Diferencia entre revisiones de «Idioma anglés»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Robot Adhibito: Modificato: lmo:Lengua inglesa |
m homocheneizo emboli... desembolic, replaced: envoli → emboli (8) |
||
Linia 19:
|sil=eng
}}
L''''anglés''' (en anglés {{audio|1=En-us-English.ogg|2=''English'' /ˈɪŋɡlɪʃ/}}) ye un [[luengas chermanicas|idioma chermanico]] occidental orichinario d'o norte d'[[Europa]] que se
Historicament, l'anglés s'orichinó d'a fusión de varias luengas y dialectos que hue se conoixen colectivament como [[antigo anglés]], y que los trayioron a la costa este d'Anglaterra os antigos colonizadors d'orichen [[Pueblos chermanicos|chermanico]] ([[anglo-saxons]]) arredol d'o [[sieglo V]] – derivando a parola ''anglés'' d'o nombre d'os [[anglos]], que con os [[saxons]] formaban os anglo-saxons.<ref>{{cita web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/English |title=English — Definition from the Merriam-Webster Online Dictionary |publisher=Merriam-webster.com |date=2007-04-25 |accessdate=2010-01-02}}</ref> Un important numero de parolas de l'anglés derivan d'o [[latín]], ya que ista yera de bella forma a ''[[lingua franca]]'' d'a cristiandat y d'a vida intelectual europea por ixas envueltas.<ref name="Spiritus-temporis.com">{{cita web|url=http://www.spiritus-temporis.com/old-english-language/latin-influence.html |title=Old English language — Latin influence |publisher=Spiritus-temporis.com |date= |accessdate=2010-01-02}}</ref> A luenga tenió amás grans influencias de l'antigo [[idioma nordico antigo|idioma nordico]] debito a las envasions [[Vikingos|vikingas]] d'os sieglos [[Sieglo VIII|VIII]] y [[Sieglo IX|IX]], y tamién recibió influencias d'o [[Idioma francés|francés]] (y d'o latín a traviés d'o francés) en estar un dialecto francés a luenga d'os conquiridors que esdevenioron a clase dirichent d'Anglaterra dimpués d'a [[batalla de Hastings]] ([[1066]]) y a conquiesta d'o país por [[Guillén I d'Anglaterra|Guillén ''O Conquiridor'']].
Linia 41:
En primerías, l'[[antigo anglés]] yera un grupo de diferents dialectos, reflectando a variedat d'orichens d'os reinos anglo-saxons de Gran Bretanya<ref>David Graddol, Dick Leith, and Joan Swann, ''English: History, Diversity and Change'' (New York: Routledge, 1996), 101.</ref> pero un d'istos dialectos, o [[Saxón occidental (antigo anglés)|saxón occidental tardano]], eventualment prencipió a dominar, estando ista por eixemplo a luenga en que s'escribe o poema ''[[Beowulf]]''.
L'antigo anglés se transformó mas tardi debito a dos succesivas invasions. A primera de parlants de [[luengas nordicas|luengas nord-chermanicas]] quan [[Halfdan Ragnarsson]] y [[Ivar the Boneless]] prencipioron a conquerir y colonizar as partis septentrionals d'as islas britanicas entre os sieglos VIII y IX (se veiga [[Danelaw]]). A segunda estió una invasión de parlants de l'[[antigo normando]], una [[luengas romances|luenga romance]], en o sieglo XI, con a [[conquiesta normanda d'Anglaterra]]. O normando
Istos cambeos lingüisticos en l'anglés seguidos d'a invasión normanda producioron lo que hue conoixemos como [[anglés meyo]], estando a obra ''[[The Canterbury Tales]]'' de [[Geoffrey Chaucer]] a millor referencia literaria d'ista epoca.
Linia 64:
Muitas parolas d'as luengas chermanicas nordicas dentroron en l'anglés a traviés d'os asentamientos que se creyoron con as envasions [[vikingos|vikingas]] y [[daneses|danesas]] que prencipioron arredol d'o sieglo IX. Muitas d'istas son parolas prou comuns, lo que amostra a estreita relación que bi habió entre os angleses y os envasors escandinavos. O neerlandés y o baixo alemán tamién han tenito una considerable influencia en o vocabulario anglés, contribuindo en termins cutianos, asinas como muitas parolas d'o mundo d'a navegación y o comercio.
