Diferencia entre revisiones de «Republica Checa»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Robot Adhibito: Modificato: pcd:République tchèque→pcd:Républike tchèke |
articlo clon d'o que acabo de leyer sobre os checos. Una enciclopedia no ye repetir mil vegatas o mesmo texto. |
||
Linia 71:
=== Bohemia como centro d'o Imperio Chermanico ===
[[Imachen:Karl IV. (HRR).jpg|thumb|left|180px|[[Carlos IV d'o Sacro Imperio Román Chermanico]].]]
En [[1310]] o emperador [[Henrique VII d'o Sacro Imperio Román Chermanico|Henrique de Luxemburgo]] consigue que o suyo fillo [[Chuan I de Bohemia|Chuan]] siga esleito rei de Bohemia, y se casa con a chirmana de [[Wenceslau III de Bohemia]]. Chuan se dedica a guerreyar por Europa y dixa
O suyo fillo Carlos lo succede y esdevién emperador d'o Sacro Imperio en [[1355]], ([[Carlos IV d'o Sacro Imperio Román Chermanico]]). Con Carlos IV o [[Bohemia]] conoix a suya millor epoca, y [[Praga]] esdevién a capital d'o Imperio, y una d'as ciudatz més grans d'Europa. A [[bula d'Oro]] de [[1356]] lechisla o sistema d'elección d'o emperador. O territorio d'o [[Reino de Bohemia]] se fa més gran, con l'anexión d'a [[Baixa Lusacia]], (l'[[Alta Lusacia]] ya perteneixeba a lo [[Reino de Bohemia]] dende [[1329]]), os países de [[Cheb]], (cabo ueste de [[Bohemia]]), y [[Znojmo]] (o sud de Bohemia). [[Silesia]] pasa a fer part d'o [[Reino de Bohemia]] a cambeyo de renunciar a la corona de [[Reino de Polonia|Polonia]].
Linia 117:
A principios d'o sieglo XIX [[Bohemia]] tien un desembolique economico pareixito a lo d'[[Austria]] y rechions orientals d'Alemanya. Amanix o mobimiento intelectual d'os despertadors. En 1848 se celebroron esleccions por sufrachio universal en o marco d'a [[Confederación Chermanica]], (Bohemia en feba part). Os representants checos se niegan a participar pero os [[alemans de Bohemia y Moravia]], que no veyen inconvenient en estar unitos [[Alemanya]], si que quieren participar-ie. Un representant a lo [[Parlamento de Frankfurt]] declara que o chequismo ha de estar aturato y reprimito por a fuerza. [[Palacky]] organiza en chunio en Praga un congreso eslavo con checos, eslovacos y polacos. En a ciudat bi ha disturbios, y ha d'intervenir o exercito con o cheneral [[Windischgraetz]].
Un parlamento creyato por sufrachio universal s'aplega en Viena con representants de totz os estatos baixo dominio austriaco de fueras de Hongría. Bi ha muitos deputatos eslavos y votan en septiembre l'abolición d'os dreitos sinyorials y d'os ligallos de servitut. A causa d'os disturbios de Bohemia, reprimitos por o canciller [[Schwarzenberg]] (un aristocrata de Bohemia), o
En 1867 s'alcuerda o [[compromís austro-hongaro]], o territorio de [[Bohemia]] y [[Moravia]] quedan en [[Cisleitania]] sin garra autonomía, encara que Bohemia yera a l'egual que Hongría en unión presonal a lo imperio. Os deputatos checos boicoteyan os treballos d'o parlamento de Cisleitania.
Linia 127:
=== A primera guerra mundial ===
[[Imachen:Tomáš G Masaryk1918.jpg|thumb|200px|thumb|[[Tomáš Garrigue Masaryk]], primer president de [[Checoslovaquia]].]]
O
O consello nacional checoslovaco creya con voluntarios y exprisioners collas de guerrillers checos y [[eslovacos]] que luitan en o frent francés y italián, y dimpués a [[Lechión Checa (Rusia)|Lechión Checa]] en Rusia.
