Diferencia entre revisiones de «Laco (cheografía)»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 1:
:''Este articlo ye sobre o '''laco''' como una extensión d'augua de mida gran; pa oatros recipientsignificaus qued'a separola fa servir'''laco''' envaiga a producción de vin leiga l'articlo '''[[laco (desambigación)]]'''.''
[[Imachen:Озеро Кинерет.jpg|200px|thumb|right|Anvista d'o [[Laco Tiberiades]] ([[Tierra Santa]]), un laco d'orichen tectonico.]]
'''Laco''' u '''lago''' (d'o [[idioma latín|latín]] < ''LACUM'') ye una extensión gran d'augua, aplicable sobre tot en sentito macrocheografico, considerando-se tradicionalment "[[lacuna]]s" u "[[laguna]]s" as extensions més grans d'augua a nivel comarcal en o dominio lingüistico de l'[[idioma aragonés|aragonés]] y a suya redolada.
 
== Etimolochía y equivalencias ==
A etimolochía de "laco" u "lago" s'explica dende o latín ''LACUM'', as dos variants s'explican por a resistencia que presenta l'aragonés a sonorizar as [[Consonants oclusivas xordas intervocalicas|xordas intervocalicas]] latinas, resistencia que s'ha feito menor con o tiempo que se mantién en [[aragonés central]]. "Laco"/"lago" no tien a mesma etimolochía que "[[laco]]" como concepto vinatero u como [[basa]] en piedra viva, que derivan d'o latín LACCUM ("[[cisterna]]") y ye en o suyo orichen un [[helenismo (lingüistica)|helenismo]].
 
En aragonés o termin "laco" u "lago" se fa servir poco. OSe termindesvién "[[laco]]"que haen fosilizauAragón enuna muitosd'as puestosmayors comolacunas unye a [[tecnicismolaguna de Gallocanta]] vinateroy visiblea yatradición ennunca ola "''[[Libroha calificada como Chantre]]''"laco"/"lago", d'aparabra [[Diocesique detien Tarazona]]equivalents yetimolochicos queen encaraquasi setotas puetas sentirluengas end'Europa Occidental pa indicar zonas lugarshumidas d'estaescala diocesimacrocheografica yque no existen en a [[val de l'Alto AragónEbro]].
 
ConEn aos xordatextos sonorizadameyevals se troba quasi siempre a variant "lago", tamiéncon loa documentamosxorda amplamentsonorizada, por eixemplo en o ''[[Lago Tiberiades]]'' d'o "''[[Libro d'el Trasoro]]''", y en la traducción herediana d'"''[[Historia contra los Paganos]]''":
Manimenos encara se puet trobar en a microtoponimia coexistindo con "lacuna". Entre [[Concilio]] y [[Riglos]] trobamos los microtoponimos ''Lacos'' y ''Barranco Lacos'', en [[Rodellar]] ''Laco Grande'', ''Laco a Sabina'' y ''Loma de Laco Grande''. Se desvién que en Aragón una d'as mayors lacunas ye a [[laguna de Gallocanta]] y a tradición nunca la ha calificada como "laco", parabra que tien equivalents etimolochicos en quasi totas as luengas d'Europa Occidental pa indicar zonas humidas d'escala macrocheografica que no existen en a [[val de l'Ebro]].
{{cita|por la qual cosa co(m)mo el fiziesse batalla contra aq(ue)llos de Marsella al '''lago''' fulcino fue muerto del fillo de gayo mario enel roydo et apretamiento dela batalla por tal que non se supiesse qui lo auia fecho}}
 
A parola "laco" con sentiu macrocheografico la documentamos amplament en libros meyevals como o "''[[Libro d'as Marabillas d'o Mundo]]''"., Endica referindo-se a "''las [[Cronica de Moreaalbufera]]''"s. se plega a confundir o toponimo griego ''Lacos'' con un apelativo ''de los Lacos'', adaptau a l'aragonés:
{{cita|Esta cibdat es asentada en vn '''[[Albufera|laco de Mar]]''' assi como es [[Venecia|Venicia]]}}
 
En a [[toponimia aragonesa|toponimia]] altoaragonesa no siempre podemos saber si un "laco" corresponde a un antigo cuerpo d'augua (latín ''LACUM'') u a una basa en piedra viva (latín ''LACCUM'').
 
En a "''[[Cronica de Morea]]''" se plega a confundir o toponimo griego ''Lacos'' con un apelativo ''de los Lacos'', adaptau a l'aragonés:
{{cita|Et quando fueron aplegados en la castellania de Calamata en el '''plano de los Lacos''', aqui reposaron por ordenar como devian entrar en la tierra de los enemiguos; & quando vino a la noche [[Melic]] el Turco tomó dos flechas.}}
Con a xorda sonorizada "lago" tamién lo documentamos amplament, por eixemplo en o ''[[Lago Tiberiades]]'' d'o "[[Libro d'el Trasoro]]", y en la traducción herediana d'"''[[Historia contra los Paganos]]''":
{{cita|por la qual cosa co(m)mo el fiziesse batalla contra aq(ue)llos de Marsella al '''lago''' fulcino fue muerto del fillo de gayo mario enel roydo et apretamiento dela batalla por tal que non se supiesse qui lo auia fecho}}
 
Tamién con valor macrocheografico s'ha puesto documentar "[[estanyo]]", por eixemplo en "''[[La Flor de las Ystorias d'Orient]]''", pero de seguro que ye pa dicir que as suyas caracteristicas naturals no son comparables con garra mar conoixida, que l'augua ye menos salada.