Diferencia entre revisiones de «Croatas»

Contenido eliminado Contenido añadido
YFdyh-bot (descutir | contrebucions)
m r2.7.3) (Robot Adhibito: et:Horvaadid
Sin resumen de edición
Linia 61:
En 1683 os otomans son derrotatos en o [[Sitio de Viena]] y encomienzan a retacular debant d'os [[Imperio d'Austria|austriacos]]. En 1699 por o [[tractato de Karlowitz]] a Croacia propiament dita y o norte d'[[Eslavonia]] deixan d'estar en o [[Imperio Otomán]] y pasan a lo Imperio Austriaco. O sud d'Eslavonia pasa a lo [[Imperio Austriaco]] en 1718 por o [[tractato de Passarowitz]]. En ixos mesmos tiempo [[Republica de Venecia|Venecia]], aligata d'Austria s'anexiona as tierras interiors de [[Chadra]] y [[Split]].
 
Dimpués d'estos tractatos os territorios d'os crovates son de tot en a muga con a rechión de [[Bosnia Otomana|Bosnia]] d'o Imperio Otomán. En o que dende ixe inte se conoix como "Bosnia" ye tanto a cuenca d'o río [[Bosna]] (actual Bosnia Oriental) como territorios antigament d'os crovates (actual Bosnia Occidental). Os austriacos creyan en os países crovates os [[confins militarsmelitars]], en 1702 en [[Eslavonia]] y en 1737 en a Croacia propiament dita. Bi ha una Croacia militarmelitar y una Croacia civil dica 1878, quan se suprime a organización militarmelitar d'a zona. Dimpués d'o retacule d'os turcos os musulmans fuyen. A despoblación produeita por as guerras y a emigración de población musulmana se compensa con a inmigración de crovates y tamién de [[serbios de Croacia|serbios]]. Una rechión con muita población serbia será conoixita como ''[[Krayina]]''.
 
Entre 1809 y 1813 os países Crovates a lo sud d'o [[río Sava|Sava]] perteneixeban a las [[Provincias Ilirianas]] creyatas por [[Napolión]]. Bi habrá crovates adeptos d'o [[ilirismo]]. En 1815 se torna a la situación anterior, pero [[Istria]] y [[Dalmacia]] pasan a depender d'[[Imperio Austriaco|Austria]].
Linia 70:
O compromís austro-hongaro de 1867 dixa [[Istria]] y [[Dalmacia]] en [[Cisleitania]] (administrata por [[Viena]]) y [[Eslavonia]] y a Croacia propiament dita en [[Transleitania]], (administrata por [[Budapest]], ye dicir, por os hongaros). Os crovates invocan os ''Pacta Conventa'' de 1102 y n'obtienen en noviembre de 1868 un copromís hongaro-crovate. Croacia conserva a suya dieta, o uso d'a luenga, administra de modo autonomo a educación, o culto y a chusticia, pero pa atros afers a dieta crovate nombra diputatos que tienen [[escanyo]] en o parlamento hongaro. A ciudat de [[Fiume]] ye o solo puerto maritimo de Transleitania y ye unita dreitament a Hongría.
 
Quan [[Iván Mazuranic]] yera ''ban'' i heba estabilidat y se creya una universidat en Zagreb en 1874, pero en 1878 as tropas austro-hongaras ocupan [[Bosnia-Herzegovina]] y o gobierno hongaro consigue que os [[Habsburgo]] supriman os [[confins militarsmelitars]], y con ixo os [[privilechio]]s d'a chent que defendeba a muga, muitos d'ellos [[serbios]]. Baixo o ''ban'' Khuan-Héderbáry, que yera un [[mainate]] hongaro con muitas tierras en [[Eslavonia]] bi ha una mala politica con corrupción y prebatinas de maguiarización entre 1883 y 1893. Tot ixo fa que os crovates sigan seducitos por o [[ilirismo]] y una unión yugoslava (eslavos d'o sud), ideya encarnata en a presona de [[Josip Strossmayer]], bispe de [[Diakovo]].
 
