Diferencia entre revisiones de «Carlos Magno»

Contenido eliminado Contenido añadido
MerlIwBot (descutir | contrebucions)
m Robot Adhibito: ur:چارلیمان
Sin resumen de edición
Linia 2:
{{Ficha de noble
| títol= Rei d'os francos, rei d'os Longobardos y emperador d'Occident
| nombre= CarlemanyoCarlo Magno
| imachen=Dürer karl der grosse.jpg
| títol0= [[Rei]] d'os [[francos]]
Linia 21:
|}}
 
'''CarlemanyoCarlos Magno''' u '''Carlos I ''O Gran''''' estió rei d'o [[Reino franco]] y, dende o [[25 d'aviento]] de [[800]], o primer emperador d'o [[Sacro Imperio Román Chermanico]]. Naixió en bell lugar d'a [[Renania]], ye fácil que en [[Aquisgrán]], o [[2 d'abril]] de [[742]], y morió o [[28 de chinero]] de [[814]] en [[Aquisgrán]] (hue en [[Alemanya]]).
 
CarlomanyoCarlos Magno yera fillo d'o rei franco [[Pepín lo Petit]] y de [[Bertha de Laon]], encara que fillo ilechitimo dica o matrimonio d'os suyos pais dimpués d'a suya naixencia.
 
Conquirió o [[Reino Longobardo]] en l'anyo [[774]]. Organizó expedicions a lo sud d'os Pireneus y establió a [[Marca Hispanica]]. S'anexionó [[Bavera]] y derrotó a los [[avaros]] pa cutio. Sozmetió a los [[saxons]] en unas quantas campanyas. Fue coronau emperador de Roma en l'anyo [[800]].<ref>[[Jean Sellier]].: ''Atlas de los pueblos de Europa Occidental''. Editorial Paidós. pp12 </ref>
 
== Campanyas contra os saxons ==
Carlos emprendió una primera campanya contra [[Saxonia]] y destruyó o suyo principal santuario, o [[Irmensul]] en [[772]]. En [[775]] sozmetió a os [[angarians]], os [[ostfalians]] y os [[westfalians]]. En 776 organizó una marca en territorio Saxón. En [[Padeborn]] convocó una asambleya y procedió a lo [[baptismo]] colectivo d'os saxons, dividindo dimpués o país saxón en zonas de misión comfiatas a monches francos. En [[Padeborn]] recibió a un d'os [[walí]]s alzatos contra o emir de [[Emirato de Cordoba|Cordoba]].
 
Mientres Carlomagno yera en o norte d'Espanya os [[saxons]] se rebeloron contra os francos y os misioners cristians y [[Widuking]] estió o [[caudiello]] d'esta rebuelta. Una serie de campanyas anyals entre 779 y 785 con baptismos forzatos y fendo grans mortaleras rematoron con a resistencia saxona y lo mesmo [[Widuking]] se rindió, se sozmetió y recibió o [[baptismo]] estando Carlomagno o suyo padrín. Establioron una administración franca y una organización eclesiastica regular en tota Saxonia, que dende alavez conoixió un rechimen de terror y deportacions en masa. Dimpués d'a sumisión de Saxonia fue sozmesa [[Frisia]] a lo norte y este d'o [[Zuiderzee]] en 785 y os eslavos [[obroditas]] esdevinioron vasallos d'os francos.
 
En [[789]] Carlos CarlomanyoMagno ninvió una expedición de castigo contra os eslavos [[welatavos]] que heban atacato a os obroditas. En 790 ninvió una expedición contra Frisia. Entre 794 y 797 os [[saxons]] se tornoron a rebelar y CarlemanyoCarlos Magno lis ninvió quatre expedicions. [[Nordalbinchia]] y [[Wihmode]] fuoron conquiestos y posó a os francos en contacto con os [[daneses]].
 
