Diferencia entre revisiones de «Mexico»

Contenido eliminado Contenido añadido
Xqbot (descutir | contrebucions)
m r2.7.3) (Robot Adhibito: Modificato: sc:Mèssico
Jpbot (descutir | contrebucions)
m homocheneizo emboli... desembolic, replaced: envoli → emboli (8)
Linia 61:
{{Articlo principal|Civilizacions precolombinas}}
[[Imachen:Piramide del Sol 072006.JPG|left|thumb|250px|A Piramide d'o Sol en [[Teotihuacan]].]]
Fa alto u baixo 30.000 anyadas que o territorio de l'actual Mexico fue ocupato por grupos humans de cazataires-recolectors, habendo-se feito troballas datatas en 21000 aC en os chacimientos arqueolochicos d'o país. Se i desenvolicódesembolicó l'[[agricultura]] fa 9.000 anyadas, estando o [[panizo]] o suyo prencipal [[alimento]] cultivato (encara que o suyo cultivo apareixió fa nomás que 5.000 anyadas). Antiparte, as primeras troballas de repuis d'[[alfarería]] son de fa 2.500 anyadas. Iste desenvoliquedesembolique estió nomás en a parte central mas fértil d'o país, y en o norte continoron os grupos humans vivindo d'a [[cazata]] y a recolección, en no tener as posibilidatz de i desenvolicardesembolicar una sociedat agraria. Por ixo a primera [[civilización]] apareixió en o centro-sud d'o país, y ye a [[cultura olmeca]].
 
Arredol de [[100|100 dC]], a ciudat de [[Teotihuacan]] esdevenió o prencipal centro urbán d'o centro-sud de Mexico, tenendo baixo a suya influencia o territorio que s'estendilla dende l'actual [[Nuevo Mexico]], en [[Estatos Unitos]], dica [[Costa Rica]], en [[Centroamerica]]. A ciudat teneba en a suya epoca de mayor esplendor una [[superficie]] de 20 [[km²]] y una [[Población humana|población]] de 125.000-200.000 habitants. Sindembargo, a ciudat fue cremata y o suyo territorio espullato en [[750]] por grupos de nomadas [[chichimecas]] que proveniban d'os disiertos d'o norte d'o país, esboldregando-se o suyo poderío.
[[Imachen:Chichén Itzá - La Casa Colorada 2.jpg|right|thumb|250px|A dita ''Casa Colorada'' en [[Chichén Itzá]].]]
Succedindo a Teotihuacan, a ciudat de [[Tula (Mexico)|Tula]] estió o centro d'una nueva civilización que eixerceba o suyo dominio sobre o centro de Mexico mientres os sieglos [[Sieglo X|X]] y [[Sieglo XI|XI]], y que prene o nombre d'os [[toltecas]], que dan o suyo eponimo a la ciudat. En ixas envueltas amanixioron os primers grupos organizatos de [[Melitar|guerrers]] que s'organizaban en chermandatz recibindo o nombre d'un animal, estando tamién practicants de sacrificios humans. Tula establió vinclos con atros territorios, encluyendo-ie a [[peninsula de Yucatán]], a on se trobaba a ciudat maya de [[Chichén Itzá]]. Os [[mayas]] tamién heban desenvolicatodesembolicato una civilización, a [[civilización maya]], dende l'anyo 100 y que plegaría a o suyo momento de maximo esplendor arredol de [[600]]-[[900]]. Os suyos centros urbans se caracterizaban por os suyos centros ceremonials en edificios singulars, posibles en haber-se-ie desenvolicatodesembolicato una important producción agricola.
 
