Diferencia entre revisiones de «L'Aínsa»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m ortografía, replaced: zión → ción, Mosic → Music
Jpbot (descutir | contrebucions)
m ortografía, replaced: decum → docum (2)
Linia 30:
[[Image:L'Aínsa - Puerta de la Muralla.jpg|thumb|200px|left|«Puerta d'Afuera» d'a [[muralla]] de l'Aínsa.]]
[[Image:L'Aínsa - Arco de entrada a la plaza de l'Ainsa.jpg|thumb|250px|Dentrada en a Plaza d'a villa dende lo vico antiguo, a traviés d'a puerta d'a muralla.]]
As orichens de l'Aínsa coma nuclio poblacional no son guaire claras en l'actualidat. No gosa amaneixer en garra decumentodocumento previo a la [[Reino Visigodo de Toledo|epoca visigotica]], per contra de [[Boltanya]] que sí que se'n conoix, anque se piensa que probablement ya existiba qualque suerte de [[castiello]] u fortificación (enantes que lo que bi ha agora). Per lo que diz a leyenda d'[[A Morisma]] (romance tradicional en a redolada), as mesnadas d'un noble local que teneba per nombre [[Garci Ximéniz|Garci Eiximéniz]] (a sobén referiu como «[[Reino de Sobrarbe|rei de Sobrarbe]]», anque no ye guaire probable que en estase) la reconquerioron en l'anyo [[724]], enfebrius os hombres per l'anviesta d'una «cruz de [[fuego]] en l'alto d'una [[carrasca]]», que ye l'emblema actual d'a comarca d'o Sobrarbe, per lo que se suposa que alavez lo menos qualque asentamiento u fortificación ya i existiba.
 
Qualques fuents opinan que L'Aínsa, ta part d'alavez, heba d'estar un castiello u fortificación sin a importancia que gosa tener huei, y lo castiello s'habría perdiu en bell punto d'entre [[sieglo VIII|ixe sieglo]] y lo [[sieglo XI]] que ye quan se i construyoron as partes más antiguas d'a fortaleza actual. Altros historiadors piensan que la presencia [[sarracins|sarracina]] en L'Aínsa habió d'estar anedotica, no pas contina, y talment como puesto adebantado en territorio de muga y posiblement vinculado con as poblacions y sinyorías musulmanas en o [[Semontano de Balbastro]], en considerando que lo Sobrarbe yera per ixas envueltas territorio d'a [[Marca Hispanica]] y territorio de muga, pobre en población, sin intrés economico u politico ta disputar-les-ne a os [[carolinchios]].
Linia 80:
A ilesia de L'Aínsa se construyó en o [[sieglo XII]], y a epoca de mas gran creiximiento d'a villa en a Edat Meya y sin que se'n haiga puesto saber o momento exacto que se devantó. Muitos historiadors consideran que en habendo-se reconquiesta la tierra baixa, as comarcas pirenencas d'[[reino d'Aragón|Aragón]] habioron a experimentar una crisi economica (perdioron os treudos de «[[peita]]s» que os territorios musulmans les tributaban) y demografica per a repoblación d'os territorios reconquiestos. A ilesia, anque per as suyas dimensions no ye garra monimento superior a las ilesias que se fayoron en ixa epoca en [[Europa]], s'ha de pensar cómo se podió construir en penando la comarca d'ixe estau de crisi, con pocos recursos per estar luent d'as nuevas ciudatz y centros economicos d'o reino, y mesmo fendo-ie lo [[campanal]] tan altero que gosa tener (5 plantas), que sí que ye tan important d'entre os campanals [[Arte romanico|romanicos]] de l'[[Alto Aragón]].<ref name="CuencaDelAra"/>
 
A consagración d'a ilesia se fayó en [[1181]] que se tienga decumentacióndocumentación, a l'advocación de [[Santa María]],<ref name="CuencaDelAra"/> marcando con tota probabilidat o final d'a construción.<ref name="AínsaGEA"/> A ilesia yera tamién [[colechiata]], con claustro propio d'estilo peculiar (irregular en comparanza con altros feitos ta par d'alavez), pentagonal, que se contruyó en o [[sieglo XIII]],<ref name="AínsaGEA"/> y l'abside semicircular, concorde con tot l'estilo romanico, teneba comunicación con l'[[hespital]] de pelegrins que tiempos n'habe se trobaba a'l canto d'a ilesia<ref name="AínsaGEA"/> (y que, significativament, encara da lo nombre a la puerta d'ixe cabo d'a villa). A ilesia tiene, amés, una cripta devantada con 18 columnas cadaguna con chapitels propios,<ref name="AínsaGEA"/> y sustentando lo [[teito]] de [[piedra picata|piedra picada royisca]] bien particular. Qualques partes d'a nau d'o templo s'han modificau en os sieglos posteriors.<ref name="AínsaGEA"/>
 
A torre se suposa que la contruyoron en a mesma epoca que la nau d'o templo, arredol de l'anyo que consagroron a ilesia (1181), y ye una torre-campanal muit robusta (7,5 m de costato en a base,<ref name="CuencaDelAra"/> con base quadrada) con 5 plantas de diferents misions cadaguna. O campanal teneba tres misions bien prencipals, serviba de campanal ta la liturchia, pero tamién yera una [[torraza]] ta defender a villa, con [[aspillera]]s y [[sayeta|sayeteras]] en as plantas segunda y tercera ta disparar a traviés d'ellas y [[vano]]s en a par superior (plantas 4a y 5a) que anque en l'actualidat tienen [[campana]]s, en a Edat Meya yeran libres y permitiban d'arrullar elementos de mida mas gran ta desfensa d'a base d'a torre<ref name="CuencaDelAra"/> (ixa función desfensiva tamién s'observa en a mayoría de campanals de puestos habitaus en a comarca). A tercera función, menos convencional, yera de servir de tribuna a las familias más prencipals en a villa, que podeban seguir a [[misa]] que se feba en a nau a traviés d'un bano interior, con dos [[arco de meyo punto|arcos de meyo punto]], feito en a primera planta d'o campanal, en comunicando totas dos cambras.<ref name="AínsaGEA"/>