Diferencia entre revisiones de «Kirguizes»

Contenido eliminado Contenido añadido
m ortografía, replaced: Xinchiang → Xinjiang using AWB
Sin resumen de edición
Linia 2:
|imachen = [[Imachen:Karakorum-kirguiz-d01.jpg|250px]]
|descripzión =
|pueblo = kirguiskirguizes (柯尔克孜族)
|poblazión = 4 millons
|pobpuesto =
|rechión1 = [[Imachen:Flag of Kyrgyzstan.svg|border|20px]] [[kirguisistánkirguizistán]]
|pob1 = 3.616.000
|rechión2 = [[Imachen:Flag of Uzbekistan.svg|border|20px]] [[UsbequistánUzbequistán]]
|pob2 = 225.000
|rechión3 = [[Imachen:Flag of the People's Republic of China.svg|border|20px]] [[China]]
Linia 17:
|rechión6 = [[Imachen:Flag of Afghanistan.svg|border|20px]] [[Afganistán]]
|pob6 = 30.000
|idiomas = [[idioma kirguiskirguiz|kirguiskirguiz]]
|relichión = [[Islam]]
|relazionatos =
}}
Os '''kirguiseskirguizes''' (en [[idioma chinés|chinés]] 柯尔克孜族) son un pueblo que habita en [[KirguisistánKirguizistán]], [[UsbequistánUzbequistán]], [[Tachiquistán]], [[Cazaquistán]], y tamién en [[China]], sobretot en [[Xinjiang]]. Os pocos kirquises d'Afganistán viven actualment en [[Turquía]]. Charran una luenga [[luengas turquicas|turquica]] d'a branca [[quipchac]]. Os ditos quirguiseskirguizes de [[Manchuria]] que viven son poblacions deportatas ta [[Heilongchiang]] dende o [[Yenisei]] que son més relacionatas con os actuals [[khacasos]] d'o Yenisei que con os actuals kirguiseskirguizes d'o sud. En 1989 os kirguiseskirguizes yeran uns 2.500.000 millons en as republicas de l'antiga URSS y se calculaba que en China yeran 114.000 individuos. Son musulmans sunnitas d'a escuela Hanafí dende os sieglos XVI-XVII, pero mantenendo muitas creyencias preislamicas. Lur modo de vida tradicional ye a [[transuancia]].
 
== Organización social ==
Linia 27:
 
== Luenga ==
En l'antiga URSS as autoridatz sovieticas introducioron l'[[alfabeto cirilico]] en 1940 y neolochismos rusos o trasmesos por o ruso, agora bi ha tendencia a fer servir l'alfabeto latín. En China se fa servir l'alfabeto latín dende a decada de 1950, encara que en bellas zonas fan servir l'[[alfabeto sogdián-uigur]], y han introdueito neolochismos chineses. Poseyen una rica literatura oral. O suyo ''Manas'' ye una d'as més extensas representacions de [[literatura epica]] d'o mundo.
 
== Historia ==
A primera conoixencia d'os kirguiseskirguizes ye d'o sieglo VIII quan viviban en a rechión d'os ríos [[Yenisei]] y [[Irtish]], (Siberia). Formoron un reino important en [[Asia Central]] en a [[Edat Meya]] destruito por atros pueblos nomadas turquicos.
 
En 1683-1685 o [[Tien Xan]] fue arrasato por os [[oiratos|oirato]]-[[Khanato Dzhungaro|dzhungaros]] baixo o mandato de [[Galdan]], quey rematoron con o [[Khanato Chagatai]], y; muitos kirguiseskirguizes emigroron t'a zona de [[Yarkan]], [[CaxgarCaixgar]] y [[Khotán]]. En 1702 os [[oiratos|oirato]]-[[Khanato Dzhungaro|dzhungaros]] trasladoron la mayor parte d'os kirguiseskirguizes d'o Yenisei a la zona que quedó deshabitata.
 
Os kirguiseskirguizes plegoron a lo suyo territorio actual en o sieglo XVIII. Os rusos lis deciban ''CaraKara KirguisesKirguizes'' pa diferenciar-los d'os [[cazacos]], a qui diciban "KirguisesKirguizes" només u "KirguisesKirguizes-Cazacos". En a segunda metat d'o sieglo XIX os rusos conquirioron o territorio kirguís y bi habió muitos conflictos. En 1916 os kirguiseskirguizes participoron en a revuelta d'os musulmans d'Asia Central cuentra o rechimen zarista. Muitos habioron de refuchiar-sen en China perdendo as tierras, se calcula que un tercio d'a población kirguis morió. En 1924 se fundó a ''Oblast'' o Rechión Autonoma Cara-Quirguis, que en 1926 esdevinió [[Republica Socialista Sovietica Autonoma de Kirguis]] y en 1926 [[Republica Socialista Sovietica de Kirguizistán]]. Como en atras partz de l'antiga URSS o [[Estalinismo]] suposó grans [[mortalera (delito)|mortalera]]s por fambre (calificatas como chenocidio planificato por muitos observadors), por a campanya gubernamental de sedentarización forzata. En 1991 se proclamó a independencia de Kirguisistán fendo part d'a [[CEI]].
 
== Bibliografía ==
* [[Amiram Gonen]], ''DICCIONARIO"Diccionario DEde LOSlos PUEBLOSpueblos DELdel MUNDO''mundo". 1996 Anaya&Mario Muchnik.
* [[Gavin Hambly]], ''ASIA"Asia CENTRAL''Central". 1972 Siglo XXI de Espanya Editores.
 
[[Categoría:Pueblos turquicos]]