Diferencia entre revisiones de «Latón»

Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 6:
 
En [[Idioma aragonés|aragonés]] actual, l'uso de a parola latón ha sufierto una cheneralización a toda la especie que puede causar ambiguedat. Ye freqüent que se diga latons a os tocins de todas as edatz, sacando-ne a os masclos adultos que se guarda ta reproducir, os [[verro]]s u verracos. As fembras adultas se dicen latonas más a sobén que no tocinas u cochinas.
 
==Ditos==
 
:*«A'l latón de buena boca, a millor ración le toca.»
 
Ista frase se refiere a que ta conseguir bellas cosas, a sobén cal reclamar-las explicitament, y no solo que con treballar y con cumplir as normas socials se consigue o que se quiere, pus una actitut discreta puede fer que a fayena d'uno pase más desapercibida que la d'atros que charran más (anque pueden no treballar tanto), y no s'obtenga a recopensa chusta. En atras luengas vecinas existe formulas pareixidas ta referir-se a iste fenomeno, conoixiu de o saber popular: P. ex. en [[Idioma castellano|castellano]] dicen «''quien no llora no mama''».
:*«No te'n ridas ni de o crío mocaroso, ni de o latón ''[[Pegollo|piejoso]]''.»
Con ista expresión se fa referencia a'l futuro que representan l'uno y l'atro en o sistema tradicional. Tanto un crío mocarol como un latón que teneba [[pegollo|pigollos]] arribarán a tornar-se grans y productivos: un crío alporta mano d'obra a la casa quan se torna un mozo, y o latón, anque de chicorrón podeba pareixer que s'[[niebla|anieblaba]], puede rematar dando una buena matacía.
 
:*«''Ta Sant Antón de chinero, a mitat o granero, a mitat o pallero, pero o latón entero''.»
 
Se gosa referir a la importancia de cabidar as reservas que se teneba ta l'hibierno, porque tradicionalment, en a montanya aragonesa, os recursos se teneban contaus y un exceso de consumo en a primera mitat de l'hibierno (Sant Antón ye o 17 de chinero, en o equador de a estación), podeba fer que os de a casa se viyesen o buco royo, dimpuesas, ta no pasar fambre y menisters.
 
En a [[valle de Chistau]], [[Fernando Blas Gabarda|Fernando Blas]] y [[Fernando Romanos Hernando|Fernando Romanos]] han documentau ista misma frase como:
{{cita|«Ta Sant Antón de chiner, a metat el graner, a metat el paller, la muller que sía muller, y el latón enter.»<ref name="FernandosChistabin"/>}}
 
==Referencias==
{{listaref}}
 
==Se veiga tamién==
*[[Rayón]]
*[[Fraixenco]]
*[[Verro]]
*[[Latón de Sant Antón]]
 
==Vinclos externos==