Diferencia entre revisiones de «Chodigos»

|relazionatos = [[Arabes]] y atros pueblos [[semitico]]s

}}

 

A visión d'os [[israelitas]] y dimpués d'os chodigos d'a suya propia qualidat de grupo humán ye una visión diferent seguntes epocas. Asinas, a [[Biblia]] ya charra d'os chodigos como d'un pueblo, o ''pueblo d'Israel'', que ye unito por a suya fe relichiosa común, encara que os arqueologos u mesmo a Biblia tamién dicen que en os periodos más antigos parte d'os chodigos teneban practicas relichiosas [[Politeísmo|politeistas]]. Antiparte, ye controvertita a propia noción d'un ''pueblo chodigo'' como comunidat luego d'a [[diaspora chodiga]] dimpués d'a destrucción d'o Templo de Cherusalem.

 

== Etimolochía d'a denominación ==

A denominación en diferents luengas d'[[Europa Occidental]] provién d'o latín ''IUDAEUS'', que significa ''habitant d'a tierra de [[Chudea]]'', y que o mesmo latín ampra de l'[[idioma arameu|arameu meyo]] ''Y'hūdāi'', que corresponde a lo plural [[idioma hebreu|hebreu]] ''Yehudim'', en o suyo orichen con o significato de "miembro d'a tribu de Chudah", con eponimo en o quatreno fillo de [[Chacob]].

 

 

Ye posible que esta anomalía tienga relación con a interferencia con l'adchectivo ''chudiego'', ''chudiega'' (derivatos d'o latín ''IUDAICUS'', ''IUDAICA''), y con a denominación d'as simients d'a [[leguminosa]] ''[[Phaseolus vulgaris]]'' ("chodigas"), on podría haber-ie [[epentesi antihiatica en l'aragonés|epentesi antihiatica]]. [[Alwin Kuhn]] veye que a evolución d'a parola ''[[chodiga]]'' puet estar influenciata por pareixito con a parola ''[[xordiga]]''.<ref name="XORDICA">{{es}} ''[http://www.xordica.com/titulos_det.php?id=155 El dialecto altoaragonés]'' en ''[http://www.xordica.com/ www.Xordica.com]''; Consultato lo [[19 de chulio]] de [[2010]].</ref>

== Divisions etnicas chodigas ==

{{articlo principal|Divisions etnicas chodigas}}

As '''divisions etnicas chodigas''' fan referencia a las diferents comunidaz chodigas d'o mundo que pueden distinguir-sen dentro d'os pueblos de relichión [[chudaísmo|chodiga]].

No totas as comunidatz chodigas comparten costumbres culturals, relichiosos, culinarios, lingüisticos, ecetra. Unas y atras amuestran diferencias locals y bellas formas d'interpretar bells [[precepto]]s.

**[[Chodigos yemenís]]:

**Comunidatz d'Echipto.

*Chodigos occidentals: descendients d'a Diaspora occidental en zonas europeas y cristianas:

**Chodigos bizantins: en Grecia y Anatolia dende antigo, charraban [[idioma griego|griego]].

***[[Domnatz]]: sefarditas d'o antigo [[Imperio Otomán]] convertitos a o islam y probablement criptochodigas.

**[[Axkenazís]]: comunidatz de chodigos d'[[Alemanya]] forachitatas ta [[Europa Central|Europa centro]]-[[Europa oriental|oriental]] en la [[Edat Meya]] y que conservoron o [[idioma yidix|Yiddix]].

*Comunidatz d'a periferia: comunidatz que s'han desembolicato fuera d'os ambitos cristián-europeu y islamico-afroasiatico, los atros chodigos los consideran heterodoxos u menos chodigos.

**[[Falaixas]]: chodigos d'Etiopía, no almiten o [[Talmut]].

**[[Chodigos de Caifeng]]: antigos chodigos d'ixa ciudat de [[China]], ya no bi n'ha.