Diferencia entre revisiones de «Rosmarinus»

Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Arreglos menores y otros
Jpbot (descutir | contrebucions)
m ortografía, replaced: Enrastre → Vinclo
Linia 20:
{{Taxobox_end}}
 
'''''Rosmarinus''''' <small>([[Linnaeus|L.]], [[1758]])</small> ye un [[chenero (biolochía)|chenero]] de [[planta]]s [[Lamiaceae|lamiacias]] que tienen per caracteristica millor reconoixedera la suya aromaticidat. Son autoctonas d'a [[Mar Mediterrania|cuenca mediterrania]], habitando-ie ecosistemas diversos dende o nivel d'a mar dica bells 1400 metros d'altitut. Tienen fuellas chicas, tiercas y coriacias, que responden bien á las baixa humedat y alto grau d'insolación propios d'os ambients mediterranios, anque la suya resistencia á las sequeras no ye tan important como en belaltros cheneros, per el que gosan remitir en territorios [[estepa|esteparios]]rios u semideserticos en os que i compiten millor especies como lo [[sisallo]], as [[ontina]]s u as [[aliaga (planta)|aliagas]].
 
As especies de ''Rosmarinus'' tienen en totz os casos port [[yerba|herbacio]] quan son chovens, y forman matas arbustivas con a edat, arribando dica á formar trancos lenyosos en as partes más viellas, anque dende lo suyo naiximiento presentan una forma muit ramificada. En [[Aragón]] i predomina la [[especie]] ''[[Rosmarinus officinalis]]'', anque en o sud d'a [[Peninsula Iberica]] y en bells puntos d'o [[Magreb]] s'ha descrito una especie diferent (''[[Rosmarinus eriocalyx]]'') que podría ser ocasional en chunto con as poblacions de ''R. officinalis''. Actualment, no se reconoixen si que 3 especies como miembros d'o chenero ''Rosmarinus''.
 
==Nombre==
En tot [[Aragón]] o solo nombre patrimonial ta istas plantas ye '''romero'''<ref name="VIDALLER">{{an}} [[Rafel Vidaller Tricas|VIDALLER TRICAS, Rafel]], ''Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals''; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza [[2004]]. <small>ISBN 978-84-8986-235-7</small></ref> u '''romer''',<ref name="VIDALLER"/> sin que s'haiga decumentau garra forma influida per o [[idioma catalán|catalanismo]] «''romaní''» u lo [[idioma francés|galicismo]] «''rosmarin''». A destribución cheografica de l'un o l'altro pende d'a propensión á la perduga d'a [[vocal final atona]] de cada parla: «Romero» ye la forma predominadera en tot lo territorio, sin quasi destincions d'entre comarcas orientals u occidentals, nortencas u meridionals, anque cal planteyar-se si iste fenomén no puede haber-se visto favoreixido per a preponderancia d'a [[idioma castellano|luenga castellana]] que no conoix si que ixa forma, á tamas de l'altra forma.
 
A forma «romer», con perduga d'a -O final atona, ye una forma chenuina de l'[[idioma aragonés|aragonés]], talment arcaica, que manifiesta la tendencia d'a parla de bellas zonas cheograficas dintro d'o dominio lingüistico aragonés á la perduga d'ixa vocal final á partir de formas latinas y protorromances («''romerus''», «''romeru/o''») que sí que la i hesen habido. Se decumenta como «romer» en [[Varbenuta]]<ref name="VIDALLER"/> ([[Alto Galligo]]) [[Benás]]<ref name="VIDALLER"/> y [[Erisué]]<ref name="VIDALLER"/> ([[Ribagorza]]) y en belaltros nuclios repartidos per as [[comarcas d'Aragón|comarcas]] de l'[[Alto Galligo]] (menos), o [[Sobrarbe]] ([[val de Puértolas]]<ref name="Romere">A forma «romere» la conoixen presonas naturals de [[Puértolas]], anque como forma antigua que huei dengún no utiliza. Ista parola manifiesta una posible adquisición tardana d'una -E protetica á partir de «Romer». Iste fenomén fonetico, l'adición d'una -E (que se diz protetica) en a terminación d'as parolas que s'intuye que han gosau perder a [[vocal final atona]], ye actualment desusau en a val de Puértolas, y ya no se troba en uso si que en a vecina [[val de Chistau]], de forma muit puntual y vinculada en a chent de más edat.</ref>) y a Ribagorza.
Linia 40:
{{listaref}}
 
==EnrastresVinclos externos==
{{Wikispecies_line}}
{{Commonscat|Rosmarinus|o romero}}
 
[[Categoría:Rosmarinus]]
[[CategoryCategoría:Flora d'Aragón]]
 
[[ca:Rosmarinus]]