Diferencia entre revisiones de «Fotosintesi»

Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.7.2) (Robot Adhibito: Modificato: ne:प्रकाश संश्लेषण
m ortografía, replaced: sustanc → substanc using AWB
Linia 5:
A '''fotosintesi''' (d'o [[griego antigo|griego]] φώτο ''foto'', "luz" y σύνθεσις ''synthesis'', "composición") ye una [[rota metabolica]] que convierte o [[dioxido de carbonio]] en [[compuesto organico|compuestos organicos]], más que más [[zucre]]s, emplegando a enerchía d'a [[luz solar]].<ref>{{en}} {{cite book |author=Smith, A. L. |title=Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology |publisher=Oxford University Press |location=Oxford [Oxfordshire] |year=1997 |pages=508 |isbn=0-19-854768-4 |quote=Photosynthesis - the synthesis by organisms of organic chemical compounds, esp. carbohydrates, from carbon dioxide using energy obtained from light rather than the oxidation of chemical compounds.}}</ref> A fotosintesi se produce en as [[planta]]s, as [[alga]]s, y muitas especies de [[bacteria]]s, pero no en as [[arqueobacteria]]s. Os organismos fotosinteticos reciben o nombre de "[[fotoautotrofo]]s", pero no totz os organismos que emplegan a luz como fuent d'enerchía fan a fotosintesi, ya que os "[[fotoheterotrofo]]s" emplegan compuestos organicos, y no dioxido de carbonio, como fuent de carbonio.<ref name=bryantfrigaard/> En as plantas, as algas e as [[cianobacteria]]s, a fotosintesi fa servir dioxido de carbonio y [[augua]], liberando [[oxichén]] como producto residual. A fotosintesi tien una importancia crucial ta la [[vida|vida en a Tierra]], ya que amás de mantener o ran normal d'oxichén en l'[[atmosfera]], quasi totas as formas de vida en penden dreitament como fuent d'enerchía, u indreitament como fuent zaguera d'enerchía en o suyo alimento.<ref name=bryantfrigaard>{{en}} {{cite journal | author = D. A. Bryant & N.-U. Frigaard |month=Novembre | year = 2006 | title = Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated | journal = Trends Microbiol | volume = 14 | issue = 11 | pages=488 | doi = 10.1016/j.tim.2006.09.001 }}</ref> A cantidat d'enerchía presa por a fotosintesi ye prou graniza, de bells 100 [[watt|terawatts]]:<ref>{{en}} {{cite journal |author=Nealson K. H., Conrad P. G. |title=Life: past, present and future |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=354 |issue=1392 |pages=1923–39 |year=1999 |month=December |pmid=10670014 |pmc=1692713 |doi=10.1098/rstb.1999.0532 |url=http://journals.royalsociety.org/content/7r10hqn3rp1g1vag/}}</ref> ixo ye bellas seis vegatas a enerchía [[consumo y recursos enercheticos a ran mundial|consumita anyalment por a civilización umana]].<ref name=EIA>{{en}} [http://www.eia.doe.gov/pub/international/iealf/table18.xls World Consumption of Primary Energy by Energy]. Energy Information Administration. Type and Selected Country Groups , 1980-2004</ref> En total, os organismos fotosinteticos convierten bells 100.000 millons de toneladas de [[carbonio]] en [[Biomasa (ecolochía)|biomasa]] cada anyo.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Field C. B., Behrenfeld M. J., Randerson J. T., Falkowski P. |title=Primary production of the biosphere: integrating terrestrial and oceanic components |journal=Science |volume=281 |issue=5374 |pages=237–40 |year=1998 |month=Juliol |pmid=9657713 |doi=10.1126/science.281.5374.237}}</ref>
 
Encara que a fotosintesi se puet producir de diferents maneras en diferents especies, bells rasgos son siempre iguals. Por eixemplo, lo proceso siempre prencipia quan a enerchía luminica ye absorbita por [[proteína]]s ditas [[centro de reacción fotosintetico|centros de reacción fotosinteticos]], que contienen [[clorofila]]s. En as plantas, istas proteínas residen en o interior d'[[organulo]]s ditos [[cloroplasto]]s, mientres que en as bacterias se troban en a [[membrana plasmatica]]. Una parti d'a enerchía luminica ye recullita por as clorofilas en forma de [[trifosfato d'adenosina]] (ATP). A resta d'a enerchía se fa servir ta trayer [[electrón|electrons]] d'una sustanciasubstancia como l'augua. Allora, istos electrons s'emplegan en as reaccions que transforman o dioxido de carbonio en components organicos. En as plantas, algas y cianobacterias, isto se fa a traviés d'una seqüencia de reaccions dita [[ciclo de Calvin]], pero en bellas bacterias se dan conchuntos diferents de reaccions, como lo [[ciclo de Krebs inverso]] en ''[[Chlorobium]]''. Muitos organismos fotosinteticos tienen [[adaptación (biolochía)|adaptacions]] que concentran u almadazenan o dioxido de carbonio. Isto premite reducir un proceso dito [[fotorespiración]] en que se puet malmeter parti d'o zucre chenerato mientres a fotosintesi.
 
A fotosintesi [[evolución|evolucionó]] en a [[historia evolutiva d'a vida]], quan totas as formas de vida d'a Tierra yeran [[microorganismo]]s y l'atmosfera teneba muito más dioxido de carbonio. Os primers organismos fotosinteticos probablement evolucionoron fa bells 3.500 millons d'anyos, y emplegaban o [[hidrochén]] u l'[[acido sulfidrico]] como fuent d'electrons, en cuentas de l'augua.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Olson JM |title=Photosynthesis in the Archean era |journal=Photosyn. Res. |volume=88 |issue=2 |pages=109–17 |year=2006 |month=Maig |pmid=16453059 |doi=10.1007/s11120-006-9040-5}}</ref> As [[cianobacteria]]s amaneixioron más entabant, fa bells 3.000 millons d'anyos, y cambeyoron a Tierra ta cutio quan prencipioron a [[catastrofe de l'oxichén|oxichenar l'atmosfera]] a partir de fa bells 2.400 millons d'anyos.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Buick R |title=When did oxygenic photosynthesis evolve? |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=363 |issue=1504 |pages=2731–43 |year=2008 |month=Agost |pmid=18468984 |doi=10.1098/rstb.2008.0041}}</ref> Ista nueva atmosfera premitió a [[evolución d'a multicelularidat|evolución de vida complexa]], como los [[protista]]s. Eventualment, fa bells 550 millons d'anyos, un d'istos protistas formó una [[simbiosi|relación simbiotica]] con una cianobacteria, creyando lo debantpasato d'as plantas y as algas.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Gould SB, Waller RF, McFadden GI |title=Plastid evolution |journal=Annu Rev Plant Biol |volume=59 |issue= |pages=491–517 |year=2008 |pmid=18315522 |doi=10.1146/annurev.arplant.59.032607.092915}}</ref> Os cloroplastos d'as plantas actuals son os descendients d'istas cianobacterias simbioticas ancestrals.
Linia 11:
== Referencias ==
{{listaref}}
 
[[Categoría:Fotosintesis|*]]
 
{{Destacato|af}}
Línea 16 ⟶ 18:
{{Destacato|cs}}
{{Destacato|hi}}
 
[[Categoría:Fotosintesis|*]]
 
[[af:Fotosintese]]
[[ar:تمثيل ضوئي]]