O zaguer grupo d'os [[nahua]] en plegar a o centro de Mexico estioron os [[aztecas]], que establioron a ciudat de [[Mexico-Tenochtitlán]] (l'actual [[ciudat de Mexico]]) en [[1325]] en rematar un pelegrinache conducito seguntes a leyenda por o suyo dios [[Huitzilopochtli]]. Se diz que fundoron a suya capital en o puesto a on heban trobato una [[aliga]] en minchando sobre un [[cactus]], elemento mitolochico que se troba hue representato en a [[bandera de Mexico]]. Os aztecas creyoron una alianza con atras dos ciudatz d'a redolada, [[Texcoco]] y [[Tacuba]], alianza que se conoix con o nombre de ''[[Triple Alianza (Mexico)|Triple Alianza]]'' y prencipioron un proceso d'expansión basato en as suyas conquiestas melitars, controlando un territorio que s'estendillaba dende l'[[Ocián Pacifico]] a l'ueste dica o [[Golfo de Mexico]] a l'este. Nomás que os [[purépechas]] y os [[tlaxcaltecas]], amás de bellos atros chicotz pueblos, mantenioron a suya independencia respective d'o [[imperio azteca]]. A capital azteca, [[Mexico-Tenochtitlán]], con una poblción d'alto u baixo 200.000 habitants, esdevenió una d'as prencipals ciudatz d'o mundo en ixas envueltas.
Linia 167:
Mexico tien una economía de libre mercato orientata a las exportacions. Ye un país de renda meyana-alta,<ref>{{en}} [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0,,contentMDK:20421402~pagePK:64133150~piPK:64133175~theSitePK:239419,00.html#Upper_middle_income List of upper middle-income countries by the World Bank]</ref> con a renda per capita mas alta de [[Latinoamerica]] en termins nominals.<ref name="World Bank">{{en}} [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/LACEXT/MEXICOEXTN/0,,contentMDK:20185184~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:338397,00.html World Bank's Mexico Country Brief]</ref> Mexico ye a 13<sup>ena</sup> economía mas gran d'o mundo d'alcuerdo con o suyo [[Producto interior bruto]] en [[paridat de poder adquisitivo]] y a segunda mas gran de Latinoamerica, dimpués de Brasil.<ref>{{en}} [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html Countries Ranked by GDP] CIA Factbook</ref> Dimpués d'a crisi de [[1994]], Mexico se recuperó a escape con a construcción d'una economía moderna y diversificata.<ref name="World Bank"/> As administracions recients han amillorato a infraestructura y han permitito a competencia privata en os puertos maritimos, [[aeropuerto]]s, [[ferrocarril]]s, as empresas de [[telecomunicacions]], a cheneración d'[[electrecidat]] (de manera limitata) y a distribución de [[gas natural]].
 
Seguntes o decumento de 2007/2008 d'as [[Nacions Unitas]] sobre o DesenvoliqueDesembolique Humán, l'11,6% d'a población vive en a [[pobreza]],<ref>Pobreza definita como porcentache d'a población que vive con menos de 2 dólars norteamericans por día, en [http://hdrstats.undp.org/indicators/24.html Human Development Report 2007/2008] UNDP. Calendata d'acceso: 4 de chulio de 2007</ref> y o 3% en pobreza extrema.<ref>Pobreza extrema definita como o porcentache d'a población que vive con menos d'1 dólar norteamericán por día, en [http://hdrstats.undp.org/indicators/23.html Human Development Report 2007/2008]. United Nations. Calendata d'd'acceso: 4 de chulio de 2008</ref> Manimenos, a desigualdat d'a renda encara ye un problema grieu, y existen divisions entre ricos y pobres, o norte y o sud, y as arias rurals y urbanas. Os contrastes en o desenvoliquedesembolique humán ([[endice de desenvolique humán|IDH]]) amostran una gran disparidat entre municipios ricos, como [[San Pedro Garza García]], en [[Nuevo León]] con un ran de desenvoliquedesembolique economico, educativo y de sanidat parellán a o d'[[Alemanya]], y o municipio de Metlatonoc, en [[Guerrero]], con un ran d'IDH parellán a [[Siria]].<ref>{{en}} [http://hdr.undp.org/docs/reports/national/MEX_Mexico/Mexico_2004_sp.pdf 2004 UNPD Mexico Report on HDI].</ref><ref>{{es}} [http://busquedas.gruporeforma.com/utilerias/imdservicios3w.dll?JPrintS&file=mty/norte01/00393/00393608.htm&palabra= "Sobresale Nuevo León por su alto nivel de vida"] El Norte, Requiere subscripción: "Al realizar por primera vez un estudio a nivel municipal, el organismo de la ONU ubicó a San Pedro Garza García como el segundo municipio con mejor Índice de Desarrollo Humano, después de la delegación Benito Juárez; y a San Nicolás de los Garza como el sexto, de los 2 mil 426 municipios de todo el País."</ref>
 
[[Imachen:Monterrey nightview.png|thumb|[[Garza-García]], destrito financiero de [[Monterrey]]]]
Linia 221:
 
{{America d'o Norte}}
{{Destacato|es}}
{{Destacato|nah}}
{{Destacato|ca}}
 
[[Categoría:Mexico|Mexico]]
 
{{Destacato|es}}
{{Destacato|nah}}
{{Destacato|ca}}
[[ace:Meksiko]]
[[af:Meksiko]]