Diferencia entre revisiones de «Croatas»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 79:
En o sud Yugoslavia y Italia se disputan [[Istria]] y [[Dalmacia]]. En 1919 uns voluntarios italians prenen [[Fiume]], y ye declarata ciudat libre. En 1920 o [[tractato de Rapallo]] atribuye [[Chadra]], tota [[Istria]] y bellas islas d'a redolata a Italia. En 1922 a [[Italia Faixista]] ocupa Fiume, feito reconoixito por [[Yugoslavia]] en 1924 por l'alcuerdo de Roma.
 
Si os crovates heban estato adeptos d'o [[ilirismo]], os serbios teneban atra concepción de Yugoslavia. Os nacionalistas serbios consideraban que fendo part Serbia d'o bando vencedor, teneban dreito a gobernar sobre os atros pueblos eslavos de Yugoslavia, que heban estato en o [[Imperio Austro-Hongaro]] y no yeran independients. En Bosnia os serbios saqueyan localidatz musulmanas, y muitos musulmans [[bosnians musulmans|bosniacos]] fuyen ta Turquía. O centralismo serbio fa que os crovates queden desencantatos con o ilirismo. En 1925 ye engarcholato [[Stjepan Radic]], cabo d'o partito campesín crovate, y ye asesinato en o mesmo Parlamento en 1928. En 1933 o suyo succesor [[Macek]] tamién ye engarcholato. Ye o inte que amanix un nacionalismo crovate d'inspiración [[faixismo|faixista]] baixo a dirección de [[Palevic]] y que prene o nombre d'[[ustaixa]] por os antigos soldatos d'a muga con os otomans. O [[9 d'octubre]] de 1934 os ustaixas asesinan a lo rei [[Aleixandre de Yugoslavia|Aleixandre]] de Yugoslavia. Quan se desfa Checoslovaquia os serbios e crovates alcuerdan creyar a [[Banovina Autonoma de Croacia]], y una part de Bosnia con población crovate ([[Posavina]] y [[Herzegovina occidental]] sobretot) pasa a fer part de Croacia. Macek pasa a fer parte d'o gobierno yugoslavo en 1941.
 
=== A Croacia independient en a segunda Guerra Mundial ===
Linia 95:
=== A guerra d'independencia crovate ===
{{Articlo principal|Guerra d'independencia crovate}}
O [[25 de chunio]] de 1991 Croacia y [[Eslovenia]] proclaman a suya independencia. O gobierno federal yugoslavo apoyarefirma a los [[serbios de Croacia]] con a presencia d'o exercito federal, que preba de mantener o control de Croacia y dixa que os guerrillers serbios faigan crimens de guerra con total impunidat primero contra os crovates que yeran en minoría en as localidatz de mayoría serbia y dimpués contra os crovates de localidatz que no yeran de mayoría serbia y que egual conqueriban. ''Krayina'' ascape cayó en poder serbio. Os principals combates se desembolicaban en [[Eslavonia oriental]], de mayoría crovate, pero que os meyos de comunicación serbios (y d'Estatos con actitut pro-serbia como [[Espanya]] que veyeban a independencia de Croacia como incomoda) presentaban como de mayoría serbia. Dimpués d'Eslavonia a guerra s'estendilló dende [[Krayina]] dica [[Dalmacia]] (puent de Maslenica), y as ciudatz costeras como [[Chadra]], [[Split]], atacatas por a marina yugoslava, y [[Dubrovnik]], atacato dende [[Montenegro]] y [[Herzegovina]] por voluntarios [[serbios]] y [[montenegrins]]. [[Vukovar]] resistió pero en zaguerías fue destruito por o exercito yugoslavo, estando escenario de crimens por os dos costatos que han quedato sin guaire castigo por o que fa a los responsables serbios. En os territorios que os serbios conquieren bi ha [[mortalera (delito)|mortaleras]] de población crovate y por miedo muitos d'ellos fuyen enantes que pleguen os serbios, feito que quan a guerra s'estendille por Bosnia y o [[Kosovo]] será conoixito como "[[limpieza etnica]]" y que quan encomenzaba en Croacia no conseguiba mover d'egual traza as sensibilidatz de belsbells países occidentals que yeran contra a desintegración de Yugoslavia.
 
O [[23 d'aviento]] de [[1991]] [[Alemanya]] reconoix a independencia de Croacia, feito que obliga a fer-lo o [[15 de chinero]] de [[1992]] a totz os países d'a CEE, dica estatos reticents como Espanya, que chugaba un papel anti-crovate y pro-serbio. En abril de [[1992]] os cascos azuls d'a [[ONU]] encomienzan a prener posicions en as zonas ocupatas por os serbios. En mayo de 1992 Croacia ye admesa en a ONU. A seu d'o mando d'os [[cascos azuls]] ye prevista que siga en [[Sarajevo]], pero quan s'aturan os combates en Croacia esclata a guerra en Bosnia-Herzegovina. Dende as suyas posicions en Bosnia-Herzegovina os serbios tamién atacaban ciudatz de Croacia como [[Slavonski Brod]] y [[Dubrovnic]].
 
En a guerra de Bosnia-Herzegovina musulmans bosnios heban confiato en a comunidat internacional y os crovates locals s'heban preparato pa a guerra. Os guerrillers serbios y o exercito troban menos resistencia y tamién fan mortaleras en as zonas baixo o suyo control, pero o apoyorefirme d'Estatos Unitos a la causa musulmana fa que ya totz os países occidentals ya no apoyenrefirmen a causa serbia, (que encara tendrá a Rusia como aligata), y que a opinión publica tienga en cuenta agora os crimens de guerra serbios, as violacions masivas, ecetra....Una millor preparación pa una guerra que se veyeba inminent y l'aduya de Croacia y a suya esperiencia melitar permitió a los crovates de Bosnia y Herzegovina resistir millor os ataques serbios que a población musulmana, manimenos tamién i habió muitas baixas y se perdioron ciudatz como [[Bosanski Brod]] en [[Posavina]]. Os crovates plegoron a prener o control de Herzegovina Occidental y d'amplas zonas de Bosnia Central, dica en localidatz de mayoría musulmana como [[Kiseljak]].
 
I habió conflictos armatos intermitents en 1993 a una escala menor que en 1991 y 1992 que fuoron més exitosos p'as fuerzas crovatas. Os crovates podioron recuperar territorio e protecher as ciudatz de [[Chadra]] y [[Gospić]] d'ataques serbios, pero entre l'alto o fuego de 1992 e as ofensibas crovatas de 1992 a luita yera limitata y as accions militar se reducioron a dos semanas en ixas tres anyatas y meya.<ref name="FFZG">[http://www.ffzg.hr/hsd/polemos/drugi/d.html (Croatian) War in Croatia 1991-95, Part II].</ref>