D'atra man, l'anglés ha formato en os zaguers 1.500 anyos parolas por composición y adhibindo-ne afixos d'una traza diferent a las atras luengas chermanicas. Por eixemplo, os substantivos abstractos en anglés se pueden formar partindo d'atras parolas con os sufixos "‑hood", "-ship", "-dom" y "-ness". Totz ells tienen sufixos equivalents en as atras luengas chermanicas, pero os suyos patrons d'utilización diverchen, por eixemplo l'alemán "Freiheit" y l'anglés "freedom" (os dos con o significato de "libertat", o sufixo alemán "-heit" sería equivalent en anglés a "-hood", mientres que "-dom" tendría o suyo equivalent alemán en "-tum"). Os idiomas islandés y feroes tamién fan como l'anglés en iste aspecto, ya que, igual que l'anglés, s'han
Muitas parolas [[idioma francés|francesas]] son tamién intelichibles ta un parlant d'anglés, mas que mas en a luenga escrita (ya que a prenunciación ye por un regular prou diferent), porque l'anglés absorvió una gran cantidat de vocabulario d'o [[idioma normando|normando]] y d'o francés, a traviés d'os [[anglo-normandos]] dimpués d'a conquiesta normanda, y dreitament d'o francés a o largo d'os sieglos. Como resultato, una gran parti d'o vocabulario anglés deriva d'o francés, con bellas chicotas esferencias de ortografía (rematanzas, manca de [[diacritico]]s, etc.), asinas como diverchencias ocasionals en o significato, creyando falsos amigos: por eixemplo, comparar l'anglés "library" con o francés ''librairie''; en anglés significa "biblioteca" mientres que en francés como en aragonés ye ''librería'' (en anglés "bookstore"), fendo servir o francés ta l'atro significato a parola "bibliothèque". A pronunciació d'a mayoría d'amprens franceses en anglés (fueras de bells poquetz amprens modernos como ''mirage'', ''genre'', ''café''; u frases como ''coup d’état'', ''rendez-vous'', etc.) s'ha adaptato de tot a las normas foneticas anglesas y sigue o mesmo patrón d'accentuación que qualsiquier atra parola (por eixemplo l'anglés "nature" vs. o francés ''nature'', "button" vs. ''bouton'', "table" vs. ''table'', "hour" vs. ''heure'', "reside" vs. ''résider'', etc.).
Linia 129:
Amás d'istas variedatz prencipals, bi ha muitas atras variedatz de l'anglés, entre as que se troban, en muitos casos, subvariedatz, somo por eixemplo o ''[[cockney]]'', o ''[[scouse]]'' u o ''[[geordie]]'' en l'[[anglés britanico]]; l'[[anglés de Newfoundland]] aintro de l'[[anglés canadiense]]; y l'[[anglés afro-americán vernaclo]] (''"ebonics"'') u l'[[anglés sud-estatounitense]] entre as variedatz de l'[[anglés americán]]. L'anglés ye una [[luenga pluricentrica]], sin una autoridat central d'a luenga como por eixemplo o l'[[Academia francesa]] en o caso d'o francés; por ixo no existe una variedat que sía considerata "correcta" u "incorrecta", fueras de quan somos parlando d'una audiencia particular a la que ye dirichita.
L'[[idioma anglico escocés|anglico escocés]] tien os suyos orichens en o temprano anglés meyo d'o norte,<ref>Aitken, A. J. and McArthur, T. Eds. (1979) ''Languages of Scotland''. Edinburgh,Chambers. p.87</ref>
Os parlants d'anglés tienen una gran variedat d'[[accento (lingüistica)|accentos]], que a sobén permite distinguir o dialecto u luenga nativa d'o parlant. En Anglaterra, as variacions se centran mas actualment en a pronunciación que en a gramatica u o vocabulario. D'antis mas a gramatica y o vocabulario tamién gosaban cambear en os diferents puestos d'o país, pero debito a una perda de lexico a mayor parti d'istas diferencias ya no existen hue.<ref>Peter Trudgill, ''The Dialects of England'' 2nd edition, page 125, Blackwell, Oxford, 2002</ref>
Linia 140:
* O [[E-Prime]] excluye as formas d'o verbo ''to be'' (''ser-estar'').