== Campanyas contra os musulmans de l'Al Andalus ==
CarlemanyoCarlos Magno recibió en [[Padeborn]] a lo [[wali]] de [[Saraqusta]], devantato contra o [[Lista d'emirs de Cordoba|emir]] de [[Emirato de Cordoba|Cordoba]], y decibió aduyar-lo. En primavera de [[778]] ninvió una doble expedición a la [[peninsula iberica]]: un exercito trescruzó os [[Pireneus]] orientals y éll mesmo con atro exercito pasó por [[Gascunya]], [[Navarra]], [[Pamplona]] y [[Uesca]] y s'achuntó con l'atro cuerpo chunto a [[Zaragoza]], que, en contra d'o previsto no li ubrió as puertas. No podendo prener a ciudat, se'n tornó por o mesmo camín, y en Pamplona escachó as [[muralla]]s d'a ciudat. Manimenos en agosto de [[778]] os [[vascons]] acotoloron a suya retaguardia, incluito [[Roldán]] (o prefecto de [[Bretanya]]), en la que será conoixita como [[batalla de Roncesvals]]. Seguntes pareix alavez os hispano-cristians encomenzoron a ocupar franchas pirenencas de l'[[Aquitania]] carolinchia.
 
En l'anyo [[793]] os arabes y [[berbers]] de l'[[Al-Andalus]] atacoron y tornoron a ocupar territorios [[Occitania|occitans]] que ya heban ocupato en atras ofensivas y que heban tenito que deixar a los [[Reino franco|francos]]. Quan plegoron enta [[Narbona]] o marqués Guillén los aturó en a marguin de l'[[río Orbieu|Orbieu]], entre Narbona y Carcasona, forachitando-los de nuevo t'a peninsula iberica. En l'anyo [[795]] os exercitos francos penetroron de nuevo en a peninsula ocupando [[Chirona]], [[Cardona]] y [[Vic]], mientres os musulmans disidents clamaban a los francos en l'anyo [[799]] pa que los aduyasen en l'[[Alto Aragón]] y [[Balears]]. Dimpués de 2 anyatas de setio [[Barcelona]] capetuló y lo rei [[Loís o Piadoso|Loís]], fillo de CarlemanyoCarlos Magno, entró en la ciudat ([[801]]). D'esta traza se formó, encara unita a [[Septimania]], lo que dimpués será a [[Marca Hispanica]].
 
A partir de l'anyo [[806]] los musulmans saqueyoron [[Corcega]], [[Provenza]] y [[Italia]], y l'exercito terrestre franco prenió [[Pamplona]] en l'anyo 806, plegó enta l'[[Ebro]] en l'anyo [[809]], no podió prener [[Uesca]], pero prenió [[Tortosa]] en l'anyo [[812]].
 
== CarlemanyoCarlos Magno en fuents aragonesas ==
En o [[Liber Regum]] lo mencionan como ''Charle Mayne''.
{{cita|est rei [[Pepín lo Petit]] priso muller la reina [[Bertha de Laon|Bertha]] con los grandes pedes, qui fo filla de Floris e de Blanca Flor, et ovo en ela fillo a '''Charle Mayne'''. ([[Liber Regum]])}}
Línea 56 ⟶ 58:
En o "[[Libro d'o Trasoro]]" lo mencionan como ''Carlo Magno'' en o capítol 89:
{{cita|Et Desideor, rey de Lombaria començo de la otra part guerra, que Teolofre su padre nonde auya feyto tanto en su vida. E [[Adrián I|Adrián]] el apostolico rogo '''Carlo Magno''', fillo de '''Pepin''' que la ora era rey de Francia que el vujes en Ytalia en a si que en la çibdat de Papia en do el rey staua e tomaua plazer con su muller e con sus fillos; e la ora fizo jurar la fealdat de Santa Eglesia a toda Ytalia e el mjsmo, e pues lo leuo preso en Francia.}}
 
== Referencias ==
{{listaref}}
 
== Vinclos externos ==
{{Commonsart|Carolus Magnus|CarlemanyoCarlos Magno}}
 
[[Categoría:EmperadorsReis d'o Sacro Imperio Román ChermanicoCarolinchios]]
[[Categoría:ReisEmperadors de Franciacarolinchios]]
[[Categoría:742 (naixencias)]]
[[Categoría:814 (muertes)]]
[[Categoría:Francos]]
 
[[af:Karel die Grote]]