamién as tortugas ,arinas se trobn e totz os ocians y en todas as mars d'o mundo, no plegando en tierra firme so que ta reproducir-se-ie.<ref name="O'Shea28"/>. Os [[Hydrophiidae]] u serpients marinas representan un nivel d'adaptación supérieur, en no tornar mai en tierra en a mayor parte d'as especies, habendo asoptato un ciclo de vida marino de raso. Muitismas especies de reptils tienen costumbres arboricolas, mas que mas entre as serpients y os fardaixos. Bell unas pueden desplazar-se d'[[árbol]] en árbol en «planeyando», como por eixemplo fan os ''[[Draco]]'' (dragons voladors), encara que tamién bellas serpients como ''[[Chrysopelea]]'' (as serpients voladoras).
 
== Historia evolutiva ==
=== Orichen d'o reptils ===
[[Imachen:Hylonomus BW.jpg|thumb|left|Un reptil primitivo, ''[[Hylonomus lyelli]]''.]]
Os reptils amanioxioron alto u baixo fa 320 millons d'anyadas en as [[maresma]]s de zaguerías d'o [[Carbonifero]], estando una evoluición d'animals [[Reptiliomorpha|reptiliomorfos]] abanzatos.<ref name="Laurin 1995 165–223">{{en}} M. Laurin y R. R. Reisz: ''[http://www.ingentaconnect.com/content/ap/zj/1995/00000113/00000002/art00007 A reevaluation of early amniote phylogeny]'', en [[Zoological Journal of the Linnean Society]], volumen 113 pachinas 165-223, 1995</ref>. Os reptiliomorfos que han esdevenito [[Amniota|amniotas]] se distinguen d'o [[amfibios]] por o suyo [[uevo]], con una cascara solida que permite a puesta mesmo en o suelo. Ixo permite a los reptils de colonizar o medio terrestre en pasando-ie a integridat d'a suya vida, mientres que os amfibios quedan mas vinclatos en o medio aquatico.<ref name="amphbiansreptilemonroe"/> Ixa traza de uevo, dito [[uevo amniotico]], ye caracteristico d'os amniotas, un taxón d'animals d'os que os primers representants pueden ser qualificaos como reptils. L'amniota mas antigo conoixito ye ''[[Casineria]]'', considato mas como un reptil primitivo millor que como un amfibio abanzato.<ref>{{en}} R. L. Paton, T. R. Smithson y J. A. Clack: ''[http://www.nature.com/nature/journal/v398/n6727/abs/398508a0.html An amniote-like skeleton from the Early Carboniferous of Scotland]'' en ''[[Nature]]'', volumen 398, pachinas 508-513, 8 d'abril de 1999.</ref><ref>{{en}} R. Monastersky: ''[http://www.sciencenews.org/sn_arc99/5_22_99/bob1.htm Out of the Swamps, How early vertebrates established a foothold—with all 10 toes—on land]'', 1999, Science News, volumen 21, pachina 328.</ref>. Una serie de pisatas fósils trovatas en [[Nueva Escocia]], de fa 315 millons d'anyadas, presenta as marcas d'as escatas caracteristicas d'os reptils.<ref>{{en}} H.J. Falcon-Lang, M.J. Benton y M. Stimson: ''[http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3721/is_200711/ai_n21137484/?tag=content;col1 Ecology of early reptiles inferred from Lower Pennsylvanian trackways]'', 2007 [[Journal of the Geological Society]], Londres, volumen 164, pachinas 1113-1118.</ref> S'atribuye ixas marcas a ''[[Hylonomus]]'', o primer amniota clasificato sin discusión como tal.<ref>{{en}} ''[http://www.sflorg.com/sciencenews/scn101707_01.html Earliest Evidence For Reptiles]'' Sflorg.com.</ref>. Yera un chicot animal pareixito a un fardaixo, d'alto u baixo 20 u 30 cm de [[longaria], con muitas dients de punta fendo constar o suyo rechimen alimentario [[insectivoro]].<ref name=EoDP>{{en}} D. Palmer: ''The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals'', 1999, Marshall Editions, Londres, pachina 62 ISBN 1-84028-152-9.</ref>. Entre os mas antigo reptils conoixitos s'encluye tamién ''[[Westlothiana]]'', a qui se considera sindembargo mas com un amfibio reptiliomorfo que como un verdadero amniota<ref>{{en}} M. Ruta, M.I. Coates y D.L.J. Quicke: ''[http://pondside.uchicago.edu/oba/faculty/coates/5.RutCoaQuick2003.pdf Early tetrapod relationships revisited]'', 2003, ''Biological Review'', volumen 78, pachinas 251-345.</ref> y ''[[Paleothyris]]'', que tienen un aspecto y comportamientos semilars a ''[[Hylonomus]]''.
 
== Bibliografía ==