=== Reino de Serbios, Crovates y Eslovens u Primera Yugoslavia ===
Linia 101:
En a guerra de Bosnia-Herzegovina musulmans bosnios heban confiato en a comunidat internacional y os crovates locals s'heban preparato pa a guerra. Os guerrillers serbios y o exercito troban menos resistencia y tamién fan mortaleras en as zonas baixo o suyo control, pero o refirme d'Estatos Unitos a la causa musulmana fa que ya totz os países occidentals ya no refirmen a causa serbia, (que encara tendrá a Rusia como aligata), y que a opinión publica tienga en cuenta agora os crimens de guerra serbios, as violacions masivas, ecetra....Una millor preparación pa una guerra que se veyeba inminent y l'aduya de Croacia y a suya esperiencia melitar permitió a los crovates de Bosnia y Herzegovina resistir millor os ataques serbios que a población musulmana, manimenos tamién i habió muitas baixas y se perdioron ciudatz como [[Bosanski Brod]] en [[Posavina]]. Os crovates plegoron a prener o control de Herzegovina Occidental y d'amplas zonas de Bosnia Central, dica en localidatz de mayoría musulmana como [[Kiseljak]].
 
I habió conflictos armatos intermitents en 1993 a una escala menor que en 1991 y 1992 que fuoron més exitosos p'as fuerzas crovatas. Os crovates podioron recuperar territorio y protecher as ciudatz de [[Chadra]] y [[Gospić]] d'ataques serbios, pero entre l'alto o fuego de 1992 y as ofensivas crovatas de 1992 a luita yera limitata y as accions militarmelitars se reducioron a dos semanas en ixas tres anyatas y meya.<ref name="FFZG">[http://www.ffzg.hr/hsd/polemos/drugi/d.html (Croatian) War in Croatia 1991-95, Part II].</ref>
 
A principios de 1993 as operacions més notables estioron:
Linia 108:
* [[Operacion bolsa de Medak]], aria a man de Gospić, 9-17 Setiembre de 1993.
 
Mientres a mayoría d'estas operacions yeran exitos relativos pa o gobiernogubierno crovate, o exito d'a [[Operacion bolsa de Medak]] en 1993 causó reaccions fueras de paises y organizacions que teneban actitutz anti-Crovates y pro-Serbias en a guerra, esto fació que o exercito Crovate no fese garra ofensiva en una anyata. En chunio de 1993 os serbios de Krajina reafirman en un referendum o suyo deseyo d'unión con os atros serbios d'os Balcans.
 
En Bosnia os crovates dixan d'estar aligatos d'os musulmans en 1993. O [[28 d'agosto]] de [[1993]] se constituye oficialment a [[Republica Crovata de Herzeg-Bosnia]]. Encomienzan unos combates en os que a población musulmana, més lumerosa, va prenendo o control de muitas ciudatz de Bosnia central ([[Travnik]], [[Vares]]), y tamién de Herzegovina central, ([[Jablanica]], [[Mostar]] oriental), y encara que enantes os crovates heban aduyato a salvar-se d'os serbios a muitos musulmans, que podioron trobar refuchio en ciudatz como Mostar, a opinión publica internacional yera de part d'os musulmans y en contra d'os crovates. Os países occidentals presionaban pa que os musulmans y crovates formasen una federación crovata-musulmana, pero os combates yeran dificils d'aturar.
 
En 1995 Os crovates van ocupando os territorios y enclaus on a posición serbia ye menos fácil de defender: primero en mayo a [[Eslavonia Occidental]] ([[Operación Flash]]), y dimpués en agosto de 1995 [[Krayina]] ([[Operación Tronata]]). Por miedo a represalias os serbios fuyen en masa de totas estas rechions. A recuperación de Krayina permite liberar d'a presión melitar a los musulmans de [[Bihac]], y os serbios encomienzan a retacular en Bosnia Occidental. Os crovates de Bosnia recuperan [[Jajce]], perdito quan os musulmans y crovates combatiban por [[Travnik]]. O [[21 de noviembre]] de 1995 Estatos Unitos fuerza a un alcuerdo de paz en [[paz de Dayton|Dayton]], os crovates de Bosnia son obligatos a fer parte d'una [[Federación Crovata-Musulmana]] dentro de Bosnia-Herzegovina, amés han de ceder as zagueras localidatz que controlaban de [[Posavina]] a la republica serbo-bosnia de Bosnia-Herzegovina.
Linia 118:
 
== Bibliografía ==
* [[André Sellier]], [[Jean Sellier]]: ATLAS DE LOS PUEBLOS DE EUROPA CENTRAL. Acento editorial.
* [[Juan Zonaras]].: [[Libro d'os Emperadors|LIBRO DE LOS EMPERADORES]] (Versión aragonesa del compendio de historia universal patrocinada por [[Juan Fernández de Heredia]]). Larumbre Clásicos aragoneses.
 
[[Categoría:Pueblos eslavos]]