* A [[reforma ortografica anglesa]] ye un intento d'amillorar a grafía de l'anglés fendo-la mas simpla.
* L'[[anglés codificato manual]] (''Manually Coded English'') constituye una variedat de sistemas que han estato
* O ''[[seaspeak]]'' (literalment "''a parla d'a mar''") y as relacionatas ''[[Alfabeto fonetico d'a OTAN|airspeak]]'' (''parla de l'aire'') y ''policespeak'' (''parla d'a policía''), se basan todas en vocabularios restrinchitos, fuoron disenyatas por Edward Johnson en a decada de 1980 ta aduyar a la cooperación internacional y a la comunicación en arias especificas. Tamién existe o ''[[tunnelspeak]]'' (''parla d'o túnel'') que se fa servir en o [[eurotúnel]].
* [[Anglés simplificato|Anglés tecnico simplificato]] (''Simplified Technical English'') ye una variedat historica
* L'[[anglés especial]] (''Special English'') ye una forma simplificata de l'anglés que fa servir a canal de radio y televisión ''[[Voice of America]]''. Emplega nomás 1.500 parolas.
Linia 157:
A gramatica anglesa tien un grau de flexión minimo comparato con a mayoría d'as [[luengas indoeuropeas]]. Por eixemplo, l'anglés moderno, a esferencia de l'aleman u o neerlandés modernos y d'as [[luengas romances]], no tien un [[chenero gramatical]] ni tampoco no [[concordancia|concordancia d'os adchectivos]]. A marca d'o [[caso gramatical|caso]] quasi ye desapareixita en a luenga y nomás se puet trobar en os [[pronombre]]s. A esferencia entre [[verbos chermanicos fuertes|verbos fuertes u irregulars]] (por eixemplo ''speak/spoke/spoken'') y [[verbos chermanicos febles|verbos febles u regulars]] ye herencio d'os suyos orichens chermanicos y un rasgo de gran importancia en l'anglés moderno, ya que ye un repui d'a flexión propia d'as luengas chermanicas que en atros casos (como a marca d'o [[plural]]) ye de tot desapareixita.
Alavez, a luenga s'ha tornato mas [[luenga isolata|analitica]],
== Vocabulario ==
Linia 167:
{{cita|Quántas parolas bi ha en o idioma anglés? No bi ha una unica respuesta sensata ta ista pregunta. Ye imposible contar o numero de parolas d'un idioma, ya que ye dificil decidir s'ha de contar realment como una parola.<ref>{{cita web |url=http://www.oxforddictionaries.com/page/howmanywords |title=How many words are there in the English language? |work=Oxford Dictionaries Online |publisher=Oxford University Press |accessdate=17 September 2010}}</ref>}}
O vocabulario de l'anglés ye indudablement granizo, pero especificar un numero concreto de parolas sería mas una defición que un calculo exacto. A o contrario que atras luengas como o francés (con l'[[Académie française]]), l'alemán ([[Rat für deutsche Rechtschreibung]]), o castellán ([[Real Academia Española]]) u o italián ([[Accademia della Crusca]]), no existe garra academia que pueda definir oficialment que parolas y variants de parolas son oficialment acceptatas en a luenga. Nuevos [[neolochismo]]s apareixen regularment en campos como a medecina, sciencias y tecnolochía entre atros, y a luenga ye en constant
A segunda edición de l'''Oxford English Dictionary,'' ''(OED2)'' incluye mas de 600.000 definicions, seguindo una politica concreta d'inclusión:
Linia 287:
{{Destacato|sw}}
{{Destacato|als}}
[[ace:Bahsa Inggréh]]
[[af:Engels]]
|