Diferencia entre revisiones de «Latón»

Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición
Linia 3:
O '''latón''' (d'o [[idioma latín|latín]] <*''LACTONE'', derivau de <''LACTEM'', «[[leit]]»<ref name="MOTT">{{es}} [[Brian Leonard Mott|MOTT, Brian L.]]. ''Diccionario etimológico chistabino-castellano castellano-chistabino''. Institución «Fernando el Católico». Zaragoza, [[2000]]. <small>ISBN 84-7820-553-5</small></ref>) ye a cría de curta edat de o [[Sus scrofa domesticus|tocín]] domestico<ref name="VIDALLER">{{an}} [[Rafel Vidaller Tricas|VIDALLER TRICAS, Rafel]], ''Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals''; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza [[2004]]. <small>ISBN 978-84-8986-235-7</small></ref><ref name="MARTRUIZ">{{an}}{{es}} [[Antonio Martínez Ruiz|MARTÍNEZ RUIZ, Antonio]], ''Vocabulario básico bilingüe Aragonés-Castellano y Castellano-Aragonés'' (3ª Ed.); Publicazions d'o Consello d'a Fabla Aragonesa. Uesca, [[2008]]. <small>ISBN 978-84-95997-31-9</small></ref><ref name="PARDOASSO">{{es}} [[José Pardo Asso|PARDO ASSO, José]], ''Nuevo diccionario etimológico aragonés (voces, frases y modismos usados en el habla de Aragón)'' (Ed. facsímil d'a edición orichinal de 1938); Gara d'Edizions. Zaragoza, [[2002]]. <small>ISBN 84-8094-101-4</small></ref>, y por extensión d'o significau, qualsiquier cochín<ref name="MOTT"/><ref name="LOZANOTella">{{es}} [[Chabier Lozano Sierra|LOZANO SIERRA, Chabier]], ''Aspectos Lingüísticos de Tella. Aragonés de Sobrarbe (Huesca)''; Gara d'Edizions. Zaragoza, [[2010]]. <small>ISBN 978-84-8094-062-7</small></ref>. En a [[comarcas d'Aragón|comarca]] d'a [[Ribagorza]], zona caracteristicament palatalizadera, a parola se pronuncia /ʎa'ton/ («llatón»<ref name="VIDALLER"/>).
 
Os latons se crían masivament en granchas en l'actualidat, sobre tot ta la producción de [[carne]], pus se matan quan son [[fraixenco]]s. Os tocins que s'adedica a reproducción reciben o nombre de «latons de vida»<ref name="FernandosChistabin">{{es}} [[Fernando Blas Gabarda|BLAS GABARDA, Fernando]] y [[Fernando Romanos Hernando|ROMANOS HERNANDO, Fernando]], ''Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano''; Gara d'Edizions. Zaragoza, [[2008]]. <small>ISBN 978-84-8094-061-0</small></ref>, anque a parola freqüentment se fa servir en femenino, referida a las [[mai (ganato)|mais]] (latonas de vida), mientres que os que se cría ta fer-ne [[matacía]] se dicen «latons de matar»<ref name="FernandosChistabin"/>.
 
En [[Idioma aragonés|aragonés]] actual, l'uso de a parola latón ha sufierto una cheneralización a toda la especie que puede causar ambiguedat. Ye freqüent que se diga latons a os tocins de todas as edatz, sacando-ne a os masclos adultos que se guarda ta reproducir, os [[verro]]s u verracos. As fembras adultas se dicen latonas más a sobén que no tocinas u cochinas.