Diferencia entre revisiones de «A Fueva»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m ortografía, replaced: conoixido → conoixiu (2)
Linia 26:
'''A Fueva''' (d'o [[idioma latín|latín]] «''fovĕa''», «depresión en o terreno»), ocasionalment nombrada '''val d'A Fueva''' (anque a suya condición de «[[val]]» ''senso stricto'' ye descutible), u tamién '''Fueva de Tierrantona'''<ref name="LABAÑA">{{es}} [[Chuan Baltista Labaña|LABAÑA, Juan Bautista]]. ''Itinerario del Reino de Aragón; Por donde anduvo los últimos meses de 1610 y los primeros de 1611''. Ed. PRAMES; Zaragoza, [[2006]]. ISBN 84-8321-201-3</ref> (sobre tot, en textos historicos), ye una subcomarca u rechión cheografica natural que fa parte d'a [[comarcas d'Aragón|comarca aragonesa]] d'o [[Sobrarbe]], en a [[provincia de Uesca]]. Corresponde con o sector sud-oriental d'a comarca, con mugas con a [[Ribagorza]] á l'este, sud y sud-este, y con a resta d'o Sobrarbe en norte y en ueste.
 
Se tracta d'una plana de dimensions considerables si se'n considera la posición tan á man d'o [[Pireneu]] más abrupto; con grans extensions [[agricultura|agricolas]], constituida por una cuenca [[sedimentación|sedimentaria]] delimitada en norte y con una disposición muit transversal por o macizo d'as [[sierras interiors pirenencas]], representadas astí por a [[Sierra Ferrera]], y en sud por as [[sierras exteriors pirenencas]] que se representan con a [[Sierra de Paniello|sierra de Panillo]]. Por lo sud-este y l'este a [[sierra de Santa Liestra]] y as suyas estribacions septentrionals que gosan unir-se con a Sierra Ferrera y reciben o nombre popular de [[monts de Foradada]] (en alusión á [[Foradada d'o Toscar]]) la cierran y deseparan d'a [[val de l'Esera|val d'o río Esera]], y con él, d'a comarca d'a [[Ribagorza]], mientres que por l'ueste, una serie de monts menos extensos y de paso de millor transitar, conoixidosconoixius como [[sierra de l'Entremont]] (en sud-ueste), a [[sierra de Muro de Roda]] (este) y [[sierra d'Arro]] (norueste) la deseparan, anque con menor hermetismo, d'a [[val d'a Cinca|val d'o río Cinca y de l'Aínsa]].
 
==Cheografía==
[[Imachen:As Cortz - Val d'A Fueva dende o lugar.jpg|thumb|350px|right|Envista d'a fondonada que fa A Fueva, dende [[As Cortz]], en o estremo noreste, cara ta'l sur-surueste.]]
A Fueva se comunica con a val de l'Esera por tres pasos transmontans. En o tercio norte, o [[collau d'A Foradada]] fa de paso natural y tradicional d'entre o sector más nortenco d'A Fueva (dito «[[Baixo Penyas]]») y a val de l'Esera, comunicando as [[aldeya]]s y lugarichons que enantes s'heba conoixidosconoixius como [[Toledo d'A Nata]] con a ribagorzana [[tierra de Campo]] á traviés d'os monts de Foradada. Por a baixant sud d'o «tozal de Fuent de Campo» tamién enfila un caminet, anque de peyor transitar, que esnaviesa o sarrato cara ta Foradada tamién, dimpués de pasar por [[Ranyín]] y por [[O Lumo de Ranyín]], en dindo-se-ne no guaire luent d'á on que remata lo paso d'o Collau de Foradada, á tamas d'a diferencia en kilometros d'os puestos á on que se pillan os camins en a versant fovana. O tercer paso y lo solo que existe en a metat meridional que pase directament t'a Ribagorza sin pasar por a val d'a Cinca ye lo camín de [[Formigals]] y de [[Troncedo]], posiblement o motivo ta existir-ie lo formidable castiello (en Troncedo), pus a localidat el domina dende un promontorio. Iste zaguer camín conduce t'a [[villa]] de [[Graus]] que, mal que a orografía fese a traviesa bien dura dica que i existioron carreteras, se troba á menos de 10&nbsp;km d'iste estremo meridional d'A Fueva.
 
====Hidrografía====