Linia 135:
A [[Lechión Checa de Rusia]] participó en a ofensiva rusa de chulio de 1917 pero se retiró ta Siberia pa embarcar en [[Vladivostok]]. A lechión checa participó en a [[Guerra Civil Rusa]], y 50.000 lechionarios secuestroron o ferrocarril transiberián. Fuoron derrotatos por os [[bolchebiques]]. En 1919-1920 serán repatriatos.
O
=== A checoslovaquia d'entreguerras ===
Linia 146:
As relacions entre checos y [[eslovacos]] se fan peyors porque a millor preparación educativa d'os checos fa que ocupen masivament as plazas de funcionario en Eslovaquia. En [[Eslovaquia]] o Partito populista prene posicions autonomistas y con bell caracter faixista con mosen [[Josef Tiso]]. Os alemans tornan a reivindicar a unión con Alemanya y en a decada de 1930 y en 1935 o pronazi [[Konrad Henlein]] obtién dos tercios d'os votos d'os alemans.
En o 12 de marzo de 1938 Austria ye anexionata por Alemanya y esto produce una crisi en Checoslovaquia. Henlein presiona cada vegata més a lo
O [[tractato de Munich]] significaba que o territorio d'os Sudetes de Bohemia, Moravia y Silesia fuese cedito a Alemanya. O [[30 de setiembre]] Polonia obliga a que Checoslovaquia li ceda a partita ueste d'a redolata de Teschen. O 5 d'octubre dimite Benes y s'exella en Estatos Unitos. O [[6 d'octubre]] Tiso proclama l'autonomía d'Eslovaquia y Rutenia. O 2 de noviembre o primer arbitrache de Viena atorga a Hongría o sud d'Eslovaquia y de Rutenia, y o rechimen pronazi d'Eslovaquia entra en conflicto con o
A nueit d'o 14 a lo 15 de marzo o president Hacha arriba en Berlín y firma un documento baixo l'amenaza d'una guerra que posa Bohemia y Moravia en mans d'o Führer. O [[15 de marzo]] Hitler firma en o castiello de Praga un decreto por o que Bohemia y Moravia esdebienen un [[protectorato]] y s'adhiben a lo Reich.
Linia 156:
Mientres a [[segunda Guerra Mundial]] as autoridatz nazis controlan de tot Bohemia y Moravia. En octubre de 1939 Benes creya un comité nacional checo en Londres. Dende noviembre de 1939 cierran os centros d'amostranza superior. En chinero de 1941 s'establix o servicio de treballo obligatorio. Centenars de mils de checos son nimviatos a las fabricas alemanas. Os resistents y opositors son nimviatos a campos de concentración como os futuros presidents [[Zápotocky]] y [[Novotny]] y lo futuro arcebispe de Praga mosen Beran.
Benes tornó a ser nombrato president y forma un
Dica mayo de 1945 as tropas d'os aliatos no podioron entrar en Bohemia y Moravia. Pocos días enantes de plegar o exercito royo os habitants de Praga se sublevoron. Os americans plegoron dica [[Plzen]] En marzo-abril de 1945 Benes treslada as autoridatz checoslovacas dende Londres ta [[Kosice]], y se forma un nuevo
Una vegata rematata de tot a guerra se torna a las mugas de 1937, manimenos por l'alcuerde d'o [[29 de chunio]] de 1945 Checoslovaquia cede a la URSS a [[Rutenia Subcarpatica]]. A conferencia aliata de [[Conferencia de Postdam|Postdam]] d'agosto de 1945 dixa que o
=== O periodo comunista ===
Linia 176:
=== A republica checa ===
[[Imachen:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (081).jpg|thumb|250px|Dende 2004 a Republica Checa fa parti d'a Unión Europea]]
En abril de 1990 [[Checoslovaquia]] esdevién una republica federativa checa y eslovaca, pero os nacionalistas eslovacos dimpués de ganar as esleccions de chunio de 1992 en Eslovaquia votan una declaración de sobiranía. [[Václav Havel]] dimite y os cabos de
== Politica y gubierno ==
|